Συζήτηση για τη λέξη βάρδα

βάρδα (επιφώνημα): πρόσεξε, φυλάξου, φύγε μακριά

Ακούγεται στο τραγούδι: «Η Κούλα» (1930)

Στ., μουσ.: Κ. Μισσαηλίδης,

Ερμην.: Γ. Βιδάλης

«…βρε Κούλα δολοφόνισσα, με τα γλυκά σου μάτια,
τράβηξε το μαχαίρι σου και κάνε με κομμάτια.
Αλλά βάρδα μη με χτυπήσεις στη καρδιά…»

[ΕΤΥΜ. : < βενετ. varda < vardar, ιταλ. guardare = προσέχω]

[Από την ίδια ρίζα και η «βάρδια»= είμαι στο πόστο μου, σε επιφυλακή, ώστε να επέμβω σε ό,τι χρειαστεί, συναντάμε και το ρ. «βαρδάρω=προφυλάσσομαι, προσέχω, και - στο ναυτικό λεξιλόγιο- το «βαρδιόλα»: σκοπιά από συρραμμένο πανί ή ξυλοκατασκευή για την προφύλαξη από τις κακές καιρικές συνθήκες, σκοπιά στο κατάρτι για την παρατήρηση του ορίζοντα, επίσης, τα φτερά στα πλαϊνά της γέφυρας.
Να θυμηθούμε και το «Βαρδιάνο (= φύλακα) στα σπόρκα», του Παπαδιαμάντη]

Και “Βάρδα, φουρνέλο!!” πάλι ως προειδοποίηση.

Έτσι ονομάζεται (φαντάζομαι, και σήμερα ακόμα) μία περιοχή στην πόλη της Αίγινας («Η βάρδια») ανυψωμένη, ώστε να ξεπερνάει το ύψος του χαμηλού λόφου «της Κολώνας» και να βλέπει κάποιος επί τούτου βαρδιάνος αν έρχεται βαπόρι απ΄ τον Περαία. Ανάλογη θέση υπήρχε και στο λιμάνι της Ύδρας, ώστε να εντοπιστεί το αναμενόμενο καράβι τη στιγμή που θα ξεμυτάει απ’ τα Τσελεβίνια, το ακρωτήριο μεταξύ Πόρου και Ύδρας.

Η λέξη απαντάται και σε πιο αμιγώς λαϊκό τραγούδι, στα «Χασαπάκια» του Κανούλα, που ερμηνεύει ο Χατζηχρήστος (1940). Στην 4η στροφή βρίσκουμε τη λέξη, μια στροφή που σε κάποιες εκδοχές λείπει για κάποιο λόγο (π.χ. εδώ, όπου κλείνει με fade out).

Τα χασαπάκια είμαστε σε όλα μας εντάξει,
βάρδα μη στο φιλότιμο κανένας μας πειράξει.

Έχω επίσης την εντύπωση ότι ακούγεται και σε τραγούδι που λέει ο Παπαϊωάννου. Ίσως υπάρχουν και άλλα τραγούδια με τη λέξη.

Με την ευκαιρία να πω ότι γενικά το fade out, επειδή δεν μπορούσε να εφαρμοστεί τότε, μαρτυρά κατοπινή επέμβαση που συνήθως κάτι κρύβει (ελπίζω να κρύβει πρόβλημα λόγω ελαττωματικού δίσκου κι όχι κόμπλεξ συλλέκτη). Μια κλασική περίπτωση είναι το «Η μάνα σου θα τα πληρώσει» του Σκαρβέλη σε εκτέλεση Ρούκουνα (Τι σου λέει η μάνα σου για μένα), όπου πολλοί έχουν ακούσει μια εκδοχή με fade out, αγνοώντας έτσι ότι στο τέλος υπάρχει χόρα με φοβερό κιθαριστικό παίξιμο που αποφορτίζει πολύ ωραία το κομμάτι.

4 «Μου αρέσει»

Βάρδα κι αράξαμε ε γιαμόλα,
Γεια σου καΐκι μου Αι Νικόλα

2 «Μου αρέσει»

Έγινε λήμμα στο γλωσσάρι:

βάρδα (επιφώνημα): πρόσεξε, φυλάξου, φύγε μακριά

Ακούγεται στο τραγούδι: «Η Κούλα» (1930)
Στ., μουσ.: Κ. Μισσαηλίδης,
Ερμην.: Γ. Βιδάλης

«…βρε Κούλα δολοφόνισσα, με τα γλυκά σου μάτια,
τράβηξε το μαχαίρι σου και κάνε με κομμάτια.
Αλλά βάρδα μη με χτυπήσεις στη καρδιά…»

[ΕΤΥΜ. : < βενετ. varda < vardar, ιταλ. guardare = προσέχω]

1 «Μου αρέσει»