Ρεμπέτικη φρασεολογία και άγνωστες λέξεις

Προσθήκες στο γλωσσάρι.

  1. Στο τραγούδι “Η ΠΑΞΙΜΑΔΟΚΛΕΦΤΡΑ”, 1927,
    σε στ. Γ. Λαμπρινίδη, σύνθ. Γ. Καρρά που ερμηνεύει ο Αντ. Νταλγκάς

μια " …αφράτη παξιμάδα…"
«…με σταματά και με ρωτά πού πέφτουν τα [u]Κυβέλεια…[/u]»

Πρόκειται για το γαλακτοπωλείο «Κυβέλεια», όπου
“…σύχναζαν ηθοποιοί και δημοσιογράφοι, συνήθως κατά τα ξημερώματα…”
[Πηγή:“Εν Αθήναις κάποτε”, Διον. Ηλιόπουλος]

Το γαλακτοπωλείο/ ζαχαροπλαστείο λοιπόν “Κυβέλεια” βρισκόταν στα Χαυτεία, Πανεπιστημίου 83, μεταξύ Αιόλου και Πλατείας Ομονοίας

(Η φωτό από το λεύκωμα “ΑΘΗΝΑΙ” που εκδόθηκε το 1925)

  1. “ΕΑΝ ΕΙΧΑ ΕΚΑΤΟ”, 1929, με το Γ. Κατσαρό

«…θα σου είχα ένα [u]λιτζερίνο [/u]
να σου τραβάει, πουλί μου, τα κουπιά…»

Λιτζερίνος (και Αλιτζερίνος) [από το ιταλικό Algerino] εκτός από την πρωταρχική του σημασία (Αλγερινός) σήμαινε και τον πειρατή, τον κουρσάρο, φαινόμενο συνηθέστατο ανάμεσα σε ελληνικούς πληθυσμούς της Τουρκοκρατίας, ιδιαίτερα στη Μάνη.
Ο Αλγερίνος πειρατής ήταν συνώνυμο της σκληρότητας,
έτσι η λέξη «Λιτζερίνος / Αλιτζερίνος» είχε και την έννοια του αρπακτικού και κακόπιστου ανθρώπου, του σκληρού και βάναυσου.

Εδώ όμως η λέξη έχει την έννοια του κωπηλάτη.
Σύμφωνα με τον Π. Κουνάδη τη λέξη “λιτζερίνος” ο Κατσαρός τη χρησιμοποιεί εννοώντας το γονδολιέρη της Βενετίας και

  • απʼό,τι φαίνεται και από τους στίχους και από την εκτέλεση του τραγουδιού – έχει δίκιο.
  1. ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ, 1946,
    Σύνθεση του Κώστα Ρούκουνα, το ερμηνεύει ο ίδιος.

“…μια μικρή στο Περιστέρι μες στου [u]Λαναρά[/u] δουλεύει…”

Η οικογένεια Λαναρά ξεκινώντας τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες το 1909, διέθετε εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας.
Μεσουράνησαν στο Μεσοπόλεμο, αλλά κατέρρευσαν με πολλά χρέη, το 2009.