Καλημέρα μερακλήδες!
Έχω έναν ταμπουρά/σάζι και σκέφτομαι να παίξω παρέα με κάποιους μουσικούς που παίζουν λαική κιθάρα, τρίχορδο και μπαγλαμά. Θα θελα τη γνώμη σας όσον αφορά το ποια ρεμπέτικα τραγούδια ταιριάζουν περισσότερο στον ηχο του ταμπουρά.
Έχω σκεφτεί:
Θερμαστής
Ελένη ζωντοχήρα …
και γενικά νομίζω τραγούδια με λιγότερα παιχνιδίσματα, πιο αργόσυρτα, πιο ‘ανατολικά’. Τι άσματα προτείνετε;
Ευχαριστώ, καλή σας μέρα!
έπεσες μέσα, βάλε και όλο τον υπόλοιπο μπάτη και τον υπόλοιπο τσαούση! βάλε και καραπιπέρη, τα μακαμίστικα του τούντα, παραδοσιακά (μπάλλους/καρσιλαμάδες) από καρίπη και νταλγκά, κάποια του παπάζογλου, γενικά κομμάτια σε ντουζένια ή στον σκοπό των ντουζενιών.
επίσης πολλά κομμάτια μπορείς να τα περάσεις στο σάζι και να ακουστούν πολύ διαφορετικά, ειδικά αν τα φέρεις στο κούρδισμα που αντιστοιχεί στο δρόμο τους.
καλή μελέτη!
Όλος ο Γιοβάν Τσαούς, όλα του Καραπιπέρη. Παλιά ελληνοτουρκικά τύπου Τσακιτζής.
Επίσης κατά τη γνώμη μου ψάξε τα Πάμε για το πράσο, Το φλυτζάνι του Γιάννη, Η Βαρβάρα/Μαρίκα η δασκάλα, Ωραία Θεσσαλονικιά, ΚΑραντουζένι κούρτνισα, Για να ξέρεις αλανιάρη κ.α… Τέλος θα τόλμαγα και πολλά από τα πρώτα του Μάρκου (Δερβίσης, Καραντουζένι κτλ)
Υ>Γ> με το φίλο μου το liga rosa έχουμε πλέον πλήρη ταύτιση… την άλλη φορά πριν δημοσιεύσω θα τον πάρω τηλ. μήπως γράφει αυτός, να μη λέμε 2 φορές τα ίδια!
Δεν είναι το “αργόσυρτο” αυτό που παίζει ρόλο. Ε, δεν θα σου πρότεινα βέβαια και να ξεκινήσεις με το “σβήσε για σένα τη φλόγα που έχω”, αυτά που αναφέρεις είναι πολύ κατάλληλα. Αυτό του Γιοβάν Τσαούς μάλιστα "έχει και μόρια”, αλλά με μπουζούκι, κιθάρα και μπαγλαμά θα χαθούν. Γενικά, θα παίξεις αυτά που εσένα σου αρέσουν, χωρίς να σκέφτεσαι “κάνει; δεν κάνει;”.
φτούκα πρώ! ομοβροντία προτάσεων!
αν θες πιο συγκεκριμένα κομμάτια, το βράδυ που θα γυρίσω σπίτι… αλλά μετά μπαίνει το δικό σου γούστο και ακούσματα.
παίδες ευχαριστώ! liga rosa ανυπομονώ να άκουσω τη λίστα σου το βράδυ!
Εγώ θα έβαζα ακόμη περισσότερα:
Όλη τη Σμυρναίικη σχολή (πλην ίσως κάποιων που το “δυτικό”, ματζορομίνορο ύφος τους είναι καραμπινάτο), όλο το πρώιμο πειραιώτικο (από μουρμούρικα μέχρι Μπάτη κλπ.), και …από κει και πέρα ντάξει, φτάνεις σε σημείο που για τα υπόλοιπα μπορείς άνετα να καταλάβεις πια μόνος σου.
Όμως!!
Το σάζι δύσκολα ταιριάζει με τα μπουζουκοειδή. Προσωπικά δεν έχω πρόβλημα για τη συνύπαρξη συγκερασμένων οργάνων με ασυγκέραστα, είναι όμως το θέμα του ηχοχρώματος και των σχετικών εντάσεων. Το σάζι είναι πολύ πιο χαμηλόφωνο από όλα τα υπόλοιπα, και από την κιθάρα. Συνεπώς για να γίνει μια σωστή ενορχήστρωση που να αναδεικνύει το κάθε όργανο όπως πρέπει και επίσης και το τραγούδι όλο μαζί ως σύνολο, θα πρέπει όλοι οι υπόλοιποι συμμετέχοντες να αναπροσαρμόσουν το παίξιμό τους. Αν απλώς προσθέσουμε σάζι σε μια μπουζουκοκομπανία δε θα βγει τίποτε της προκοπής, ίσα ίσα που θα απογοητευτεί ο σαζίστας.
Το σάζι, για να είναι σάζι, θα πρέπει να παίζει όλες τις σαζίστικες πολυφωνίες όπου ταιριάζουν, όχι απλώς μια μονόφωνη μελωδική γραμμή νότα-νότα, γιατί ο σκοπός δεν είναι να έχουμε ένα μπουζούκι λίγο πιο μουντό και λίγο πιο ασυγκέραστο αλλά ένα βέρο σάζι. Αυτές οι πολυφωνίες όμως υπάρχει κίνδυνος να δημιουργήσουν περιττή βαβούρα αν δεν ταιριαστούν σωστά με τις πολυφωνίες των υπόλοιπων οργάνων. Έτσι πιστεύω, λ.χ., ότι η κιθάρα θα πρέπει να δώσει ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στα μονόχορδα μπάσα περιορίζοντας τις συγχορδίες (τα μπάσα της κιθάρας δεν καπακώνουν το σάζι γιατί το σάζι δεν έχει τόσο μπάσες νότες, άρα εκεί δε θα μπουκώσει ο ήχος). Ο μπαγλαμάς μπορεί να παίζει πολλά ανοιχτά αλλά όχι κατ’ ανάγκην αλλάζοντας όλες τις συγχορδίες, και ούτω καθεξής…
(Στην πράξη βέβαια μπορεί να βρείτε τελείως άλλα. Αυτές οι αλλαγές που αναφέρω είναι πιο πολύ παραδείγματα. Δεν παίζω κιθάρα, και ποτέ δε θα έλεγα σ’ ένα κιθαρίστα “μην παίζεις αυτό, παίξε εκείνο” γιατί είναι αθέμιτη εισβολή στα χωράφια του. Μπορώ όμως να του πω “βρες κάτι να παίζεις που να ταιριάζει” αν αυτό που έπαιζε με τα μπουζούκια δεν ταιριάζει στο σάζι, κι ας το βρει εκείνος. Η γενική αρχή είναι απλώς ότι θα χρειαστεί πιθανή αναπροσαρμογή.)
επίσης τίθεται κ ένα θέμα κουρδίσματος. έχω σάζι που ιδανικά κουρδίζεται σε σολ ρε σολ, δε μπορω δλδ να το φτάσω σε ρε λα ρε για να ‘συμφωνώ’ με τους υπόλοιπους. τι προτείνετε για αυτό; να το κουρδίσω σε λα ρε λα ;
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 14:17 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 14:14 —
ευστοχη η παρατηρησή σου pepe. τίθενται όντως και θέμα έντασης και βαβούρας. για να δούμε…
???
Τα σάζια, εδώ στη σημερινή Ελλάδα, συνήθως τα κουρδίζουμε είτε σε Λα-Ρε-Σολ είτε σε οποιοδήποτε άλλο ύψος αλλά με τα ίδια διαστήματα. Δηλαδή μπορεί να πάει και Σι-Μι-Λα, σε μικρότερο μέγεθος οργάνου μπορεί να πάει Ρε-Σολ-Ντο κλπ., αλλά όχι Ρε-Λα-Ρε ή Λα-Ρε-Λα. (Κατά δεύτερο λόγο χρησιμοποιούνται και μερικά ακόμη από τα δεκάδες τούρκικα κουρδίσματα.) Το ίδιο και για τους λεγόμενους “ταμπουράδες”.
Ένα τέτοιο κούρδισμα έχει τεράστια διαφορά από ένα με ίδιες την πρώτη και την τρίτη χορδή. Πραγματικά τεράστια όμως, μιλάμε για διαφορετικό κόσμο.
Δεν μπορώ να φανταστώ τι θα παίζει ένα σάζι κουρδισμένο σε Σολ-Ρε-Σολ. Πάντως αν θες να μεταφέρεις αυτό το κούρδισμα σε τόνο πιο κοντινό προς τα μπουζούκια, μόνο το Λα-Μι-Λα μπορώ να σκεφτώ. Δηλαδή όλα 1 τόνο απάνω. Το όργανο και οι χορδές σίγουρα θα τ’ αντέξουν, και τα διαστήματα παραμένουν ίδια. Αλλά φυσικά είτε εσύ είτε οι άλλοι θα πρέπει να κάνετε τρανσπόρτο. Οπότε, γιατί να μην το κάνεις εσύ από το κούρδισμα που ήδη βρίσκεσαι (το Σολ-Ρε-Σολ);
Από κει και πέρα φυσικά εξαρτάται και από τι τόνο παίζετε το κάθε κομμάτι. Στο σάζι (με τα κλασικά σαζίστικα κουρδίσματα - ΟΧΙ με ίδιες τις 2 ακριανές) κάθε δρόμος ταιριάζει σε ορισμένους τόνους. Θα πρέπει να βρεθεί τόνος που ταιριάζει και σ’ αυτό τον περιορισμό, και στους αντίστοιχους περιορισμούς των άλλων οργάνων, και -φυσικά- στη φωνή. Αν κάτι τέτοιο είναι αδύνατον, τότε όπως λες Ulysses κάποιος (δηλαδή εσύ, το σάζι) θα πρέπει να διαλέξει άλλο κούρδισμα. Είναι λίγο μπερδεψοδουλειά, γιατί συνδυάζεις όργανα που δεν έχουν κοινό παρελθόν ώστε να έχουν “ζυμωθεί” μαζί και να έχουν βρεθεί οι κοινές λύσεις στα κοινά ζητήματα. Θα τις βρείτε εσείς!
Θέλει λίγο υπομονή…
ναι Pepe το ξέρω ότι είναι ενας κόσμος διαφορετικός. Χρησιμοποιώ ένα όργανο που κουρδίζεται σε τέταρτες, το γνωρίζω, για να παίξω πάνω στα πατήματα του τρίχορδου μπουζουκιού.
τα ερωτηματικά σου υποδεικνύουν ότι διαπράττω ιεροσυλία, εν μέρει έχεις δίκιο. αλλά νομίζω ότι οι ταμπουράδες ανέκαθεν είχαν μια ελευθερία στα κουρδίσματά τους, από κει εξάλλου φαντάζομαι προέκυψε κ το κούρδισμα του τρίχορδου μου κάποια στιγμή εξελίχθηκε σε μπουζούκι.
ευχαριστώ για τις συμβουλές σου. πάντα είσαι λεπτομερής και εκτενής. 
Βέβαια, φίλε, αναφέρεσαι σε ρεμπέτικα, αλλά και τα δημοτικά ακούγονται τέλεια με συνοδεία ταμπουρά!
πολύ σωστά όσα λέει ο περικλής. πιστεύω όμως πως, μια και αποφασίσατε να φτιάξετε το σχήμα, θα φτάσετε σε μια καλή συννενόηση.
για να ξεπεράσετε το πρόβλημα της τονικότητας και των συνηχήσεων, μπορεί το σάζι να παίζει σε λα-ρε-σολ όπως κουρδίζεται συνήθως, και το μπουζούκι να κουρδίσει ρε-σολ-ρε και να παίζετε από ρε ή από λα (ουσάκ, με τα αντίστοιχα ραστ ένα τόνο πίσω). ενναλακτικά το σάζι σε σολ-ρε-σολ και τονική το σολ, και έχετε καλύψει τρεις βασικές τονικότητες.
επίσης το μπουζούκι μπορεί να πέσει σε ντουζένια, όσο πιο χαμηλά τόσο πιο καλά εφ’όσον τα σηκώνει. θα έχει και πιο μαλακό ήχο για να μην καλύπτει το σάζι. η κιθάρα μπορεί να παίζει χαβάδες πάνω στις ανοιχτές των άλλων οργάνων, ή να τα παρατήσει μαζί με τον μπαγλαμά και να πιάσει κουτάλια και ζίλιες (κι εγώ αυτό κάνω σε αντίστοιχες περιπτώσεις).
όπως βλέπεις τα έφερα όλα στα μέτρα του σαζιού, γιατί το ανάποδο δύσκολα θα αναδείξει το σάζι.
από συγκεκριμένα κομμάτια, πέρα από όόόόλα του τσαούς και του φουσταλιέρη, τα περισσότερα του παπάζογλου και αρκετά από τα πρώτα της τετράδας, μπορείς να κοιτάξεις τα εξής:
δραπετσωνίτισσα, κουκλάκι μου, κουκλί της κοκκινιάς, γιατί φουμάρω κοκαΐνη, λιλή σκανταλιάρα, προσφυγάκι, θάλασσα κακούργα, κατινάκι μου για σένα, μόρτισσα (νταλγκάς), μανώλης χασικλής, μανάκι μου, μεμέτης, ντόκτορ και άλλα σαμπάχ, θα το κλέψω δεν βαστώ και άλλα καρτσιγάρ, μπολσεβίκα, μήλο μου και μανταρίνι, ωραία θεσσαλονικιά, δυο γυφτοπούλες, διάφορα τσιφτετέλια…
ιδέες δίνω που μου έρχονται, υπάρχουν ένα σωρό κομμάτια. δοκιμάστε και τσιτσάνη/χατζηχρήστο σε οριεντάλ διασκευές, όπως πχ από αυτό σε αυτό. δες και εδώ, πώς τα παίζει ο μέλκον με το ούτι (άλλο όργανο βέβαια).
Εδώ, έχω πιθανή ένσταση: Τα “λόγϊα” του Τούντα, αν θέλεις να τα παίξεις κανονικά με τα ασυγκέραστά τους διαστήματα, απαιτούν αρκετά σχολαστική διαστηματική ακρίβεια, ενώ πιθανότατα ο ταμπουράς είναι “ψιλοσυγκερασμένος”, με μόνο τέταρτα τόνου και αυτά, όχι σε όλο το μήκος της ταστιέρας. Είναι κρίμα κάτι τέτοιο για αυτά τα κομμάτια, αλλά τελικά είναι αποκλειστικά θέμα δικό σας. Αν δεν ενοχλείστε, βούρ στον πατσά! Η συντριπτική πλειοψηφία του ακροατηρίου (αν υπάρξει τέτοιο) δεν θα καταλάβει τίποτα.
Όχι ρε φίλε, τι ιεροσυλία! Μην τρελαίνεσαι, παίζε! Απορία εκφράζανε τα ερωτηματικά!
Ναι, αλλά έχουν και μία πολύ βασική διαφορά από το μπουζούκι:
Η πρώτη και η τρίτη χορδή, αν τις κουρδίσεις ονομαστικά ίδια, θα είναι όντως ίδιες και όχι με διαφορά οκτάβας όπως στο μπουζούκι. Αν τις κουρδίσεις με ονομαστική διαφορά ενός τόνου, θα έχουν αληθινή διαφορά ενός τόνου κι όχι μιας οκτάβας κι ενός τόνου. Και ούτω καθεξής. Αυτή η διαφορά, που υπάρχει επίσης μεταξύ λαούτου και μαντολινοειδών, μεταξύ κρητικής και θρακοδωδεκανησιακής λύρας κλπ., επηρεάζει πολύ τις τελικές δυνατότητες του οργάνου. Συγκεκριμένα, κάνει ορισμένους τόνους κατάλληλους για ορισμένους δρόμους και ακατάλληλους για άλλους δρόμους. Επίσης, το γεγονός ότι σε ορισμένες νότες έχεις επιλογή να τις παίξεις «με μόριο» και σε άλλες όχι, δημιουργεί και πάλι αντίστοιχους περιορισμούς: κάποιοι δρόμοι πάνε μόνο σε κάποιους τόνους.
Το θαυμαστό και συναρπαστικό είναι ότι οι περιορισμοί που προκύπτουν από το κούρδισμα και οι περιορισμοί που προκύπτουν από τους μπερντέδες ταυτίζονται και συνδυάζονται μεταξύ τους. Καταλαβαίνει κανείς πάρα πολλά για τους δρόμους και την τροπικότητα αν εξερευνήσει αυτούς τους περιορισμούς - καταλαβαίνει πράγματα που εγώ όσο ήμουν στα μπουζουκοειδή δεν τα είχα καταλάβει, και με το σάζι ξαφνικά απέκτησαν νόημα.
νιώθω απλά μερικές φορές ότι κουρδίζοντας στο στάνταρ σύστημα με περιορίζει στο να συνηχούν όλες οι χορδές μαζί, όπως γίνεται στο τρίχορδο. ίσως όμως απλά να …βαριέμαι να ξαναμαθαίνω τα τραγούδια σε διαφορετικά πατήματα 
μα δεν χάνεις τις συνηχήσεις σου, απλά δεν έχεις πάντα βάση το ανοιχτό καντίνι. πχ στο λα-ρε-σολ, έχεις βαση ρε στο 5ο τάστο στο καντίνι, με ανοιχτές 1η-4η (τετράχορδο ουσάκ). αντίστοιχα με βάση την ανοιχτή (λα ουσάκ) έχεις ανοιχτές σολ (βαθμίδα ραστ) και ρε (4η).