Θα ήθελα να ρωτήσω αν στα δημότικα τραγούδια υπάρχει ακόμα ο εξάμετρον?
Αν ναι, θα ήμουν πολύ ευγνώμων για ένα παράδειγμα.
Υποθέτω ότι αναφέρεσαι στο δακτυλικό εξάμετρο της αρχαίας επικής ποίησης.
Η νεοελληνική,όμως,ποίηση στηρίζεται στον δυναμικό τονισμό.Η κανονική εναλλαγή των τόνων είναι που δημιουργεί το ρυθμό και το μέτρο,ενώ ο ρυθμός στην αρχαία ελληνική ποίηση εδημιουργείτο με την κανονική εναλλαγή μακρών και βραχειών συλλαβών.
Συνεπώς δεν βλέπω πως είναι δυνατόν ένα αρχαιοελληνικό μέτρο να χρησιμοποιείται και σήμερα.Πάντως για ενδεχόμενες επιβιώσεις στοιχείων του εξαμέτρου σε δημοτικούς ρυθμούς ίσως υπάρχουν άτομα εδώ,τα οποία θα μας διαφωτίσουν.
Το δακτυλικό εξάμετρο της αρχαίας επικής ποίησης (π.χ. Όμηρος, Ησίοδος) βέβαια δεν μπορεί να υπάρξει σήμερα, γιατί τα αρχαία μέτρα ήσαν προσωδιακά ενώ τα νέα είναι τονικά.
Με την έννοια όμως ότι μιλάμε πάντα για μετρική συλλαβή ή μετρικό τόνο και όχι για τόνο ή συλλαβή της γραμματικής,
ο εξάμετρος μπορούμε να πούμε ότι διατηρήθηκε στα δημοτικά τραγούδια ,
π.χ. στα Καλαματιανά.
Σαν- πας / στην - Κα / λαμά - τα/ και - ρθεις / με - το / κα - λό
φέ - ρε μ’ / έ - να / μαντή - λι / να - δέ / σω - στο / λαι - μό… κ.λπ.
Εξάμετρος είναι και ο στίχος των παλιότερων δημοτικών τραγουδιών μας,
όπως π.χ. “Η παραλογή του Νεκρού αδελφού”
Μά - να / με - τους / εννιά σου - γιους/ και - με/ τη μια - σου/ κό - ρη … κ.λπ.
Εξάμετρο έχουμε επίσης και σε Δημοτικά της Ηπείρου, κυρίως σε κλέφτικα και σε Κρητικές μαντινάδες.
Αυτό που αναφέρεις Ελένη είναι 15σύλαβος ιαμβικός κατ εξοχήν κλασικό μέτρο του δημοτικού τραγουδιού και όχι μόνο . Σήμερα μπορεί και νά χρησιμοποιηθεί σε ρυθμό Βαλς .
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 13:57 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 13:54 —
Μιλάω γιά το δακτυλικό εξάμετρο λέγοντας για βαλς
Νομίζω αυτό είναι που ψάχνω…
πρόκειται για το κλασικό μέτρο του δημοτικού τραγουδιού, αλλά ακόμα δεν καταλαβαίνω αν αυτό το “εξάμετρο” πρέπει να έχει σχέση και με το χορό (καλαματιανό, συρτό, βαλς) ή μιλάμε μόνο για ποίηση?
Ευχαριστώ για μια διαφώτηση!
Όσον αφορά στο ρυθμό, βεβαίως.
Ίαμβο έχουμε, δηλαδή εναλλαγή άτονης και τονισμένης συλλαβής:
Μα - νά / με - τούς / εν - νιά / σου - γιούς/ και - μέ / τη - μιά / σου κό - ρη…
Όμως το μέτρο, η μικρότερη μετρική ενότητα ["πους ", στα αρχαία, “πόδες” αργότερα] με την οποία τραγουδιέται ένα τραγούδι, περιλαμβάνει δυο ή και τρεις συλλαβές, παρατείνονται φωνήεντα ή κάνουμε συνίζηση, έκθλιψη ή συναίρεση στα φωνήεντα κ.λπ.
Άλλο παράδειγμα:
Σεεέ…/ γνωρί…/ζ(ω)'από…/ τηνκό… ψη/
τουυού…/σπαθιού…/τηντρό…/μερή… κ.λπ.
Αυτές οι μικρές ενότητες κάνουν το μέτρο κάθε στίχου.
Ελένη μου, για να είμαι σίγουρη, ψάχνω αν έχουμε έξι τονισμούς σ’ ένα δίστιχο δηλαδή σ’ ένα χορευτικό μοτίβο του καλαματιανού για παράδειγμα? Δεν τραγουδάω εγώ, ίσως για σένα είνα πιο εύκολα ν’ ακούς τους έξι τονισμούς… σ’ ευχαριστώ πολύ εκ των προτέρων
Ελένη: Μάρθα μου, στο παρακάτω παράδειγμα φαίνονται οι 6 τονισμοί:
Σαν πάς / στην Κά / λαμά τα / και ρθείς / με τό / κα λό
φε ρέμʼ / ε νά / μαντή λι / να δέ / σω στό / λαι μό.
Σε ό,τι άλλο αν μπορώ να βοηθήσω, με p.m.
Μάρθα, ίσως σε βοηθήσει και το εξής, αν δεν το έχεις ήδη υπόψη σου:
Thrassyboulos Georgiades, Der griechische Rhythmus (Musik, Reigen, Vers und Sprache), verlegt bei Hans Schneider, Tutzing 1977.