Προσπάθεια απόδοσης παλαιικού ύφους - Ποια η γνώμη σας;

Μην είναι Γκερντανιέ; Ρίξε μια ματιά εδώ:

γιατι να ειναι ντο-ρε-ντο το κουρδισμα, και να μην ειναι το κλασικο ρε-σολ-ντο και να παιζει την μελωδια στη δευτερη χορδη? να εκατσε ο καραπιπερης και να αλλαξε χορδες στο μπουζουκι για να παιξει αυτο το τραγουδι η να ειχε και δευτερο οργανο? εκτος κι αν ειχε πολυ ψιλες χορδες και στο κατω απο τις ντοματες απλως να το χαμηλωσε αρκετα. αλλα η μουργκανα στην μεσαια…?

Εγώ κατάλαβα ότι η ψιλή κατέβηκε ένα τόνο (από ρε σε ντο), η μεσαία κατέβηκε πολύ (από λα στο ρε της μπουργάνας), και η μπουργάνα πάλι ένα τόνο, δηλαδή η μπουργάνα τελικά είναι ένα τόνο κάτω από τη μεσαία και η μεσαία μια 7η κάτω από την ψιλή.

Δηλ. στην ουσία το ίδιο σαν να κατέβαζες τη μεσαία μια 4η και από ρε-λα-ρε να γινόταν ρε-μι-ρε. Μόνο που όλο αυτό το κατέβασε επιπλέον έναν ακόμη τόνο.

Το θέμα είναι ότι δεν άκουσα πουθενά την περίεργη συνήχηση που θα έβγαζαν τα ανοιχτά ντο και ρε (μεσαία-μπουργάνα).

Δεν θυμάμαι πώς το έπαιζε ο Σταύρος που το έχει μελετήσει εξονυχιστικά, αλλά έχω την εντύπωση ότι η πρώτη φράση παίζεται στην μεσαία χορδή και η δεύτερη φράση στο καντίνι. Εδώ το ακούμε πεντακάθαρα, όταν βρω χρόνο θα το κοιτάξω ξανά.

Στη μεσαία που το δοκίμασα δεν μου βγήκε τόσο καλό πρώτον λόγω της υπερβολικά χαμηλωμένης χορδής, και μετά, κατά τη μετάβαση από μεσαία σε καντίνι για τη 2η φράση το ντο ακούγεται πολύ πρίμο συγκριτικά με το χαμηλωμένο ρε της μεσαίας που ακουγόταν νωρίτερα. Αν είναι εν τέλει έτσι όπως λες πες μας Νίκο, να το ξανατσεκάρουμε κι εμεις.

Υποτίθεται ότι πρέπει να βάλεις λεπτή χορδή και στην μεσαία θέση, αλλά που να αλλάζεις τώρα μόνο για αυτό…

(όντως αυτό φαίνεται να κάνει)

Χα! Η φράση χωρίς τελική κατάληξη, στη μεσαία με ισοκράτημα υποτονικής, ενώ η φράση με τελική κατάληξη, στην πρώτη χορδή με ισοκράτημα τονικής. Πανέξυπνο! Τώρα βγάζω νόημα.

Μήπως όμως όντως κάτι περίεργο παίζει με την αρματωσιά; Η μεσαία ακούγεται να είναι στην ίδια οκτάβα με την τονική του κομματιού, δηλαδή πιο ψηλά από την πρώτη χορδή, ενώ η μπουργάνα είναι μπουργάνα. (Α, μέχρι να το στείλω είδα ότι το καλύψατε αυτό.)

Πιστεύω ότι το ίδιο εφέ μπορεί να βγει με κανονική αρματωσιά, με κούρδισμα Ρε-[οτιδήποτε]-Ντο, με μελωδία αποκλειστικά στη μεσαία, και με ισοκράτημα στην πρώτη φράση στη μπουργάνα και στη δεύτερη φράση στην ψιλή (τη Ρε).

Οπότε είναι τρίχορδη λύση για τους δυο ισοκράτες που ξέρουμε από το λαούτο ή π.χ τη τσαμπούνα. Πως παίζονταν τα σαμιώτικα;

|Εμ, δεν βρέθηκε κάποιος να ρωτήσει τον Μάνιο…

Και επίσης η καταληκτική φράση με την υποτονική στο ανοιχτό καντινι και να καρφώνεις την τονική στο δεύτερο ταστο.

Στο λαούτο ας πούμε θα το έπαιζα κάπως έτσι Dropbox - Μπάτσοι.m4a - Simplify your life

1 «Μου αρέσει»

η απαντηση βρισκεται μαλλον στις ντοματες…

Υπάρχει η ηχογράφηση του Θεολόγου Γρύλλη στη τσαμπούνα, «Καλαμπαχτασιώτικος» Σάμου, αρκετά διαφορετική μελωδία αλλά πάλι παίζουν οι δυο επιλογές στον ισοκράτη ακόμη και αν δε συμφωνούν ιδιαίτερα με τις νότες της μελωδίας (με βάση τη δυτική αρμονία). Ο Γρύλλης από ότι βλέπω ήταν από την Πάτμο που δεν είναι και τόσο μακρυά από τη Σάμο.

Η λογική στον ισοκράτη της τσαμπούνας (εφόσον η τσαμπούνα διαθέτει ισοκράτη - αυτό ποικίλλει ανάλογα με το νησί) είναι χονδρικά η εξής:

  • Μελωδικά, οι νότες που διαθέτω είναι οι πρώτες 6 του Ραστ, ας πούμε Σολ έως Μι.
  • Στον κινητό ισοκράτη οι επιλογές μου είναι Σολ και Λα.
  • Όταν η μελωδία είναι σε μία από τις δύο νότες του ισοκράτη, ο ισοκράτης ταυτοφωνεί μαζί της (*)
  • Όταν η μελωδία είναι πιο πάνω από το Λα, γενικά (**) το ίσο είναι στο Σολ.
  • Όλα αυτά εφαρμόζονται ανεξαρτήτως του ποια είναι η τονική.
  • Οπότε: αν η τονική είναι Λα, όση ώρα εξελίσσεται η μελωδία το ίσο είναι Σολ, δηλ. υποτονκή, και στο κλείσιμο (σε Λα προφανώς) γυρίζει και το ίσο σε Λα.

*: Στην πραγματικότητα ο Γρύλλης κάνει κάτι πιο ενδιαφέρον: όταν η μελωδία είναι στο Σολ παίζει την ιδιόρρυθμη διφωνία Σολ-Λα. Το ίδιο κάνουν όλοι οι Πατινιώτες, καθώς και σε αρκετά άλλα νησιά, όπου το καθαρό Σολ το αποφεύγουν. Αλλά αυτό δεν έχει σχέση με την περίπτωσή μας.
**: Παραλλαγή που κάνουν σε ορισμένα νησιά: στην πιο ψηλή μελωδική νότα, το Μι, το ίσο αλλάζει σε Λα.

Το περίφημο «παλιό παίξιμο του λαούτου», που το έχουμε συζητήσει πολλές φορές, σε μεγάλο βαθμό εφαρμόζει την ίδια λογική. Όχι κατ’ ανάγκην από επίδραση της τσαμπούνας, καθώς τέτοιο παίξιμο βρίσκουμε και σε νησιά που δεν έχουν τσαμπούνες.

Να πούμε εδώ ότι ο Γρύλλης δεν είναι μέτρο για τίποτε:

Ήταν από την Πάτμο όπου και έμαθε τσαμπούνα κατά τον ντόπιο τρόπο, αλλά στην καριέρα του έπαιξε κομμάτια από οπουδήποτε, πάντοτε με έναν και μοναδικό τρόπο, χωρίς καμία προσπάθεια προσέγγισης των τοπικών ιδιαιτεροτήτων.

Επιπλέον ο Καλαμπαχτασιώτικος Σάμου πρέπει να είναι δική του αυθαίρετη ονομασία. Τόσο ο σκοπός όσο και ο τίτλος είναι εντελώς άγνωστος στη Σάμο, ακόμη και στο Καλαμπάχτασι, ενώ ο ίδιος σκοπός έχει ηχογραφηθεί (από άλλον Πατινιώτη τσαμπουνιέρη, αλλά και από τον ίδιο τον Γρύλλη!) ως «Λέρικα Σταυρωτά» Πάτμου. «Λέρικα σταυρωτά» είναι πατινιώτικη ονομασία για τον χορό ίσσο.

Ο Γρύλλης ελέγχεται και για άλλες παρόμοιες αυθαιρεσίες, άλλωστε κάποιες τις έχει αναφέρει κι ο ίδιος.

Ευχαριστώ για τις εξηγήσεις, προφανώς η ΕΡΑ τα έγραψε όπως τους τα είπε ο Γρύλλης.

Δε λέω ότι κατ’ανάγκη είναι επίδραση του ενός οργάνου πάνω στο άλλο, αλλά υπάρχει μια κοινή προσέγγιση στο πως λειτουργεί ο ισοκράτης, και αυτή φαίνεται στη τσαμπούνα όπως την παίζει ο Γρύλλης, στο λαούτο σε μια ευρύτερη ομάδα νησιών, θα έλεγα και στο συγκεκριμένο ντουζένι του τρίχορδου.

Άσχετο: πρέπει να βρω ένα χάρτη ή λεξικό που να έχει τα νησιά και τους κατοίκους τους με τα ονόματα τους στην καθομιλουμένη, αυτός εδώ π.χ. έχει Θερμιά αλλά όχι Πάτμο :slight_smile:

Δεν είναι και ό,τι ακριβέστερο έχω δει, αυτός ο χάρτης… Τη Βουλγαρία την ονομάζει Ρουμανία και την Ρουμανία, Βουλγαρία… όσο για την Πάτμο, η κλίμακα είναι πολύ μικρή για να την συμπεριλάβει.

Άλλες εποχές:

Νομίζω ότι ονομάζει Ρουμανία τη Ρωμυλία, Βουλγαρία ένα μέρος της Βουλγαρίας, η δε Ρουμανία δεν υπήρχε τότε και αναφέρει απλώς τα επιμέρους της (που με τη σημερινή γεωγραφία συγχέονται με διάφορα όμορα κράτη): Βλαχία, Μολδαβία, Βεσσαραβία, Τρανσυλβανία. Ένα μέρος της εκτείνεται και στον …Αργολικό κόλπο!

Αντίθετα, οι Θερμιώτες πρέπει να λέγονταν Θερμιώτες και το 1785, οπότε ο χάρτης διατηρεί ένα μέρος της χρηστικότητάς του και είναι πολύ καλό που τον βαστάει ο emc. Στην Κύπρο δεν είναι εξαντλητικά λεπτομερής, αλλά δεν πειράζει, εκεί ξέρει να κινηθεί και χωρίς χάρτη!

Η Πάτμος πρέπει να είναι κρυμμένη κάτω από τα γράμματα που γράφουν «Σάμος».

1 «Μου αρέσει»

Πώς γίνεται η Ρωμυλία, Romania; Άσε που το όνομα αυτό το κατασκεύασαν Έλληνες, από το οθωμανικό Ρούμελη (μην ξεχνάμε το Ρούμελη Χισάρ, το κάστρο που έλεγχε την πρόσβαση στην ευρωπαϊκή πλευρά της αυτοκρατορίας, στο στενό των Δαρδανελλίων). Αλλά αν αρχίσουμε, δεν τελειώνουμε. Η Αχαΐα ανέβηκε πάνω απ’ τον Κορινθιακό, και ένα σωρό άλλα…

Kαι κάτι άλλο, ενδιαφέρον: Τα Γιούρα, εκατοικούντο; Επειδή σίγουρα όχι, γιατί αναφέρονται;

Όπως έγινε και στην πραγματικότητα! Διάφορες άσχετες περιοχές κατοικούνται από ανθρώπους που σε κάποια φάση αυτο- ή ετερο προσδιορίστηκαν ως Ρωμαίοι. Οι αντίστοιχες ονομασίες έχουν την ίδια προέλευση και την ίδια σημασία αλλά διαφορετικές μορφές.

Ίσως Ρούμελη τότε, ξέρω γω;

:slight_smile:
Φαντάσου π.χ. να έρθεις Κύπρο να βρεθούμε και να σου δίνω οδηγίες, να ενοικιάσεις αυτοκίνητο στη Σκάλα, να μην κλείσεις ξενοδοχείο στη Χώρα αλλά στο Κτήμα. Θα χαθείς ή δε θα χαθείς :slight_smile: