Ο καλύμνικος Ίσσος της τσαμπούνας ως επί το πλείστον ακούγεται σαν 7/8. Προσωπικά μ’ αρέσει να το θεωρώ αυτό σαν δύο άνισα τέταρτα! Η βασική ρυθμική διαίρεση είναι πάντα διμερής, την περισσότερη ώρα ο δεύτερος χρόνος είναι όσο τα 3/4 του πρώτου, αλλά και με κάποιες εξαιρέσεις. Παρατήρησε τον Χούλλη, που έχει παίξει πάρα πολλές φορές Ίσσο στο ΥΤ: έχει κάποια σημεία που την πρώτη φορά μπορεί να νομίσεις ότι το χάνει, αλλά όταν ξέρεις ότι ο τύπος είναι βιρτουόζος και μετά τον δεις δεύτερη, τρίτη, τέταρτη φορά να κάνει το ίδιο καταλαβαίνεις ότι δεν το 'χασε καθόλου.
Ύστερα, ίσσος τσαμπουνιστός είναι κι ο σκοπός Παναγιώτης (ή Πεισματικά ή Βοσκαρούι κλπ. - όχι το Αλά Ρούτζια, το άλλο). Αυτό την περισσότερη ώρα ακούγεται σαν 5/8, δηλαδή πάλι δύο κινήσεις αλλά αυτή τη φορά η πρώτη πιο σύντομη, όσο 2/3 της δεύτερης (2/8 + 3/8 = 5/8). Και πάλι, κατά την προσωπική μου ανάγνωση, δύο άνισα τέταρτα. Αλλά έχει μεγάλη ποικιλία (και μετρικά εννοώ) στο πώς ακριβώς παίζεται, και από παίχτη σε παίχτη αλλά καμιά φορά και μέσα στην ίδια εκτέλεση, και ακόμη μεγαλύτερη στο πώς τραγουδιέται. Καμιά φορά μοιάζει λες κι ο τραγουδιστής δεν πατάει πάνω στην τσαμπούνα. Ας πούμε, έχει πολύ ενδιαφέρον αν πετύχεις πουθενά μια ηχογράφηση στον παρακάτω δίσκο, όπου κάνουν διάλογο δυο-τρεις τραγουδιστές, που μοιάζει σαν ο καθένας τους να κάνει κι από μία διαφορετική πολυρρυθμία με την τσαμπούνα:
Δεν είναι τυχαίο ότι τόσα χρόνια στην Κάλυμνο ποτέ δεν έπαιζαν την τσαμπούνα με λαούτο. Το κάνουν τώρα τα Καληδονάκια, κι ενώ σε καλαματιανά ή στη σούστα μπορεί να είναι μια χαρά, στον ίσσο δεν είναι. Το λαούτο είναι αδύνατον να μην κρατάει σταθερό ομοιόμορφο ρυθμό, οπότε αναγκαστικά και η τσαμπούνα προσαρμόζεται σ’ αυτό τον ρυθμό και βγαίνει άλλος ίσσος από αυτόν που θα έπαιζε σκέτη.
Άμα τον ψήσεις να κάνει, θα χαρώ ιδιαίτερα να τον ξαναδώ μετά από τόσα χρόνια…
Edit: Έχει ξαναγίνει η συζήτηση. Βλ. εδώ, όπου και αρκετά ηχογραφημένα δείγματα της ποικιλίας εκτελέσεων του «Παναγιώτη»: Ρυθμοί με άνισες αξίες;