Μπορεί κανείς να βοηθήσει??
Κάποια φίλη στο facebook θέτει τήν παρακάτω ερώτηση…
Φιλαράκια της ρεμπετοπαρέας θέλω την βοήθεια σας : Τι σημαίνει το "έϊ-βαλά" που συναντάμε σε διάφορα τραγούδια όπως "πάμε στο Φάληρο" του Χατζηχρήστου... ή το παραδοσιακό "μενεξέδες και ζουμπούλια" ???
Ευχαριστώ εκ τών προτέρων!!!:088:
Η αρχική σημασία της έκφρασης [σωστά γραμμένη: “Έυβ αλλά(χ)”] είναι “Μά το θεό”. Χρησιμοποιείται κατά την τελετουργία μύησης νέου μέλους στην αίρεση των Μπεχτασσήδων. Όταν τα πάντα είναι έτοιμα, ο υπεύθυνος το αναφέρει στον τελετάρχη που, με τη σειρά του απαντά: “ Έιβ αλλά”. Εδώ πάντως, η έκφραση έχει μεταπέσει σημαίνοντας περίπου “ευχαριστώ”. Αυτά λέει ο Βλαδίμηρος Μιρμίρογλου στο εμπεριστατωμένο βιβλίο του “Οι Δερβίσσαι” (Κων/λη 1940).
Δεν ξέρω πάντως αν αυτό ακριβώς είχε στο μυαλό του ο Χατζηχρήστος. Μπορεί στους Έλληνες της ανατολής η λέξη να είχε πάρει κάπως διαφορετική σημασία. Σε πρώτη ευκαιρία θα ρωτήσω Τούρκο. Το λεξικό μου έχει λήμμα eyvallah με ερμηνείες 1: αντίο 2: μάλιστα, εντάξει 3: ευχαριστώ. Δίνει επίσης έμμεσα και την έννοια “αποδέχομαι, υποτάσσομαι” με τα σύνθετα eyvallah demek = δέχομαι και eyvallah etmek = καταπίνω, κάνω τεμενάδες.
Να προσφερω και εγω μια βοήθεια φιλαρακια.
Μεγαλωμενος στην Καισαριανη με Μικρασιάτες πολλούς, ακόμα και πρώτης γενιας (όσους προλαβα) το ακουγα συχνα και σε πολλες περιπτωσεις και νομιζω πως προερχεται απο το
τουρκικο “iyi-allah” που θα πει: “καλα Αλλαχ”.
Σας ευχαριστώ πολύ!!!
Πράγματι iyi = καλός, καλά, καλώς, λοιπόν. Δεν βλέπω όμως γλωσσολογικά εφικτό να τραπεί το ιγί σε έϋβ. Προσπάθησε, Γιάννη, να βρείς κάποιους να ρωτήσεις τι σημαίνει (ή σήμαινε) “έϋβ αλλά” για τους Μικρασιάτες Έλληνες.
Στα αραβικά το “aywa” σημαίνει “ναι”, “μάλιστα”, και χρησιμοποιείται και σαν επιφώνημα σε γλέντια, περίπου σαν το ελληνικό “όπα!”. “Aywa allah” σημαίνει “μά το Θεό”, όπως γράφει και ο Νίκος, με την έννοια του “ορκίζομαι”. Μπορεί να βγήκε από κει το “εϊ βαλά”. Allah σημαίνει γενικά Θεός και χρησιμοποείται από αραβόφωνους Μουσουλμάνους, Χριστιανούς και Εβραίους για τον “δικό τους” Θεό.
Στην Τουρκία σήμερα συνήθως χρησιμοποιείται ως εξής:
Το eyvallah έχει μια θρησκευτική χροιά και μ’αυτήν την έννοια δηλώνει μία κάταφαση, είτε με θετικό είτε με αρνητικό περιεχόμενο. Χωρίς θρησκευτική χροιά η αντίστοιχη έκφραση είναι “ταμάμ”.
Στη θετική σημαίνει “εντάξει”, “οκ” όταν απαντούμε κάτι σε κάποιον. Για παράδειγμα:
“θα έρθεις να με πάρεις από τον σταθμό?”
-“eyvallah”.
Στην αρνητική σημαίνει πάλι εντάξει αλλά με μία συγκαλυμένη αποδοκιμασία, που βγαίνει κυρίως από τον τρόπο με τον οποίο προφέρουμε το eyvallah:
“Σου είπα ότι θα φάμε μαζί αλλά έφαγα ήδη”.
-“eyvallah…”
Πολύ ενδιαφέρουσα η διευκρίνηση της Εύας, οπότε “Πάμε στο Φάληρο, όπα!” κολλάει ταμάμ. Πλουσιώτερη κάνει την ερμηνεία η παρατήρηση του Διονύση, με ακόμα περισσότερες δυνατότητες.
Αυτό
δεν είναι σωστό. Εμείς ψάχνουμε τη σημασία του “έϋβ αλλά” στον 20όν αιώνα στη Μικρασία. Οπότε, “- Πάμε στο Φάληρο; - Έϋβαλλά!”, κατά την πρώτη ερμηνεία του Διονύση. Και αστροφεγγιά έχει, και όλα εντάξει είναι.
Μία διόρθωση…το “wallah” στα αραβικά προέρχεται τελικά από το “Waheyat Allah” που σημαίνει “ορκίζομαι στο θεό”. Μάλλον χρησιμοποιείται στις ίδιες περιστάσεις με το τούρκικο “eyvallah”.
Και τη λέξη μουρμούρης συναντάμε σε τραγούδια, ακόμα και στους τίτλους.
Τι ακριβώς σημασία έχει; Απογοητευμένος, γκρινιάρης;
Και το “μουρμούρικο” για το οποίο υπάρχει συζήτηση σε άλλη ενότητα.
Αυτός που μιλούσε ψιθυριστά για να μην τον ακούνε, - σε μερικές από αυτές τις περιπτώσεις και ο φυλακόβιος -, ο παραπονιάρης, αυτός που διαμαρτύρεται, επίσης.
“Μουρμούρηδες” χαρακτήριζε τους καβγατζήδες ο Αρχιγένης στο βιβλίο του “Οι νταήδες τση Σμύρνης”.
αλλά και
Εδώ, κάποιο λάκο έχει η φάβα! Αν μιλάς μουρμουριστά / ψυθιριστά και το κυριότερο χαρακτηριστικό σου είναι η καβγατζήδικη διάθεση, τι καβγατζής θα είσαι; Ούτε διαμαρτυρόμενος μπορείς να είσαι, τη “διαμαρτυρία” σου θα την εκφράσεις ως παράπονο.
Μάλλον ψιθύριζαν μπινελίκια…
Ρε παιδιά μιά απορία.
Οταν λέμε Οταν συμβεί στά πέριξ, φωτιές να καίνεη λέξη πέριξ απο πού βγαίνει;Απο πιά λέξη θέλω να πώ.Απο την λέξηΠεριηγησηη Περιφερεια; Καί αν ειναι ετσι, πού κολλάει το ξ ;
Ευχαριστώ
Μα, η μουρμούρα δεν γίνεται πάντα ψιθυριστά, γίνεται και μεγαλόφωνα, όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές. :089:
Κώστα, κατά πρώτον έχουμε στη γλώσσα μας επιρρήματα σε -ξ: άπαξ, πάρεξ, εναλλάξ κ.λπ.
“Πέριξ” σημαίνει “γύρω από” και προέρχεται από την πρόθεση πέρι, στην οποία προστίθεται το πρόσφυμα -κ-[ένθυμα, καλύτερα, μια και εμβάλλεται στη λέξη] και στη συνέχεια η επιρρηματική κατάληξη -ς.
(πέρι + κ +ς).
Συμφωνώ. Κι εμένα κάτι μου λείπει. Ο καβγατζής, έστω κι αν δεν αποκλείεται να μουρμουράει, σε καμία περίπτωση δε χαρακτηρίζεται από μουρμούρα. Κάποια ειδική έννοια (μήπως συνθηματική;) μου μυρίζει.
Όπως τα λέει η Ελένη, αλλά να διευκρινίσουμε ότι δεν πρόκειται για μάγκικη λέξη: θα απορούσε κανείς πώς προκύπτει αυτή η αρχαιοπρεπής ετυμολογία μεταξύ κουτσαβάκηδων του Ψυρρή ή ρεμπέτηδων του Πειραιά! Όχι, πέριξ είναι κανονική αρχαία ελληνική λέξη, από εκείνες που πρώτα χάθηκαν από τη ζωντανή γλώσσα, ύστερα μέσω της καθαρεύουσας αναβίωσαν, και τέλος η μάγκικη ομιλία τις δανείστηκε για να κάνει στυλ (τα κλασικά μάγκικα τύπου Σταύρακα, Τσιφόρου κλπ. έχουν πολλά δάνεια από καθαρεύουσα, άλλοτε γνήσια κι άλλοτε παρεφθαρμένα).
Αν το παραψειρίσουμε ή έστω για να είμαστε ακριβείς, η λέξη “μουρμούρα” έχει διπλή σημασία: και “μιλώ ψιθυριστά”
και “γκρινιάζω”, “παραπονιέμαι”, “μεμψιμοιρώ” και τα τελευταία φυσικά δεν γίνονται ψιθυριστά.
Μάλιστα ο “μουρμούρης” στα λεξικά αναφέρεται περισσότερο με τη δεύτερη σημασία, όχι τόσο με την πρώτη.
Αυτή η “αρχαιοπρεπής” λέξη απαντά αρκετά συχνά και σε ευθυμογραφήματα, και πριν από το '42 που το βλέπουμε από τον Τσιτσάνη.
Το “πέριξ” μπορεί να μπήκε εδώ πολύ απλά και για λόγους στιχουργικής, ευφωνίας κ.λπ.
Φυσικά, ο πρωταρχικός ίσως λόγος. Όμως πάντα παιζόταν και ένα παιχνίδι με χτυπητά καθαρευουσιάνικες ή ουσιαστικά αρχαίες, όπως εδώ, λέξεις εκτός μάγκικης αργκό σε λαϊκούς στίχους, γραμμένους από λαϊκούς ανθρώπους χωρίς διάθεση ειρωνείας και πρόκλησης γέλιου από τους αστούς, όπως οι (για μένα εκνευριστικοί) δήθεν μάγκικοι διάλογοι σε επιθεωρήσεις. Ο γράψας προβάλλει τον εαυτό του ως σωστό χειριστή της λόγιας γλώσσας, λές και έχει βγάλει γυμνάσιο (και ο Τσιτσάνης είχε βγάλει και τις 6 τάξεις, γιαυτό και δεν γελοιοποιήθηκε κάνοντας λανθασμένη χρήση).
2-3 λεξούλες που δεν γνωρίζω και τις συναντάω κυρίως σε Κρητικά τραγούδια!
1)Εποστειρώξαν τα νερά!
2)θρουλίσει
3)Σιμωνουσί σου,ζάβαλε
4) δεν οπλίζω μπλιό μου