Καλησπέρα σε όλους και καλώς σας βρήκα,
η χαρα μου μολις ανακάλυψα το forum δεν περιγράφεται…τώρα πια δεν είμαι μόνη
Πριν από πολλά χρόνια, νομίζω γύρω στο 1999, ακουγα στο Δευτερο Πρόγραμμα, την εκπομπή του Πάνου Σαββόπουλου, “Ρεμπέτικα, σμυρνεϊκα, πολίτικα…γλυκά τραγούδια ανατολίτικα”, η οποία ήταν πραγματικό σχολείο , με σπάνιες ηχογραφησεις , ενδιαφέρουσες ιστορίες , αφιερώματα και πολλά άλλα…τελευταία φορά τον άκουσα στη ΝΕΤ 105,8 σε ενα μαραθώνιο αφιέρωμα στον Μάρκο και από τότε έχω χάσει τα ίχνη του…
Μήπως ξέρει κανείς εαν έχει εκπομπή στο ραδίοφωνο κάπου αλλού ή στην τηλεόραση ;
Καλώς την Ευγενία.
Ο 902 είναι σταθερή αξία (ίσως η μοναδική πια) για το Λαϊκό τραγούδι στις ραδιοφωνικές συχνότητες. Έχουμε από την μια την εκμπομή Λαϊκά Μονοπάτια του Άρη Νικολαΐδη, όπως λέει η Ελένη, κι από Δευτέρα ίσαμε Σάββατο, την εκπομπή Τραγούδια και Άσματα, των Πάρη Μήτσου και Άννας Μπούντα.
Εγώ οφείλω να το πω, πως η εκπομπή του Πάνου Σαββόπουλου “Ρεμπέτικα Σμυρνέικα Πολίτικα Γλυκά τραγούδια ανατολιτικα” καθώς κα τα “Λαϊκά μονοπάτια” του 902, μου έμαθαν τα ρεμπέτικα ακούγοντάς τα τα βράδυα της σχολικής μου ζωής, με ένα ραδιόφωνο στο προσκεφάλι.
Δυστυχώς, η εκπομπή του Πάνου Σαββόπουλου σταμάτησε πριν λίγα χρόνια να μεταδίδεται από την Ελληνική Ραδιοφωνία…φαίνεται πως η ηγεσία (και) της κρατικής μας ραδιοφωνίας δεν ενδιαφέρεται για την εν λόγω παράδοση…δεν ξέρω…πάντως, σκεφτείτε ότι όλη η εκπομπή έβγαινε με αυθεντικούς δίσκου γραμμοφώνου…μάλιστα μία φορά είχε γίνει και εκδήλωση σε ένα Δημαρχείο με τους συντελεστές της εκπομπής και το συλλεκτη που έβαζε τους δίσκους του.Και ζωντανή μουσική μετά…Χαλασμός κόσμου
Βορειοανατολικέ, ο καθένας μας κάποτε και κάπως έμαθε τα ρεμπέτικα, επειδή και μόνον επειδή το ήθελε. Εγώ από εργάτες στη Γερμανία, εσύ (νεώτερη γενιά, άλλες συνθήκες) σε σχολική ηλικία.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η εκπομπή του Σαββόπουλου ήταν κατʼ ανάγκην καλή (που δεν ήταν και κακή). Ούτε και οι Έλληνες εργάτες του Bulach Γερμανίας ήταν καλοί. Σκυλάδες του κερατά ήταν. Αν δεν είχε υπάρξει ο Π. Σαββόπουλος, από κάποιαν άλλη αφορμή θα τα είχες γνωρίσει τα ρεμπέτικα, και ίσως η καλύτερη θα ήταν τα λαϊκά μονοπάτια αλλά υπήρξαν και άλλες και θα υπάρξουν και άλλες εκπομπές. Να είσαι λοιπόν σίγουρος πως, ότι και να είχε γίνει, εσύ τα ρεμπέτικα θα τα είχες μάθει. Και χωρίς χαλασμό κόσμου…
Δεν αντιλέγω Νίκο Πολίτη…ούτε συγκρίνω. Η αιτία για να τα μάθουμε είναι κοινή, η θέληση. Απο κει και πέρα, ο καθένας με τις αφορμές του. Και ανάλογα με την εποχή του.
Πάντως το δεύτερο μέρος (παράγραφος) του προηγούμενου μυνήματός μου, είναι χωριστό από το πρώτο. Απλά ανέφερα τι γνώμη είχα εγώ για αυτήν την εκπομπή στο πρώτο μέρος του μηνύματος. Και πρόσθεσα και το γεγονός της εκδήλωσης απλά σαν γεγονός στο δεύτερο μέρος, όχι ότι από μία εκδήλωση έμαθα σπουδαία πράγματα, απλά μου άρεσε το “δέσιμο” ιστορικής παράθεσης, αυθεντικών ακουσμάτων και γλεντιού μετά.
Προσπαθω να καταλαβω το σχημα λογου για να μην πω πως με πληγωνει η παραπανω φραση. Προσωπικα γνωρησα το παλιο λαϊκο τραγουδι απο τον εργατη στο Hagen της Γερμανιας πατερα μου που τραγουδουσε ολιμερις (η μονη κληρονομια που μου αφησε ηταν αυτη η συνηθεια) και ΔΕΝ ηταν σκυλας.
Παναγιώτη, άλλο Hagen και άλλο Bulach, ο πατέρας σου δεν συγκαταλεγόταν στο μουσικό σχήμα Ελλήνων εργατών από το οποίο εγώ γνώρισα τα ρεμπέτικα. Κρίμα, μάλιστα, που δεν έτυχε να τα γνωρίσω από εκείνον, θα προτιμούσα να μου τα είχε μάθει κάποιος όχι σκυλάς. Αλλά μη γενικεύουμε, φυσικά και δεν ήταν όλοι σκυλάδες, οι Έλληνες εργάτες που βρέθηκαν στη Γερμανία τη δεκαετία ΄60 και έτυχε να παίζουν σε μουσικά συγκροτήματα προς τέρψιν των συμπατριωτών τους. Εγώ μίλησα για τους συγκεκριμένους που είχα γνωρίσει. Και τους είχα γνωρίσει αρκετά καλά.
Η εκπομπή του Π. Σαββόπουλου στην ΕΤ3 ήταν, απ΄οσο ξέρω, από τις πρώτες τηλεοπτικές εκπομπές με θέμα καθαρά το ρεμπέτικο τραγούδι και για πρώτη φορά ακούστηκαν σ΄αυτή συνθέτες που πάντα απορούσα γιατί κανείς δε μιλάει γι΄αυτούς και γιατί δεν ακούγονται.
Για πολύ κόσμο λοιπόν ήταν το έναυσμα για περισσότερο ψάξιμο του συγκεκριμένου είδους.
Μα, κανείς δεν είπε ότι έκανε κακό η εκπομπή του Σαββόπουλου. Προϋπήρξαν μάλιστα και οι εκπομπές του Κουνάδη, που εμένα προσωπικά δεν μου άρεσαν αλλά, κακό ούτε αυτές έκαναν. Αυτό που σχολίασα εγώ, με αφορμή το μήνυμα του Βορειοανατολικού, είναι απλά ότι, όποιος θέλει έχει σήμερα τη δυνατότητα να μάθει τα ρεμπέτικα (πράγμα που δεν ήταν τόσο απλό παλαιότερα), ανεξάρτητα από το αν τρέχουν συνεχώς εκπομπές στην τηλεόραση, καλές ή όχι.
Συμφωνώ! Έχω σε κασέτες αυτές τις εκπομπές (με συνεντεύξεις Στελλάκη, Μπαγιαντέρα, Ρόζα, Μοσχονά)… θεωρώ ότι η Κα Μιχαλίτση αποτύπωσε στις εκπομπές τις μια εποχή που σιγά σιγά χανόταν.
Και υπνεθυμίζω πως ήταν αυτή που έβαλε τον Κερομύτη να παίξει με ντουζένια, κουρδίζοντας το μπουζούκι “on air”. Πιστεύω πως χωρίς αυτό το ντοκουμέντο, θα ξέραμε ελάχιστα πράγματα για τα ντουζένια.
Οι νεότεροι δυστυχώς δεν είχανε ζωντανούς τους θρύλους του ρεμπέτικου και οι εκπομπές είναι φυσικά πιο δύσκολες…
Η ατυχία μας σχετικά με τα ντουζένια, είναι ότι όσα στοιχεία έχουμε από τους παλαιότερους δεν συλλέχτηκαν από γνώστες του θέματος. Έτσι, και ο Μάρκος (Κ.Καλαμαρά) και ο Κηρομύτης (Σ. Μιχαλίτση) δεν μπόρεσαν να μας πούν καθαρά το ευκολότερο απʼ όλα: π.χ. για το καραντουζένι «καντίνι: ρε, μεσάκι: σολ, μπουργκάνα: λα», κάνοντας τη ζωή μας δύσκολη. Και ο Πέννανεν κάτι έχει γράψει, αλλά αναγνωρίζει και ο ίδιος (μη ξέροντας) ότι τα στοιχεία που παραθέτει είναι συχνά αντιφατικά μεταξύ τους. Ευτυχώς που βρέθηκαν κάποιοι άνθρωποι (ο εξής ένας δηλαδή, ο Σταύρος Κουρούσης) να το ψάξουν και να το προχωρήσουν παραπέρα (δες Κλίκα). Χρειάζεται όμως αρκετή δουλειά ακόμα και φοβάμαι ότι ποτέ δεν θα καταφέρουμε να λύσουμε όλες μας τις απορίες, αφού τα ελάχιστα στοιχεία, έστω και αν συγκριθούν με π.χ. την επίσης πλούσια και ακόμα ζωντανή παράδοση των Τούρκων, δεν φτάνουν.
Νίκο γνωρίζω το άρθρο του Σταύρου το οποίο και μου άρεσε.
Όμως ο Σταύρος δεν είναι ο εξής ένας. Επειδή φαίνεται πως κανείς στο Φόρουμ δεν το γνωρίζει, κι ίσως να φαινόταν χρήσιμο σε κάποιους, ήθελα να αναφέρω ένα δικό μου άρθρο για τα ντουζένια, το οποίο είχε δημοσιευτεί στο Λαικό τραγούδι, τεύχος 16. Κι αφού “εκτέθηκα”, κάθε σας άποψη ανοιχτή!
Οι εκπομπές της Σ. Μιχαλίτση ,στο δευτερο ,ηταν από τις πιό αξιόλογες.Εκεί ο Στέλιος Βαμβακάρης εξηγούσε τι είναι το καραντουζένι κουρδισμα ,και μαλιστα ετσι κ΄επαιζε.
Τις περισσότερες τις είχα σε κασσέτες ,τις οποίες και τις εκανα cd.
Μπαμπη το γνωριζω το σημαντικο αρθρο σου στο λαικο τραγουδι
Πραγματι προηγειτο του δικου μου με την διαφορα οτι οταν εγω με τον Αρη εκεινο τον καιρο το ετοιμαζαμε ξαφνικα βρεθηκε μπροστα μας δημοσιευμενο το αρθρο σου στο λαικο ,επρεπε να προχωρησουμε ομως μιας και αυτο θα συμπεριλαμβανε και ηχο .Τα ντουζενια εγω τα εμαθα εξαρχης απο τον Αθανασιο Αθανασιου στην Αιγινα ,που τον γνωρισα πριν πεθανει και μου τα εξηγησε ολα,μετα απο κασετες με ντοκουμεντα που ειχα με τον Κερομυτη απο στενο φιλικο του ατομο,απο τον Στελιο Βαμβακαρη και επειτα απο την εκπομπη της Σοφιας Μιχαλιτσης.Επισης γνωρισα πριν καποια χρονια και ενα μεγαλο μουσικο απο το Αργος τον Τακη τον Τζιριτα απο Το Τολο ο οποιος τα ηξερε και αυτος απο τον Πατερα του και τον Παππου του που καταγοταν απο την Συρο και ηταν πιο μεγαλος απο σε ηλικια ο πατερας του απο τον Μαρκο Βαμβακαρη. Eκανα την εξης σημαντικη διαπιστωση την οποια θελω να αναφερω,ο τροπος που επαιζε και πολλες φρασεις το παιξιμο του στα κουρδισματα αυτα ηταν ιδιος ακριβως με αυτα του Στελιου Βαμβακαρη,πραγμα που με κανει να πιστευω οτι ακομα και τα ταξιμια και οι δρομοι μαθαινονταν εκεινη την εποχη και μεταφερονταν απο τον εναν μουσικο στον αλλο και φυσικα η περιοχη προελευσης παιζει σπουδαιο ρολο.Τα κουρδισματα αυτα στην δισκογραφια εχουν εμφανιστει πραγματα ελαχιστες φορες .Καραπιπερης(καραντουζενι στο απο κατω απο τις ντοματες,ραστ στο τουτοι οι μπατσοι),Μαρκος Βαμβακαρης(ανοιχτο στο “Σκυλα με εκανες και λιωνω”,Ραστ στο “Καντονε Σταυρο”) Γενιτσαρης (καραντουζενι στο "ωραια Θεσαλλονικια και Στο “Καραντουζενι κουρντισα” και αραμπιεν στο “Θα ρθω νυχτα τοιχο”.
Αυτα τα κουρντισματα που ερχονται απο τα πολυ παλια χρονια απο την πηγη του ρεμπετικου ειχαν και πολλα τραγουδια αδεσποτα τα οποια παιζοντουσαν αποκλειστικα εκει και αυτα χαθηκαν δυστυχως με τον χρονο ,μαζι με αυτα και η πρωιμη περιοδος του ρεμπετικου τραγουδιου που ειναι η πιο αγνωστη και η πιο ενδιαφερουσα.Επισης ο Καρολος Μιλανος ο οποιος τα ηξερε και αυτα μαζι με καποια αδεσποτα τραγουδια δεν τα γνωστοποιησε στο κοινο με αποτελεσμα να χαθουν.
Μακαρι να βρεθει καποιο ντοκουμεντο στο χρονο και να μαθουμε περισσοτερα για τα τραγουδια,παντως οι ηχογραφησεις του Μαρκου απο το σπιτι του που ειχαν εμφανιστει στο sealabs περιεχαν τετοια κουρδισματα και εχουν σημαντικες πληροφοριες .
