Ο Θανάσης Βαλαβάνης έφυγε τα ξημερώματα της 3-4-2020 με τραγικό τρόπο. Ήταν ο άνδρας που ανέφεραν οι ειδήσεις ότι έχασε τη ζωή του μέσα στο σπίτι του λόγω πυρκαγιάς. Ο Θανάσης ήταν μια προσωπικότητα. Ήταν ένας πολύ ταλαντούχος και ιδιαίτερος άνθρωπος που άφησε το στίγμα του στην οργανοποιία με καθοριστικό τρόπο. Όσοι ασχολούνται με την οργανοποιία των λαϊκών οργάνων σίγουρα τον γνώριζαν. Εγώ τον γνώρισα στο πλάισιο της ενασχόλησής μου με την ιστορία της οργανοποιίας στην Ελλάδα και αυτός με έφερε σε επαφή με άλλους σημαντικούς οργανοποιούς της Βόρειας Ελλάδας.
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Χημικός στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και εργάστηκε ως εκπαιδευτικός στη δημόσια παιδεία.
Σπούδασε κλασσική κιθάρα αλλά τον κέρδισε η παραδοσιακή μουσική. Όπως μου είχε διηγηθεί, σε ηλικία 10 ετών έφτιαξε το πρώτο του «όργανο». Ήταν ένας μπαγλαμάς φτιαγμένος από κόντρα πλακέ με επίπεδο πάτο. Αρκετά χρόνια αργότερα, στην προσπάθειά του να αντιγράψει το λαούτο ενός φίλου του, πρώτα στο χαρτί και κατόπιν στην πράξη, άρχισε να χτίζει τις γνώσεις του στην οργανοποιία. Χάλασε αρκετά ξύλα και έφτιαξε αρκετά όργανα μέχρι να τελειοποιήσει την τέχνη του και να δώσει στο όργανο τα χαρακτηριστικά που ήθελε. Επειδή ήταν και ταλαντούχος, μέσα από αυτή τη διαδικασία, έμαθε μόνος του την τέχνη της οργανοποιίας. Ούτως ή άλλως εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν σχολές οργανοποιίας και οι παληοί οργανοποιοί έκρυβαν τα «μυστικά» της τέχνης τους και προσπαθούσαν να κρατήσουν το επάγγελμα κλειστό.
Το πιό σημαντικό επίτευγμα του Θ. Βαλαβάνη, ήταν η οργάνωση και λειτουργία στις Σέρρες, της πρώτης σχολής οργανοποιίας που λειτούργησε ποτέ στην Ελλάδα. Στις Σέρρες πήγε το 1981 ως καθηγητής της Μέσης Εκπαίδευσης και έζησε εκεί για έξη χρόνια. Με δική του πρωτοβουλία ξεκίνησε το τμήμα οργανοποιίας στο πλαίσιο της ΝΕΛΕ Σερρών (Νομαρχιακή Επιτροπή Λαϊκής Επιμόρφωσης). Έφτιαξε 10 πλήρης πάγκους και σε κάθε πάγκο υπήρχε πλήρης γκάμα των εργαλείων που χρησιμοποιεί ένας οργανοποιός.
Τα χρόνια που είχε την ευθύνη πέρασαν από τη σχολή αυτή περίπου 80 άτομα. Από τη σχολή αυτή βγήκαν αρκετοί επαγγελματίες οργανοποιοί όπως οι Αφοί Κουκουρίγκου, ο Δ. Καραογλάνης, ο Γ. Τσονίδης και άλλοι. Οι οργανοποιοί αυτοί αναγνωρίζουν την σημαντική συμβολή του Θανάση Βαλαβάνη, στην οργανοποιία, αλλά και στην προσωπική τους εξέλιξη. Ο ίδιος ήταν μετριόφρων. Όπως μου είχε πει «μην θεωρούμε ότι η σχολή τους έμαθε τις λεπτομέρειες της τέχνης. Αυτό που προσπαθούσα, είναι να δώσω στους μαθητές τα κατάλληλα ερεθίσματα. Στη συνέχεια όσοι ενδιαφέρονταν πραγματικά, προχώρησαν οι ίδιοι την τέχνη του οργανοποιού». Πάντως για τα δεδομένα της εποχής, αλλά και γενικότερα για την Ελληνική οργανοποιία που μέχρις εκείνη τη στιγμή ήταν καθαρά εμπειρική, η δημιουργία της σχολής στο πλαίσιο της ΝΕΛΕ Σερρών ήταν μια πρωτοπορειακή ενέργεια. Και όπως ήταν φυσικό αντιμετωπίστηκε από τους επαγγελματίες οργανοποιούς με καχυποψία και φόβο ότι θα είχε αρνητική επίπτωση στην συντεχνία. Αργότερα βέβαια πολοί από τους οργανοποιούς αυτούς του έδωσαν συγχαρητήρια για την προσπάθειά του.
Ο Θανάσης Βαλαβάνης δεν έγινε ποτέ «επαγγελματίας» οργανοποιός. Όσα όργανα έφτιαξε είτε τα κράτησε ο ίδιος, είτε τα χάρισε στους φίλους του. Αυτό που τον ενδιέφερε περισσότερο ήταν ο πειραματισμός στις μεθόδους και στα υλικά κατασκευής καθώς και διάφορες τεχνικές καινοτομίες πάνω στα όργανα. Στο πλαίσιο της διαρκούς αναζήτησής του, είχε κατασκευάσει όργανα με διάφορες τεχνικές και από διάφορα υλικά. Μερικά από αυτά με ασυνήθιστα υλικά όπως το αυγό στρουθοκαμήλου που είχε χρησιμοποιήσει για να κατασκευάσει ένα ιδιαίτερο τζουρά. Επίσης διάφορα όργανα με σκωπτική διάθεση όπως τον “Αρχίδαμο” από δύο ινδικές καρύδες, το “Bush-τικο βλήμα” από κάλυκα πυροβολικού και άλλα.
Έχει πραγματοποιήσει αρκετές εκθέσεις με τα όργανα που έχει κατασκευάσει. Π.χ. στο θέατρο του Δήμου Καλαμαριάς «Μελίνα Μερκούρη» όπου παρουσίασε με πραγματικά όργανα, τα στάδια κατασκευής ενός λαούτου. Είχε εμφανιστεί σε διάφορες τηλεοπτικές εκπομπές παρουσιάζοντας τις κατασκευές του. Στο διαδίκτυο είχε δημοσιεύσει πλήθος από βίντεο με τις κατασκευές του. Επίσης ήταν ένα από τα τρία πρόσωπα με τα οποία ασχολήθηκε το μουσικό ντοκυμαντέρ “Μέθεξις” (1ο βραβείο κοινού στο 7ο φεστιβάλ ντικιμαντέρ Θεσσαλονίκης 2005, σε σκηνοθεσία Γιώργου Μπότσου. Με τους Βαλαβάνη Αθανάσιο, Σόλωνα Λέκκα και Παπα-Αναστάση).
Καλό κατευόδιο Θανάση!