Κοινές μουσικές παραδόσεις με Τούρκους

Αυτό εξακολουθώ να πιστεύω.

Και θα αποτολμήσω και μια γενίκευση:

Όσο στενή κι αν ήταν η συμβίωση διάφορων κοιοτήτων (εθνο-γλωσσο-θρησκευτικών κλπ.), όσο κι αν υπήρχαν κοινοί χώροι διασκέδασης όπως τα καφέ αμάν, όσο κι αν οι μουσικοί ήταν παντοσύναχτοι (Αρμένηδες που ήξεραν και εληνικά, Έλληνες που ήξεραν και τούρκικα, Εβραίοι που ήξεραν και ελληνικά και τούρκικα κλπ.), ωστόσο φαίνεται ότι οι μουσικές παραδόσεις είχαν κάποια όρια μεταξύ των κοινοτήτων.

Την τζούρτζουνα οι Έλληνες την ήξεραν. Το 'χουμε ξανασυζητήσει, για τον «Μέμο»: κάποιες τζούρτζουνες, δηλ. τουλάχιστον μία, ήταν εξαιρετικά δημοφιλείς μεταξύ των Ελλλήνων. Κι όμως, ελληνικές τζούρτζουνες δεν υπάρχουν. Γιατί, σάμπως υπάρχει τούρκικος καλαματιανός; Ακόμη και για τούρκικο χασάπικο δεν είμαι βέβαιος αν έχω ακούσει.

Και σήμερα διαπιστώνονται τέτοια στεγανά. Ένα παράδειγμα που μου 'ρχεται πρόχειρο είιναι ο κυπριακός ζουρνάς, που είναι όργανο αποκλειστικά των Τουρκοκυπρίων και των Μαρωνιτών. Στους Ελληνοκυπρίους όχι απλώς είναι γνωστός, αλλά υπάρχει ακόμη και τοπική ονομασία, ζορνές. Αλλά δεν παίζεται από Ελληνοκυπρίους! Και στα πολυφωνικά της Αλβανίας, ορισμένες τεχνικές είναι κατεξοχήν αλβανικές και άλλες κατεξοχήν ελληνικές.

Αυτό δεν σημαίνει ότι τα όρια μεταξύ των παραδόσεων τέτοιων σύνοικων κοινοτήτων είναι στο σύνολό τους στεγανά. Ίσα ίσα, πρόκειται κατά βάση (ή έστω σε πολύ μεγάλο βαθμό) για κοινές παραδόσεις, όπου όμως ορισμένα επιμέρους στοιχεία τα επιλέγει ή τα απορρίπτει η κάθε κοινότητα ξεχωριστά.


Η περίπτωση να εντοπιστεί κάπου μεμονωμένα μια ελληνική τζούρτζουνα ή ένα τούρκικο καλαματιανό ή ένας Ελληνοκύπριος που έκατσε κι έμαθε ζουρνά δεν αναιρεί βέβαια αυτή τη γενίκευση: κι εγώ έχω φίλους, ελληνότατους, που παίζουν δυτικοαφρικανικό νγκόνι ή γιαπωνέζικο σακουχάτσι, αλλά δεν παύουν να είναι μη ελληνικά όργανα! Άλλο αν τελικά αποδειχτεί ότι όλη μαζί η γενίκευση ήταν αυθαίρετη.

5 «Μου αρέσει»