Εχω ένα οχταχορδάκι περίπου 20 χρόνια τώρα, και ενώ το μπράτσο έχει μείνει απόλυτα ευθύγραμμο, εχει στρίψει ολόκληρο με τα χρόνια (έφαγε κάτι ζέστες σε τροπικό κλίμα) με αποτέλεσμα να έχουν σηκωθεί οι χορδές. Η πιο εύκολη λύση ήταν να κατέβει ο καβαλάρης (μπουζουκοτεχνίτες σπανίζουν έξω) οπότε κατέβα κατέβα, το όργανο έγινε σιγά σιγά μουντό, μπουκομένο.
Διάβαζα τις προάλλες ένα αρθρο στα αγγλικά από ένα link που κάποιος είχε ανεβάσει εδώ στο forum, μιά διάλεξη για καβαλάρηδες βιολιών. Ελεγε λοιπόν ο τύπος, ότι ένας φυσικομαθηματικός τον είχε ρωτήσει “Κουρδίζεις τους καβαλάρηδες?” και ότι αυτός του είπε όχι… Η ερώτηση τον εβαλε σε σκεψεις όμως και πήρε 2 καβαλάρηδες για να συγκρίνει, ο ένας από όργανο που δεν έπαιζε καλά. Παρατήρησε ότι το “κλικ” που έκανε ο καβαλάρης όταν τον χτυπούσε ήταν διαφορετικής συχνότητας από τον “καλό”. Αφαίρεσε μάζα μέχρι τα κλικ να είναι ίδια, τον εβαλε πίσω και το βιολί “ζωντάνεψε”. Επειδή η διαφορά ήταν θεαματική, το δοκίμασε πολλες φορές, άλλοτε με καμμία διαφορά, άλλοτε με αποτελέσματα που μεταμόρφωναν το όργανο. Το άρθρο μετά συνεχίζει για το πως μεταφέρονται οι ταλαντώσεις απο τον καβαλάρη στο καπάκι κλπ.
Το άρθρο με έβαλε σε σκέψεις, και το συζήτησα με εναν επαγγελματία μουσικό που ασχολείται μαζί μου, και ο οποίος έχει 4 πραγματικά πρωτοκλασσάτα εξάρχοδα του Κλεφτογιάννη που κρέμονται στο τοίχο (εκτός από πολλά άλλα διάφορα όργανα), που παίζω και εγώ όποτε πάω εκεί. Μου είπε λοιπόν ότι αυτός έχει “λεπτύνει” όλους τους καβαλάρηδες γιατί άμα έχουν μεγάλο πάχος το όργανο δε παίζει.
Αποφάσισα λοιπόν να δοκιμάσω, άλλωστε τι είχα να χάσω, μουντό είναι. Επιασα το γυαλόχαρτο και άρχισα να αφαιρώ. Αφαίρεσα το μισό πάχος τουλάχιστον (το’χα άχτι) τον βάζω πίσω και έπαθα σοκ! Ανοιξε ο λαιμός του οργάνου, αισθανόμουν ταλαντώσεις στο μπράτσο και στο στομάχι, και παρολο που το γρατζουνούσα γιατί κοιμόταν το μωρό (μόλις βλέπει το μπουζούκι μπουσουλάει σφαίρα πρός τα εκεί και τραβάει τις χορδές για να το παίξει, μάλλον πρέπει να προμηθευτώ ένα μπαγλαμαδάκι), η γυναίκα μου που ήταν δίπλα το κατάλαβε αμέσως και είπε “δυνατά ακούγετε…” Απίστευτο…
Υπάρχει και η θεωρία, και μιάς και είμαι και μηχανικός δε κρατιέμαι θα την αναφέρω. Ο καβαλάρης είναι μία δοκός, η οποία μεταφέρει τα κάθετα φορτία τών χορδών στο καπάκι. Οταν σχεδιάζουμε μία δοκό συνήθως αποφεύγουμε να τη κάνουμε πολύ υψίκορμη (μικρό πλάτος μεγάλο ύψος) γιατί αν και έτσι μπορεί να μεταφέρει μεγαλύτερα φορτία, υπάρχει ο κίνδυνος να στρεβλώσει και να λυγίσει. Οπότε άν το δοκάρι μας είναι υψίκορμο, για να περιορίσουμε αυτή την αστάθεια το “δένουμε” κατά διαστήματα εγκάρσια.
Ο καβαλάρης όμως, εκτός και από φορτία, πρέπει να μεταφέρει και ταλαντώσεις στο καπάκι, αλλοιώς… μούγκα. Αυτό σημαίνει ότι λίγη αστάθεια μας βοηθάει, γιατί ο καβαλάρης πρέπει να ταλαντώνεται. Δε θέλουμε λοιπόν καβαλάρη “κούτσουρο” ο οποίος μεταφέρει τα φορτία άνετα μεν αλλά…Τα δύο χαρακτηριστικά του καβαλάρη λοιπόν (φορτία- ταλαντώσεις) είναι αντικρουόμενα και πρέπει να βρεθεί η χρυσή τομή (αυτό τόνιζε και το αρθρο που ανέφερα πιο πάνω). Ο φίλος μουσικός μου είπε “εχεις δεί τους καβαλάρηδες στα βιολιά? Είναι φύλλο φτερό”… Στην δικιά μου περίπτωση κατέληξα σε αναλογίες διατομής 1:4 ισως και 1:5 με το κοκκαλάκι πλάτος προς ύψος(με το μάτι )…
Υποψιάζομαι ότι στή περίπτωση του καβαλάρη, δε παίζει ρόλο το μήκος η το ύψος, αλλά οι αναλογίες της διατομής. Για το συγκεκριμένο ύψος και το συγκεκριμένο ξύλο (η πυκνότητα επηρεάζει τη μετάδωση ταλαντώσεων) υπάρχει μια ιδανική διατομή, για να αρχίσει ο καβαλάρης να “τραγουδάει”. Ποιά είναι? Πιάστε γυαλόχαρτα…