Μανώλης Χασικλής και Βασιλική Προστάζει

Τα δύο αυτά τραγούδια (Μανώλης Χασικλής και Βασιλική Προστάζει) έχουν ακριβώς την ίδια μελωδία. Στην εκτέλεση που έχω σαν συνθέτης αναφέρεται ο Δραγάτσης Γιάννης (Ογδοντάκης), μάλλον όμως ο ίδιος έγραψε μόνο τους στίχους, αφού το “Βασιλική προστάζει” είναι δημοτικό. Κάνω λάθος;

στο ενδιάμεσο βρήκα στο sealabs ένα σχόλιο για τη Βασιλική προστάζει πως η σύνθεση και οι στίχοι είναι του Ισίδωρου Ανδριανού. Άραγε αυτό ισχύει;

Φιλε κακοφωνιξ πιστευω πως τα τραγουδια μοιαζουν σε μελωδια απλα διοτι εχουν γραφτει πανω στον ιδιο δρομο. Με την λογικη που το εθεσες και το παιδι του δρομου, και το μ εκαψες γειτονισσα ειναι του ιδιου συνθετη…Ελπιζω να βοηθησα:084:

Μα είναι δυνατό να ακούς κάτι τέτοιο; Η μόνη τους εμφανής σχέση είναι αυτή που σου είπε παραπάνω ο Νίκος: Είναι γραμμένα στον ίδιο δρόμο.
Αν ίσχυε η διαπίστωσή σου, τότε θα έπρεπε να δεχτούμε ότι στην Ιστορία της λαϊκής μουσικής γράφτηκαν όλες κι όλες καμιά τριανταριά μελωδίες!

Τώρα, το αν ο “Μανώλης” είναι παλιά παραδοσιακή μελωδία που την παρουσίασε ως τραγούδι με τους γνωστούς στίχους ο Δραγάτσης, αυτό είναι άλλη ιστορία. Πολλοί Σμυρνιοί μουσικοί πέρασαν παλιές μελωδίες στ’ όνομά τους, όταν τις δισκογράφησαν στην Ελλάδα, ιδιαίτερα τη δεκαετία ‘25-‘35 και πρώτοι απ’ όλους οι μαέστροι (Τούντας, Σκαρβέλης, Περιστέρης, Δραγάτσης, Σέμσης κ.ά). Και έτσι τις έσωσαν από τη λήθη. Το ποιες είναι αυτές οι μελωδίες, δεν είμαστε σε θέση να ξέρουμε με σιγουριά (πέρα από ορισμένες περιπτώσεις, όπως π.χ. το "Μεσ’ στον τεκέ της Μαριγώς" που φέρεται ως δημιουργία του Περιστέρη, αλλά κανα χρόνο πριν το έχει παίξει σόλο ο Γκρέγκορυ στην Αμερική, πράγμα που αυξάνει την πιθανότητα να είναι παραδοσιακό).
Οσο για τον Ογδοντάκη… Τι να πει κανείς; Μιλάμε για μέγιστο μουσικό. Και στο κάτω-κάτω δε συνάντησα πουθενά κουβέντα ή υπόνοια για την πατρότητα του “Μανώλη” κι αυτό είναι ένα δείγμα, καθώς πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές επιτυχίες της εποχής (κι όχι μόνο) και σίγουρα, αν υπήρχε τρόπος ή αφορμή, όλο και κάποιος θα προσπαθούσε να τσιμπήσει κάτι από τα πλούσια δικαιώματά του.

α:Δεν το 'λπιζα Μανώλη κορόιδο να πιαστείς, τον μπαγλαμά να σπάσεις στη φυλακή να μπεις


α’: Βάλτε φωτιά στα τόπια, στα τόπια, κάψτε τα Γιάννενα βρ’ αμάν ανάν

β: Αν είσαι φίνος μάγκας πού ‘ν’ τα μπεγλέρια σου αν είσαι και σερέτης πού ‘ν’ τα μαχαίρια σου


β’: Άντε μάτια μ’, άντε φως μου σύρε στο καλό και στο γυρισμό σου ότα, μωρ πέρασε από 'δω δυο λόγια να σου πω

Ναι, είναι ολόιδια. Επίσης ολόιδιο με αυτά είναι και το “Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι”, το “Ηλιοβασίλεμα σωστό”, ο “Διαβάτης”, το “Αγάπησα και μίσησα”, το “Ανοιξε γιατί δεν αντέχω”, το “Φάνταζες σαν πριγκηπέσα”, η “Φωνή του Αργιλέ” και η “Δραπετσώνα”.
ΟΚ;

Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί σας ενοχλεί η προσπάθεια να βρεθούν οι ρίζες ενός τραγουδιού. Το ζήτημα δεν είναι νομικό είναι πολιτισμικό. Δεν είναι προσπάθεια απαξίωσης των μουσικών.

Τελικά η Βασιλική προστάζει είναι δημοτικό ή όχι;

Α… αυτό είναι άλλο θέμα. Και μάλιστα μπερδεμένο. Γιατί το αστικό-λαϊκό τραγούδι της Μικράς Ασίας έχει συχνά πολύ μικρές διαφορές με το αντίστοιχο δημοτικό. Κι αυτό γιατί στο λαϊκό τραγούδι της Σμύρνης χρησιμοποιούνται με ευχέρεια όλοι οι ρυθμοί (ζεϊμπέκικος, καλαματιανός, τσάμικος, συρτός κλπ.), αλλά και συνθέσεις ορχήστρας παρόμοιες με αυτές του δημοτικού (σαντούρι, ούτι, βιολί κλπ.). Ετσι νομίζω ότι σε μερικά τραγούδια (όπως αυτό που αναφέρεις), για να το εντάξουμε σε ένα από τα δύο είδη (λαϊκό ή δημοτικό) θα πρέπει να ξέρουμε πού τραγουδιόταν, δηλαδή αν ήταν τραγούδι των πόλεων ή της υπαίθρου. Επίσης πρέπει να προσέξουμε ότι στην περίοδο που μιλάμε (αρχές 20ού αιώνα - ίσως και νωρίτερα) οι “ποσοτικές” αναλογίες λαϊκού - δημοτικού στη Μικρά Ασία δεν είναι αντίστοιχες της παλαιάς Ελλάδας. Κι αυτό γιατί η Μικρά Ασία είχε μακράν πιο αναπτυγμένα αστικά κέντρα απ’ ό,τι π.χ. η Πελοπόννησος ή η Στερεά.

ΥΓ. Ε όχι και νομικίστικη η άποψή μου ρε Κακοφώνιξ! Αυτό είναι βρισιά. Εξάλλου μόνο με το αφτί μπορώ να κάνω τις “μουσικές μου κρίσεις”. Η “θεωρητική” μουσική μου κατάρτιση είναι κάπου κοντά στα νήπια.

Δεν είπα πως είναι νομικίστικη η άποψή σου. Είπα πως εγώ δεν ερευνώ το ζήτημα με σκοπό να αποδώσω τα νόμιμα στον κάθε συνθέτη, αλλά με ενδιαφέρουν οι ρίζες και οι διασυνδέσεις των τραγουδιών.

Θέλω δηλαδή να ξεκαθαρίσω πως δεν ψάχνω να βρω αν κάποιος έκλεψε ή οικοιοποιήθηκε κάτι. Ίσα ίσα διαφωνώ με τη λογική της πατρότητας και της ιδιοκτησίας. Άλλοτε, σε άλλα ποστ όταν έχω καταπιαστεί με αυτήν την πλευρά του ζητήματος το έχω κάνει μόνο για τον εξής λόγο: Με ενοχλούν αυτοί που λόγω συμφέροντος προσπαθούν να ιδιωτικοποιήσουν την τέχνη εις βάρος των υπολοίπων.

Με απλά λόγια δεν με πειράζει να πάρεις τη μουσική από ένα κομμάτι, τα λόγια από ένα άλλο και να παρουσιάσεις μια τέτοια σύνθεση. Μου αρέσει όμως να ανακαλύπτω όποτε αυτό έχει γίνει. Και με ενοχλεί μόνο όταν παίζονται ιδιοτελή παιχνίδια.

Υ.Γ. Τελικά η Βασιλική είναι δημοτικό ή οι στίχοι είναι του Ισίδωρου Ανδριανού όπως αναφέρεται στο sealabs;

Το τραγούδι “Βασιλική προστάζει” έχει πέντε (5) ηχογραφήσεις στις 78 στροφές (στοιχεία: Διον. Μανιάτη). Οι εκτελέσεις με Νταλγκά, Σαβαρή-Μηλιάρη-Φράγκο, Δουκάκη και Παπασιδέρη αναφέρουν το τραγούδι ως παραδοσιακό ή δημοτικό ή δημώδες. Υπάρχει και μία μεταπολεμική εκτέλεση με τη Στέλλα Καλυβίτου που αναφέρει ως δημιουργό το Ζαχαρία Κασιμάτη. Το τελευταίο ήταν μάλλον προσπάθεια να πάρουν κάποιοι κανα μεροκάματο.