…σαρμαδάκια, αλλά και “τζιγιεροσαρμάδες”! :127:
Προσθήκες για το γλωσσάρι.
Μπεζαχτάς: συρτάρι στον πάγκο του καταστήματος, όπου φυλάσσονταν οι εισπράξεις, ένα υποτυπώδες χρηματοκιβώτιο.
Από την τουρκική λέξη bezahta.
“Δώσ’ στους μπάτσους μ’ αρχοντιά
κι άνοιξε τον μπεζαχτά…” από το τραγούδι “Στου Μάνθου τον τεκέ”.
Έχει τη σημασία του ο στίχος αυτός, αν τον προσέξουμε… φανερώνει απροκάλυπτα τη συναλλαγή με τα όργανα της τάξης.
κουτουρού: απερίσκεπτα, στα τυφλά, απρογραμμάτιστα
Από την τουρκική λέξη goturu = στην τύχη.
“…ξηγιόμαστε στα κουτουρού
μέχρι να μπούμε στην ψειρού…”
Χα Χα, από τις αγαπημένες μου διασκεδάσεις είναι οι συνηχήσεις ανάμεσα σε λέξεις. Όταν μάλιστα έχουν και παρεμφερές νόημα ακόμα καλυτερα:
Έβλεπα σε κάποιες εκδόσεις της δεκαετίας του '40 να χρησιμοποιείται αντί για το κτλ ( = και τα λοιπά) η συντομογραφία κτρ ( = και τα ρέστα), και έως τώρα νόμιζα ότι η λέξη κουτουρού προέρχεται από αυτό το κτρ. Τόσο πολύ το 'χα πιστέψει που τώρα πια πρέπει να προσχωρήσω στο στρατόπεδο της ελληνικής ρίζας του τουρκικού goturu, που φυσικά δεν μπορεί παρά να προέρχεται από ελληνική λέξη. Και από ποια άλλη; Από τη συντομογραφία κτρ φυσικά (όπου βέβαια το “ρου” προέρχεται από τα “ρέστα” δηλ. το αγγλοσαξωνικό rest, το οποίο έχει ελληνική ρίζα δίχως άλλο)! :090:
Όπως και να το κάνουμε, είναι ωραίο να μνημονεύεται και το ρεμπέτικο γλωσσάρι, δίπλα σε λεξικά καταξιωμένα. :088:
Δείτε και [b][u]εδώ, στα λεξικά,[/b][/u] και παράλληλα, όποιος θέλει ας σημειώσει τις ιστοσελίδες αυτές, για όποια αναζήτηση τυχόν θέλει.
Γνωρίζει κανείς τι είναι τα μπερδέλια;
Ακούγεται στο τραγούδι του Α. Νταλγκά “απο τα μπερδέλια πέφτω”.
Απο τα μπερδέλια πέφτω,
πεφτω για να σκοτωθώ …
Έχω την εντύπωση πως ακούγεται < ρο > περισσότερο και όχι < λάμδα >, μπερδένια, όχι μπερδέλια.
Μπερδένια ή μπερντένια, από το μπερντές < τουρκ. perde < περσ. parda = κουρτίνα παράθυρου, πόρτας, αλλά και αυλαία θεάτρου.
Και πολυ σωστα Ελένη εχεις αυτη την εντυπωση , "Απο τα “Μπερδέν(λ)ια” ειναι γραμμενος ο τιτλος , οπως ακριβως το γραφω …
εννοειται πως η πηγη μου ειναι το Σιλαμπς και πολυ σωστα τοποθετηθηκες οτι παραπεμπει σε μπερντε (κουρτίνα) …
Υπάρχει και το παραδοσιακό τραγούδι της Σκύρου
“Από τα πεντέμια πέφτω,
πέφτω για να σκοτωθώ
Κι η αγάπη μου φωνάζει τζόγια μου
πιάστε τον για το θεό”
Μήπως εννοεί το ίδιο πράγμα;
Μπεντένια είναι η λέξη. Το ρω, λάμδα κλπ. είναι παραφθορά. Μπεντένι είναι το κρηπίδωμα του λιμενοβραχίονα, κάστρου κλπ. Μπεντένια λένε επίσης οι ναυτικοί τις χοντρές δέστρες στο κρηπίδωμα, εξ ου και η έκφραση “πάρ’ το μπεντένι” (το σκοινί πρυμνοδέτησης), δηλαδή πέρασέ το πίσω από τη δέστρα και πάλι μέσα στο πλοίο, ώστε όταν είμαστε έτοιμοι να φύγουμε, να μπορέσεις να λύσεις πρυμάτσα μέσα από το πλοίο.
Ο στίχος “από τα μπεντένια πέφτω, πέφτω για να σκοτωθώ” κλπ. είναι πολύ διαδεδομένος σε όλη την Ελλάδα, και στη Σκύρο φυσικά.
Η λέξη τουρκική: beden: 1: σώμα, κορμί 2: κορμός (δέντρου κλπ.) 3: σάρκα 4: προπύργιο, τοίχωμα πύργου / κάστρου, μπεντένι 5: μέγεθος.
Εγώ απλά παραθέτω και τους στίχους στα Τούρκικα του γνωστού σε μας τραγουδιού “Σινανάι γιάβρουμ” ή “Σήκω χόρεψε κουκλί μου”, το οποίο αρχίζει αναφέροντας “τα τοιχώματα του πύργου”, τουτέστιν “kalenin bedenleri”, όπως προείπε ο Νίκος Πολίτης (“bedenler”: ο πληθυντικός του “beden”):
"Kalenin bedenleri
Yar yar yandım
Koyverin gidenleri, sinanay yavrum sinanay nay (2)
Hopa sina sinanay sinanay nay
Sinanay yavrum sinanay nay
Hopa nina ninanay ninanay nay
Ninanay yavrum ninanay nay
Kaleden iniyorum
Yar yar yandım
Çağırsan geliyorum
Sinanay yavrum sinanay nay
Çağırsan dönüyorum
Sinanay yavrum sinanay nay
Hopa sina sinanay sinanay nay
Sinanay yavrum sinanay nay
Hopa nina ninanay ninanay nay
Ninanay yavrum ninanay nay
Askından kibrit oldum
Yar yar yar yandım
Üfürsen yanıyorum
Sinanay yavrum sinanay nay
Hopa şina şinanay şinanay nay
Şinanay yavrum şinanay nay
Hopa nina ninanay ninanay nay
Ninanay canım ninanay nay"
Καλησπερα αναρωτιεμαι στο τραγουδι “εντε λα μαγκε ντε βοτανικ” στην φραση ξηγιεται αλελεπτικ , η λεξη αλελεπτικ απο που βγαινει? Απο οσο καταλαβαινω εννοει οτι ξηγιεται μπαμπεσικα αλλα ετυμολογικα απο που προερχεται? Αμα εχει ξανααπαντηθει σορρυ αλλα η αναζητηση δν μου εδειξε κατι…
Δεν ξέρω αν ο Ζαγοραίος ζει ακόμα, να τον ρωτήσεις… εγώ πάντως θα το ερμήνευα ως “μετάφραση” του “πι και φι ξηγιέται στο λεπτό”.
ακόμη μια ασέλγεια σε παλιό ρεμπέτικο (με παραδοσιακή μελωδία;), όπου το “ξηγιέται στο λεπτό” γίνεται “ξηγιέται αλελεπτίκ” και λοιπά ξεφτιλίκ…
άσε τον κάθε τυχαίο από τα '60 μέχρι τις μέρες μας, και άκου το παιγμένο υποδειγματικά από τον περιστέρη, στο “ταξίμ ζεϊμπέκικο” (ταξίμι του μάρκου), στο “ένας μάγκας στο βοτανικό” (τραγουδάει ο κασιμάτης) και στο “γκιουζέλ” (οργανικό). όλα ανάμεσα στο '34-'37, προ λογοκρισίας.
υγ: δεν θα ασχολιόμουνα να απαντήσω για το “εντε λε μαγκέν…”, αν δε χαιρόμουνα που στα 18 σου την ψάχνεις με τα ρεμπέτικα!!!
Υπάρχει ακομα και η εκτέλεση με τον Καζαντζίδη που και αυτή είναι πραγματικά καλή. Πρέπει να είναι αν δεν κάνω λάθος από τις πρώτες ηχογραφήσεις του. Καζαντζίδη.
Ζει ο άνθρωπος. Δυστυχώς πριν κανά χρόνο έχασε τον γιο του.
Ευχαριστω πολυ για τις απαντησεις τελικα ειχα παρερμηνευσει τελειως το νοημα της λεξης , νομιζοντας πως σημαινει οτι ξηγιεται λαθος…
@liga rosa μπορεις να μου πεις αν υπαρχει το συγκεκριμενο τραγουδι στο youtube γιατι ψαχνοντας βρηκα ενα ταξιμ ζειμπεκικο αλλα δεν ειμαι σιγουρος αν μιλαμε για το ιδιο …
σάκη, αν βάλεις “ταξιμ ζειμπέκικο μάρκος” και “μαγκας βοτανικο κασιματης” στα βγάζει πρώτα-πρώτα. το γκιουζέλ δεν το βρήκα με ένα πρόχειρο ψάξιμο στο youtube, αλλά υπάρχει στο sealabs.
στο θέμα μας πάλι, ας μην χάνουμε τον χρόνο μας με εξυπνάδες τύπου “μαγκέν βοτανίκ”, δεν θα τις πετύχεις πουθενά σαν φρασεολογία ή αργκό!
Στο sealabs θα βρεις όλες τις ‘‘αξιοπρεπείς’’ εκτελέσεις του ‘‘Ένας μάγκας στο Βοτανικό’’ είτε στην οργανική είτε στην εκτέλεση με στίχους.
Παραθέτω και το λινκ:
http://rebetiko.sealabs.net/select_song.php
Ευχαριστω για το λινκ.Ακουσα την εκτελεση του κασιματη…Φυσικα ειναι πολυ καλυτερη , πιο αυθεντικη . Νομιζω οτι ο ανθρωπος τραγουδαει με ψυχη για αυτο βγαινει τοσο καλο. Η δε μουσικη ειναι κορυφαια…