Στα τέλη του 1948 στην Ελλάδα μαίνονταν με τρομερή ένταση ο εμφύλιος πόλεμος. Θα λέγαμε ότι βρίσκονταν στην κορύφωση του. Από τις αρχές ακόμα της εμφύλιας σύρραξης, οι Έλληνες λαϊκοί συνθέτες είχαν καταγράψει με τα τραγούδια τους τον αλληλοσπαραγμό των Ελλήνων και είχαν καταφέρει, παρά την αυστηρή λογοκρισία, να περάσουν αρκετά, στην δισκογραφία των 78 στροφών.
Όμως εκτός από την δισκογραφία, οι συνθέτες της λαϊκής και ρεμπέτικης μουσικής συμμετείχαν και σε μουσικά σχήματα που εμφανίζονταν στα διάφορα νυχτερινά κέντρα της Αθήνας.
Από τις μαρτυρίες των ίδιων των συνθετών και των μουσικών, αντιλαμβανόμαστε, τον βαθμό δυσκολίας και επικινδυνότητας που εγκυμονούσε η συμμετοχή σε ένα μουσικό σχήμα τον καιρό του εμφυλίου. Θα έπρεπε ο μουσικός να ισορροπεί μεταξύ σφύρας και άκμονος. Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις, που οι «παραγγελιές» οδήγησαν σε ακραίες καταστάσεις. Το παράδειγμα του ξυλοδαρμού της Σωτηρίας Μπέλλου από χίτες είναι χαρακτηριστικό της κατάστασης που επικρατούσε τον καιρό εκείνο στην νυχτερινή ζωή και όχι μόνο.
Σήμερα θα ξεκινήσω από εδώ να παρουσιάζω τα μουσικά σχήματα αλλά και τα λαϊκά μαγαζιά, στα οποία συνθέτες και μουσικοί συμμετείχαν κατά τους μήνες Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος του 1948.
Τα στοιχεία έχουν βρεθεί όλως παραδόξως, από την εφημερίδα «αθλητισμός ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» και τις διαφημιστές καταχωρήσεις των νυχτερινών κέντρων κατά την χρονική περίοδο που αναφέρθηκε πιο πάνω. Στην συγκεκριμένη εφημερίδα που είχε μόνο αθλητικά θέματα στις σελίδες της, εκτός των αθλητικών διαφημίσεων, είχαμε και εκείνες που αφορούσαν την έναρξη των εμφανίσεων των καλλιτεχνών και των μουσικών σχημάτων στα μουσικά κέντρα κατά την περίοδο Οκτώβριος-Δεκέμβριος του 1948 στην πρωτεύουσα. Ενδέχεται και φαίνεται πολύ πιθανόν οι ίδιες καταχωρήσεις να έχουν μπει και σε άλλες εφημερίδες της εποχής.
Το πρώτο μαγαζί που φαίνεται να είναι έτοιμο για την έναρξη της χειμερινής σεζόν δεν είναι άλλο από το γνωστό του «Τζίμη» επί της Αχαρνών 77, που διαφημίζεται στις 7 Οκτωβρίου του 1948.
Εκεί συναντάμε τον Βασίλη Τσιτσάνη. Ο Τρικαλινός συνθέτης είχε τουλάχιστον 170 ηχογραφήσεις γραμμοφώνου με τραγούδια του, και βρίσκονταν στο ζενίθ της καλλιτεχνικής του δημιουργίας όταν τον βρίσκουμε στου «Τζίμη» στις αρχές Οκτωβρίου του 1948. Με τις μεταπολεμικές του ηχογραφήσεις, είχε καταφέρει να στρέψει πάνω του το ενδιαφέρον κοινού, μουσικών και κριτικών. Οι δίσκοι με τα τραγούδια του παίζονταν απ΄άκρη σε άκρη της Ελλάδος και οι επιτυχίες του διαδέχονταν η μία την άλλη.
Σε συνθήκες εμφυλίου πολέμου ο Β.Τσιτσάνης είχε καταφέρει να περάσει στην δισκογραφία εκτός των άλλων επιτυχιών του και μερικά τραγούδια που συγκαταλέγονται σε αυτά της εμφυλιακής περιόδου.
Ενδεικτικά αναφέρονται:
«Κάποια μάνα αναστενάζει»
«Το ρημαγμένο σπίτι»
«Ως πότε πια τέτοια ζωή»
«Για μια κόρη ξελογιάστρα»
«Γλέντα μην αργοπορείς»
Μαζί του στου «Τζίμη», βρίσκουμε τη «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ» του ΛΑΪΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ, Σωτηρία Μπέλλου. Ας κρατήσουμε για την ώρα την μία «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ» γιατί στην πορεία θα υπάρξει και άλλη.
Λίγους μήνες πριν, οι δύο τους, είχαν ηχογραφήσει μαζί με τον Πρόδρομο Τσαουσάκη, το δημοφιλέστερο τραγούδι του Τσιτσάνη, την «Συννεφιασμένη Κυριακή» σε πρώτη εκτέλεση. Αν και το τραγούδι θεωρείτε «κατοχικό», η ηχογράφηση και η κυκλοφορία του μέσα στον εμφύλιο είχε την σημασία του.
Κατά την διάρκεια της συνεργασίας τους στον «Τζίμη» την περίοδο αυτή, φαίνεται να υπήρξε το επεισόδιο της Μπέλλου με τους χίτες για το τραγούδι «Του αετού ο γιος».
Εκτός του Βασίλη Τσιτσάνη και της Σωτηρίας Μπέλλου στο σχήμα του «Τζίμη» βρίσκουμε τον Μαέστρο των ODEON-Parlophone Σπύρο Περιστέρη με εκατοντάδες τραγούδια στην δισκογραφία, τον Στέλιο Κερομύτη τον Νίκο Τουρκάκη και τον Ζαχαρία Κασιμάτη.
Είναι χαρακτηριστικό της διαφήμισης ότι αναφέρεται σε «Ρεμπέτικο συγκρότημα». Η καταχώρηση για τον «Τζίμη» στην εφημερίδα ήταν μία και μοναδική.
Στο ίδιο φύλλο αλλά και στο προηγούμενο βρίσκουμε διαφημιστική καταχώρηση του κέντρου «ΤΑΪΤΉ» όπου έχουμε κιθάρες-χαβάγιες-βαρκαρόλες με τους Κεφαλλονίτη-Μαρίνο-Μουστάκα και Παπαγεωργίου.
Την ίδια μέρα αλλά και στις 11 Οκτωβρίου έχουμε καταχώρηση για το κέντρο «Πράσινος Μύλος» στην Παλιά Κοκκινιά όπου βρίσκουμε να παίζουν, οι Γιώργος Λαύκας και ο Χρήστος Λαβίδας, ο μπουζουκτσής Χάρης (ας βοηθήσει κάποιος) και ο πιανίστας Βαγγέλης. Και εδώ η διαφήμιση είναι μία και μοναδική.
Σιγά-σιγά και στην πορεία βρίσκουμε καταχωρήσεις με τα άλλα σημαντικά ονόματα της λαϊκής μας μουσικής.
Έτσι στις 18 Οκτωβρίου στην διαφήμιση του PIGALʼS (Πατησίων 12) συμμετέχουν οι Μ.Χιώτης-Γ.Μητσάκης-Ανδ.Σπαγαδόρος-Οδ.Κόμης-Γ.Γοζαδίνος.
Μαζί τους η έτερη «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ» του λαϊκού (και μοντέρνου) τραγουδιού Στέλλα Χασκήλ που σύμφωνα με την καταχώρηση ήταν η πρώτη της εμφάνιση στην Αθηναϊκή νύχτα. Δυνατό σχήμα θα λέγαμε και στο PIGALʼS.
Διαφήμιση με χιουμοριστική διάθεση βρίσκουμε για τη μπουάτ «Σίδνεϋ» στην Λ.Αλεξάνδρας 12. Στις 29 Οκτωβρίου η καταχώρηση μιλάει για τους Μπετόβεν και Λεχάρ του μπουζουκιού και του μπαγλαμά.
Η παρουσίαση των μουσικών στα νυχτερινά κέντρα της Αθήνας στα τέλη του 1948 συνεχίζεται…
Μπαίνοντας ο Νοέμβριος του 1948 αυξάνονται τα κέντρα που ήταν έτοιμα για την χειμερινή σεζόν.
Τόσο στις 8 Νοεμβρίου όσο και στις 11 έχουμε καταχώρηση για την αρχοντορεμπέτικη ορχήστρα με μπουζούκια του Απ.Χατζηχρήστου στο μαγαζί του «ΟΡΦΑΝΟΥ». Μαζί του στο πιάνο η Βούλα Δερέμπεη.
Την επόμενη διαφήμιση την βρίσκουμε στις 18 και στις 22 Νοεμβρίου και αφορά τα «ΔΥΟ ΦΕΓΓΑΡΙΑ». Η καταχώρηση μας λέει για γυναικεία ορχήστρα του ΣΤΡΑΤΟΥ-ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ. Δεν έχω καταλάβει σε ποιους αναφέρεται και όποιος γνωρίζει ας μας πει.
Στις 22 Νοεμβρίου βρίσκουμε εκ νέου διαφήμιση μαγαζιού που όμως το φύλλο της εφημερίδας δεν μας βοηθάει να δούμε ποιοι συμμετείχαν. Από το ελάχιστο σημείο της εφημερίδας διασώζονται τα ονόματα του Χρυσίνη και της Βούλας Δερέμπεη. Όποιος γνωρίζει ή μπορεί να καταλάβει σε ποιο μαγαζί αναφέρεται το δημοσίευμα και ποιοι άλλοι εκτός του Χρυσίνη (Μάρκος;) συμμετέχουν ας μας το κοινοποιήσει.
Στις αρχές Δεκέμβρη βρίσκουμε τον Στελλάκη Περπινιάδη στην «Φλώριδα» με τα καλύτερα μπουζούκια, όπως αναφέρεται, του Χάρη Γιανίτσαρη του Ανέστου και του Μπουνέτη. Μαζί με τον Στελλάκη τραγουδούσαν, ο Α.Σαμιωτάκης και ο Μάρινος που τον είδαμε πριν να είναι στην «ΤΑΙΤΗ». Στο πιάνο η Βούλα Δερέμπεη που φαίνεται να συμμετέχει στα περισσότερα μαγαζιά του καιρού εκείνου.
Στο «Ροσινιόλ» στην μία καταχώρηση που διαφημίζεται έχουμε τους «Ντούο Χάρμα» αλλά και τον Καλδάρα τον Μανίσαλη αλλά και τον Μπάμπη. Και εδώ το σχήμα είναι ενδιαφέρον.
Τέλος στις 13 Δεκεμβρίου βρίσκουμε την Ιωάννα Γεωργακοπούλου να τραγουδάει στην «Κάβα» στην Σταδίου. Μαζί με την Γεωργακοπούλου στο σχήμα συμμετείχαν στα μπουζούκια οι Χάρης-Λουκάς. Επίσης στην κιθάρα ο Γιάννης Κυριαζής ενώ υπήρχε και Τζαζ Ορχήστρα με τον Κ.Μαυραντώνη.
Αυτά είναι τα αποτελέσματα που μπόρεσα να βρω για την περίοδο Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1948. Αν υπάρξουν νέα αποτελέσματα από άλλες εφημερίδες της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου θα ανέβουν το συντομότερο δυνατόν.
Και τα" ΔΥΟ ΦΕΓΓΑΡΙΑ" που αναφέρθηκε ποιο πριν.
Σημείωση: Ξανακοιτώντας την καταχώρηση που δεν έχουμε τα πλήρη στοιχεία των μουσικών αλλά και του ίδιου του κέντρου μιλάμε μάλλον πάλι για την “Φλώριντα” που μετά από 20 περίπου μέρες άλλαξε σχήμα και ήρθε ο Στελλάκης. Η διεύθυνση (Αλεξάνδρας 10) είναι ίδια και στις δύο καταχωρήσεις.
