Η λέξη Ζεϊμπέκης συναντάται για πρώτη φορά τον 13ο αιώνα.Ελληνες Μακεδόνες της Θράκης που μετανάστευσαν στη Μικρασιατική Φρυγία.Η δράση τους απλώνεται από τα Δαρδανέλια ως την αρχαία Δωρίδα με εντονότερη παρουσία στην ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης(Αϊδίνι,Προύσα,Μούγλα,Οιδεμησί…).Θράκες και Φρύγες έχουν φυλετική,γλωσσική και πολιτιστική συγγένεια.
Οι Ζεϊμπέκηδες παρουσίαζαν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κοινωνικής συμπεριφοράς,
εθυμοτυπίας ,ενδυμασίας,παραδόσεων,χορών και τελετουργικών.Για μεγάλο διάστημα έζησαν στα βουνά(ως αντάρτες)ενάντια στην κρατική βία και απανθρωπιά διεκδικώντας το δίκαιο των λαϊκών τάξεων.Κατά το αντάρτικο ήταν δεύτεροι στο σώμα μετά τον Εφέ.Το ντύσιμό τους ήταν ιδιαίτερα προσεγμένο,πεντακάθαροι,με λευκό δέρμα,(οι Τούρκοι τους αποκαλούσαν,οι Έλληνες με το ασημένιο σώμα).Θεμελιώδεις αξίες τους,ηθική,τιμιότητα,γενναιότητα,καπατσοσύνη,αλτρουϊσμός,μπεσαλίκι,φιλανθρωπία(κάτι σαν Ρομπέν των φτωχών).Με τη λέξη Ζεϊμπέκης ακόμα και σήμερα οι Τούρκοι εννοούν το λεβέντη,το παλικάρι.
Η λέξη έχει ελληνοφρυγική καταγωγή.Ζεϋ-Μπέκος=Ζεϋ εκ του Ζευς(συμβολίζει το πνεύμα),
Βέκος ή Μπέκος κατά τον Ηρόδοτο ο άρτος και συμβολίζει το σώμα.
Με ενδιέφερε ιδιαίτερα και το έψαξα όχι μόνο σε ιστορικά και λοιπά κείμενα αλλά κι’από διηγήσεις παππούδων και θείων που πρόλαβα και αργότερα τις διασταύρωσα με Τούρκους σε κάποιο ταξίδι μου.
Δεν πρόκειται να ξαναμπώ στον παραλογισμό της παρετυμολογίας, αλλά για να μην δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις (Ζεύς -Μπέκος κ.ά. γλαφυρά ) θα συνιστούσα σε όσους θέλουν να μάθουν για τους Ζεϊμπέκες να διαβάσουν το «Θωμάς Κοροβίνης, Οι Ζεϊμπέκοι της Μικράς Ασίας, Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2005» (η ετυμολογία της λέξης κατά τον συγγραφέα αλλά και κατʼ εμέ απροσδιόριστη).
Όποιος ενδιαφέρεται και έχει ευχέρεια στην αγγλική γλώσσα, μπορεί να μου ζητήσει με πμ το κείμενο σχετικής με την ετυμολογία παρουσίασης σε συνέδριο πριν λίγα χρόνια.
Η πιο ολοκληρωμένη μέχρι στιγμής μελέτη για τους Ζεϊμπέκους είναι του Θωμά Κοροβίνη, με τίτλο “Οι Ζεϊμπέκοι της Μικράς Ασίας”.
Μελέτη πλήρης, με διασταύρωση στοιχείων από όλους τους Τούρκους και Έλληνες ιστοριογράφους και λεξικογράφους.
Δεν προκύπτει όμως πουθενά καμιά σύνδεση με Θρακιώτες Έλληνες ή Φρύγες.
Το έχουμε ξανασυζητήσει το θέμα - στο πιο σοβαρό - εδώ είναι εμφανής η σκωπτική διάθεση όσων έγραψαν τα post - .
Ο αντίλογος στο να θεωρήσουμε τους Ζεϊμπέκους κατευθείαν απόγονους αρχαίων Ελλήνων - όσο και να το θέλουμε - είναι ακριβώς πως η ονομασία “Ζεϊμπέκος” εμφανίζεται ιστορικά πολύ μεταγενέστερα.
Από την αρχαιότητα ( αν πιστέψουμε στην ελληνική καταγωγή τους ) και έως τον 13ο αιώνα, όπου έχουμε τις πρώτες γραπτές αναφορές στη φυλή ή φυλές αυτές, γιατί δεν υπάρχει καμιά αναφορά σ’ αυτούς, όμως ;
Πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτή η χρονική απόσταση αρκετών χιλιετηρίδων, όπου δεν γίνεται καμιά νύξη στην ύπαρξή τους;
Αγαπητέ Νίκο,το βιβλίο του Κοροβίνη μπορώ αν θέλεις να στο δανείσω,τους προγόνους μου όμως… 3 απο αυτούς ήταν Ζεϊμπέκηδες αντάρτες στα περί της Σμύρνης.Και κάτι ακόμα,σέβονταν και τιμούσαν τη γυναίκα!Αυτό εκ των έσω,το έζησα!
Να είσαι καλά,δεν χρειάζεται να χαλάμε τις καρδιές μας.Ο κάθε ένας μας έχει τη γνώμη του,εγω απλά έγραψα αυτά που γνωρίζω.:043:
[quote=Νίκος Πολίτης;173794]Δεν πρόκειται να ξαναμπώ στον παραλογισμό της παρετυμολογίας, αλλά για να μην δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις (Ζεύς -Μπέκος κ.ά. γλαφυρά ) θα συνιστούσα σε όσους θέλουν να μάθουν για τους Ζεϊμπέκες να διαβάσουν το «Θωμάς Κοροβίνης, Οι Ζεϊμπέκοι της Μικράς Ασίας, Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2005» (η ετυμολογία της λέξης κατά τον συγγραφέα αλλά και κατʼ εμέ απροσδιόριστη).
Τελικά, μου φαίνεται Νίκο, ότι σήμερα η ετυμολογία, “παίζει” τον ίδιο ρόλο που διαδραμάτισαν οι ανθρωπολόγοι του Χίτλερ στην προσπάθειά τους να “στηρίξουν” την ανωτερότητα της Άρειας φυλής (του).
(για να ξαναθυμηθούμε και τα “μυθεύματα” περί “Ποτόμακ”=ποταμάκι)…:106:
Όχι μόνο σήμερα, Δημήτρη! Πάντα η (κατευθυνόμενη) ετυμολογία, όπως και η Ιστορία, η πολιτική, η εθνολογία, τα πάντα, υπηρετούσαν τα συμφέροντα ή τις σκοπιμότητες εθνών, καθεστώτων, κοινοτήτων, πολυεθνικών και ό τι άλλο. Εκείνο που εγώ θα ήθελα να αποτρέψω, στο βαθμό που μου δίνεται η δυνατότητα, είναι να παρασυρθεί κάποιος ανίδεος και να πεί π.χ. (έ, ας παινέψουμε και το σπίτι μας, μην πέσει και μας πλακώσει) «-το είδα γραμμένο στο Ρεμπέτικο Φόρουμ, άρα σωστό θα είναι!».
Πάντως, αν διαβάσει κανείς την μαρτυρία της Αγγέλικης Παπάζογλου, μόνο καλά λόγια δεν θα έχει να πει για τους ζεϊμπέκηδες ή ζεϊμπέκες… Παραθέτω μικρά αποσπάσματα:
«Οι ζεϊμπέκες ήτανε κάτι κοντά βρακάκια, με γυμνά πόδια, σαν τσι διαόλοι… Γεμάτοι από πάνω ίσαμε κάτω σούβλες, ξουράφια, μαχαίρες, μαχαιράκια, αργιλέδες, τανάλιες, μπαλτάδες… σαν κινούμενο χασαπιό ήτανε… […] Όσους σκότωνε, τόσα σαρίκια είχε καμαρώνανε στο κεφάλι του, σαν κουλούρια, τόνα πάνω στο άλλο. Άμα είχε σκοτώσει πάνω από δέκα, είχε δικαίωμα να βάζει “πλάκα -που λένε- τα γαλόνια” σαν το ναύαρχο… μονο-κόμματο μακρύ φέσι. […]
Εματζευούντουστε πέντε-έξι κι ηρχούντουστε και σου χτυπάγανε την πόρτα […] Τηνέ σπάγανε την πόρτα άμα δεν του ηάνοιγες, χώνανε στα σπασμένα σανίδια αυτό το άγριο μούτρο -το κεφάλι τως- και μόλις τους ήβλεπες, ήτρεχε μέσα στο κορμί σου ένας παγωμένος ηλεχτρισμός. Κι έτσι όπως είχανε πέσει απάνω σου και σε σφίγγανε η γυναίκα σου και τα παιδιά σου, ρώταες με δίχως αναπνοή:
Τι θέτε;
Και σου απαντούσαν:
Κορίτσια…
[…] Οι ζεϊμπέκηδες ήρθανε απ’ τη Θράκη στο Ντεμίσι και στ’ Αϊντίνι. Αλλαξοπιστήσανε, γινήκανε σκυλότουρκοι, και το τουρκικό σουλτανάτο τους έστελνε πάντα εναντίον των χριστιανών. Ήτανε τραμπούκοι του σουλτάνου. […]»
Θα μπορούσα να παραθέσω και άλλα, αλλά όποιος ενδιαφέρεται καλό είναι να αγοράσει το ίδιο το βιβλίο, το οποίο είναι -με μια λέξη- εξαίσιο.
Πουλιέται αυτό το βιβλίο ρε Γιάννη; Εγω πως νόμιζα ότι κυκλοφορεί από χέρι σε χέρι σε μορφή φωτοτυπίας; Δώσε κάποιο στίγμα, που μπορούμε να το προμηθευτούμε!
Μάνο, κυκλοφορεί ξανά το βιβλίο με τις αφηγήσεις της Αγγέλας.
Εκτός από την Ξάνθη, από όπου και η αρχική έκδοση και διάθεση, επίσης στην Αθήνα (Ακαδημίας 57, τηλ./ Fax: 210-3390520.
Και για κατ’ ευθείαν παραγγελία, μια και εσύ Μάνο είσαι μακριά, εδώ..
Η Αγγέλα (όπως και όσοι άλλοι αναφέρονται στα γεγονότα της Μικρασιατικής εκστρατείας και καταστροφής) έχουν δίκιο να παρουσιάζουν τους Ζεϊμπέκους με ιδιαίτερα βίαιη και ανάλγητη συμπεριφορά απέναντι στους Έλληνες. Με την προέλαση του ελληνικού στρατού ως το Εσκί – Σεχήρ ένιωσαν πως απειλείται στα σοβαρά η γη τους, η περιουσία συγγενών και φίλων τους και πολλά άλλα ακόμα, και γι΄αυτό συνειδητά εντάχτηκσν στον Κεμαλικό στρατό και πολέμησαν με λύσσα τους Έλληνες. Το τουρκικό κράτος, αναγνωρίζοντας τη δράση τους αυτή, τους έστησε …αγάλματα στις πόλεις όπου συμμετείχαν στις βιαιοπραγίες κατά του ελληνικού πληθυσμού.
Όμως, οι Ζεϊμπέκοι έχουν πίσω τους, και κατά τη διάρκεια αρκετών αιώνων, ένα επίσης ένδοξο παρελθόν ως κοινωνικοί ληστές σε όλη την περιφέρεια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αντιεξουσιαστές και αντικρατικοί, υπήρξαν η μοναδική ελπίδα των φτωχών για αξιοπρεπή επιβίωση και για ένα μέλλον κάπως καλύτερο, μια και σίτιζαν από τα προϊόντα «αφαίρεσης» από τους πλούσιους ολόκληρες περιοχές, προίκιζαν άπορους και άπορες, επίσης για δίκαιη απονομή δικαιοσύνης, για χτυπήματα απέναντι στην ανάλγητη εξουσία των Σουλτάνων κ.λπ., με αποτέλεσμα ο τουρκικός λαός - και όχι μόνο - να τους έχει σχεδόν θεοποιήσει.
Εξάλλου και αρκετοί Έλληνες από τον 17ο αιώνα και έως και τον 20ο ήταν μέλη στις ομάδες των Ζεϊμπέκων, άλλοι απʼ αυτούς με ληστρική δράση και άλλοι με κοινωνική, όπως και οι Τούρκοι Ζεϊμπέκοι άλλωστε.
Γενικά και στη χώρα μας διατηρήθηκε το ηρωικό παρελθόν των Ζεϊμπέκων, υμνήθηκαν σε τραγούδια, απεικονίστηκαν σε πίνακες ζωγραφικής, ενώ πολλοί ντύνονταν με την παραδοσιακή στολή τους, ανάμεσά τους ο Μιχ. Γενίτσαρης, αλλά και η Ρόζα απεικονίζεται μαζί με φίλη της ντυμένη με τη στολή αυτή.
Για το βιβλίο του Κοροβίνη δεν χρειάζεται κουμπί αναζήτησης, στο οποίο πάντα παραπέμπουμε, απλά πηγαίνετε στο #2 αυτού του θέματος.
Για τη συμπεριφορά των Ζεϊμπέκων κατά την εποχή της κατοχής της Σμύρνης και της περιοχής της από τον Ελληνικό Στρατό (όλα όσα αναφέρει η Ελένη είναι φυσικά 100% σωστά) να αναφέρω μίαν απορία φίλου μου Γερμανού, πατέρα παιδιού από γάμο με κοπέλα Τούρκα, η οποία δεν άντεξε το πρόβλημα αυτισμού του παιδιού και τώρα το αναθρέφει ο πατέρας μόνος του. Λέει λοιπόν ο Γερμανός φίλος:
Δεν καταλαβαίνω πώς στην Ελλάδα ανέχεστε και χορεύετε τον ζεϊμπέκικο και μάλιστα, ψάχνετε να βρήτε και τρόπους να τον ελληνοποιήσετε, με δεδομένο το ότι οι Ζεϊμπέκοι σας κατέσφαξαν κατά την εποχή της έξαρσης του εθνικισμού του Κεμάλ.
Του εξήγησα λοιπόν ότι, στην περιοχή της Σμύρνης / Αϊδινίου κλπ. οι Ζεϊμπέκοι, προ εθνικισμού Κεμάλ, είχαν πολύ καλές σχέσεις και με τους Έλληνες / Χριστιανούς και όχι τυχαία οι ελληνικοί στίχοι του πασίγνωστου Τσακιτζή (ο Εφές του Αϊδινίου!) περιλαμβάνουν τις στροφές
Τη θρησκεία δεν κυττά, Τούρκα αν είναι για Ρωμιά,
Τάμα το έχει στο Θεό, να παντρεύει ορφανά.
Έψαξε, διάβασε και κατάλαβε ο άνθρωπος. Αυτά που λέει η Αγγέλα Παπάζογλου για τους αγροίκους Ζεϊμπέκους, τα λέει έχοντας στη μνήμη της τα όσα άρχισαν να συμβαίνουν όταν ήταν πιά σε έξαρση ο εθνικισμός των (μετέπειτα) Τούρκων της περιοχής, που προηγουμένως ήταν απλά Μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα υπήκοοι του Σουλτάνου, όπως και οι Έλληνες συντοπίτες τους.
Παραθέτω μία ενδιαφέρουσα εργασία για τον Τσακιτζή και το “θρύλο” του όπως ανατυπώθηκε στη λαϊκή φαντασία και στην τέχνη (μυθιστορήματα, ταινίες) κ.τ.λ. στη Τουρκία. Παρόμοια παραδείγματα υπάρχουν και στην Ελλάδα…λαϊκά αναγνώσματα, ταινίες κ.α. για τον Τσακιτζή, αναφορές σε μυθιστορήματα για τη Μικρα Ασια (π.χ. “Οι νεκροί περιμένουν”, “Αιολική γη”).
Συγκεκριμένα, η κινηματογραφική ταινία: “Τσακιτζής, ο προστάτης των φτωχών”, ταινία του Κώστα Ανδρίτσου το 1960 με το Μπάρκουλη στον ομώνυμο ρόλο, ταινία που έκοψε πάρα πολλά εισιτήρια.
Και στο Θέατρο Σκιών όμως: “Τσακιτζής, ο Εφές του Αϊδινίου” του καραγκιοζοπαίχτη Γιάννη Χατζή.
Εκτός από τον Τσακιτζή, ας αναφέρουμε και το διάσημο στις τάξεις των Ζεϊμπέκων Έλληνα, τον Κανταρτζή Γιάννη, τον οποίο σύμφωνα με το τραγούδι
“…όταν γυρίζει μες στο φραγκομαχαλά
οι ζαπτιέδες τόνε βλέπουν, τρέμουνε, δεν του μιλούν…”.
καλησπερα παιδια καινουργιος στο site αυτο και εχει πολυ ωραια θεματα
οσο για το επιθετο"ζειμπεκιδες"αυτα που λεει η Lila Kira ειναι αληθεια γιατι και εμενα με λενε ετσι και οντως ειναι ολα αληθεια :088::088:
Χαράλαμπε, καλώς ήρθες στο φόρουμ. Πρώτα πρώτα πες μας πως σε λένε, αφού αναφέρεσαι σε αυτό. Μετά θα με ενδιέφερε, αν βέβαια θέλεις, να μας εξηγήσεις το λόγο για τον οποίο σήμανες «σεμνά» στο μήνυμα της Ελένης.
φιλε Νίκος Πολίτης το επιθετο μου ειναι ζειμπεκης μπαμπης ζειμπεκης και μου αρεσε πολυ αυτα που ελεγαν στην αρχη οσο για το κουμπι <<σεμνα>>στην ελενη ηταν ενα λαθος και δεν ξερω πως να το σβησω
αυτα τα ολιγα
Καλώς μας ήρθες, Χαράλαμπε.
Όσο για το κουμπάκι με το “σεμνά και ταπεινά” που λες, μην σε απασχολεί καθόλου !
Έσπασα και τη μονοτονία των μπραβόκουμπων επιτέλους, μια και έχω μαζέψει δυο μέχρι στιγμής…
Οι Ζεϊμπέκοι είναι προϊόν επιμειξίας Θρακών μεταναστών και κατοίκων της Φρυγίας
Υπάρχει σ’ αυτήν την άποψη μια ιστορική αλήθεια. Τεκμηριώνεται ιστορικά ότι «Οι Φρύγες ή Βρύγες ή Βρίγες κατοικούσαν σε περιοχές της Μακεδονίας.
Από το βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη “Οι Ζεϊμπέκοι της Μικράς Ασίας” (εκδόσεις Άγρα).
Η ελληνική οπτική.
Αρχαίος λαός θρακικός κατοικών προς ανατολάς του Στρυμώνος. Στον Ελλήσποντο μετακίνηση
Οι Φρύγες ή Βρύγες ή Βρίγες κατοικούσαν σε περιοχές της Μακεδονίας. Από κει στους Χετταίους-πριν τον τρωικό πόλεμο-φίλοι των Τρώων(Ηρόδοτος)
Κατήλθον εκ των βορειοτέρων χωρών και εντεύθεν δια των στενών του Βοσπόρου και του Ελλησπόντου διεκπεραιώθησαν εις την απέραντον ήπειρον(Αποστολίδης)
Οι Ζεϊμπέκοι ήταν εξισλαμισθέντες Θράκες (Γεώργιος Σκαλιέρης)
Ελέγετο τάχα πως οι Ζεϊμπέκηδες ήταν υπολείμματα Θρακών της περιοχής των Τράλλεων, άποψη μάλλον λανθασμένη. Πάντως οι Τούρκοι τους αποκαλούσαν γκιαούρηδες. Πιθανότερη η εκδοχή ότι τα Ζεϊμπέκια κατάγονται από τους Γιουρούκηδες (μη μωαμεθανικά φύλα της Μικράς Ασίας, τουρκομανικής ή ιωνικής καταγωγής (Η.Πετρόπουλος).
Ζεϊμπέκους έλεγαν οι Τούρκοι τους Θράκες, που αυτοί βίαια εγκατέστησαν απ’ την Θράκη στην περιοχή της Προύσας, Αϊδινίου και του Σαγγαρίου, αλλά χωρίς ποτέ να κατορθώσουν να τους εκτουρκίσουν (Τζων Βεϊνόγλου)
Η Τουρκική οπτική.
Ζεϊμπέκης θεωρείται το όνομα που έδιναν στους ανθρώπους του λαού της Προύσας και του Αϊδίνίου(Μεγάλο Τουρκικό Λεξικό)
Το όνομα Ζεϊμπέκοι συνηθίζεται να το δίνουν σε άτομα τουρκικής καταγωγής, που είναι ευρώς γνωστό ότι κατοικούν σε περιοχές από τα Δαρδανέλια μέχρι το Αϊδίνιο, δηλαδή στη δυτική Ανατολία, διαβιούν με ιδιότυπους τρόπους σε βουνίσια μέρη και είναι καλοί πολεμιστές(Εγκυκλοπαίδεια του Ισλάμ)
Ζεϊμπέκοι είναι ένα μέρος του λαού που προέρχεται από μια πολύ παλιά τουρκική φυλή της περιοχής της Σμύρνης
Οι Ζεϊμπέκοι είναι άνθρωποι με μελαχρινή φυσιογνωμία , οι οποίοι ζωντανεύουν τις παραδόσεις του τουρκικού ηρωισμού
Οι Ζεϊμπέκοι είναι τύποι που διακρίνονται από ανδρεία και ριψοκινδυνότητα και έγιναν διάσημοι για τα θρυλικά ηρωικά κατορθώματά τους μεταξύ Σμύρνης και Άγκυρας(S.Turkoglou)
Οι Ζεϊμπέκοι δεν είναι τουρκική ράτσα, αν κρίνουμε τουλάχιστον από τη φυσιογνωμία και τις συνήθειές τους, οι οποίες θυμίζουν εκείνες των αρχαίων Θρακών, ιδρυτές της πόλης των Τράλλεων (Χαμντί Μπέη)
Οι αρχαίοι Τραλλιείς προέρχονται από Ετρούσκους Τούρκους(Bedri Noyan).
Το όνομα και η οπτική.
Ζεϊμπέκ>Ζι,Ζε , Ζει <ζυμίτας άρτους=από σιτάρι , είδος τροφής Θρακών
Ζεϋ-μπέκος=Αρτοζήν-μπουκ, baker
παραφρορά της λέξης σαχλίμπεη=κύριος των παραλίων του μικρασιατικού Αιγαίου
η λέξη ζεϊμπέκιον (βρακίον) είναι περσοαραβική. Ζε περσιστί σημαίνει μέση, ιμπέκ αραβιστί σημαίνει γυμνός, άρα Ζεϊμπέκ , γυμνός μέχρι τη μέση
ίσως από την αραβική λέκη ζιμπακί=οι πολύ ευκίνητοι και επιδέξιοι άνδρες στις κοινωνίες των Αράβων και των πρώτων Οθωμανών .Ζεϊμπάκ=άνθρωπος ατίθασος και κακής διαγωγής.
