Σε μια συζητηση που προσφατα ειχα με ενα φιλο μου, ο οποιος εχει μεγαλη εμπειρια σαν μουσικος και μαεστρος σε λαικα και ρεμπετικα σχηματα του παρελθοντος ( Χαραμα επι Μπελλου, Καρουσακης κλπ), αναφερθηκαμε σε μια δισκογραφικη του δουλεια, στην οποια διασκευασε ( παραδοσιακα νησιωτικα τραγουδια.
Αναφερομενος λοιπον στην διαδικασια που ακολουθησε για την εν λογω «δουλεια» μου ειπε οτι στηριχτηκε σε ηχογραφησεις παραδοσιακων οργανοπαικτων απο πανηγυρια κλπ (τις οποιες χαρακτηρισε νηπιαγωγειο) για να καταγραψει τα κομματια σε Δυτικη μουσικη (Πανεπηστημιο κατα τον χαρακτηρισμο του).
Θα ηθελα να ακουσω την αποψη σας, σχετικα με την νοοτροπια του φιλου, ο οποιος σνομπαρει και υποτιμα κατα την γνωμη μου τους Λαικους Μουσικους, θεωρωντας την δικη του προσεγγιση ποιοτικα ανωτερη. Η προσωπικη μου γνωμη ειναι οτι τετοιου ειδους επεμβασεις και ωραιοποιησεις αποτελουν στην συντριπτικη τους πλειοψηφια βιασμο της Λαικης Τεχνης και Τεχνοτροπιας, αλλα καθως δεν ειμαι ειδικος επι του θεματος θα ηθελα να ακουσω πιο εμπεριστατωμενες αποψεις και γνωμες.
Τι είδους εμπεριστατωμένη άποψη να εκφέρει κανείς για τέτοια θέματα. Ας μην ξεχνάμε πως η Τέχνη περιέχει το στοιχείο του “μ’ αρέσει - δε μ’ αρέσει”. Από κει και πέρα περί ορέξεως… προσωπικά δεδομένα και τα σκυλιά δεμένα.
Βέβαια, το ενδιαφέρον στοιχείο δεν είναι ότι o περί ου ο λόγος φίλος σου διασκεύασε λαϊκές ηχογραφήσεις ή ότι σνομπάρει τους λαϊκούς μουσικούς. Δικαίωμά του είναι. Και επιπλέον είναι στην διακριτική του ευχέρεια, αυτό του το δικαίωμα να το πετάξει και στα σκουπίδια άμα του πέφτει δύσκολο στο χειρισμό.
Το πρόβλημα είναι αν η δουλειά του έγινε ποτέ αποδεκτή από κάποιο (οποιοδήποτε και οσοδήποτε μεγάλο ή μικρό κοινό). Γιατί τότε το θέμα αλλάζει.
Απʼ την άλλη, αν δεν τον ενδιαφέρει διόλου η αποδοχή της δουλειάς του από οποιοδήποτε κοινό (του ωδείου ή του πεζοδρομίου), τότε μάλλον έχεις να κάνεις με άνθρωπο ανερμάτιστο και κάθε κουβέντα περιττεύει εκτός αν έχει χιούμορ.
Πάντως μην σε πιάνει απογοήτευση. Αυτό το παραμύθι έχει ακουστεί πολλές φορές. Οτι ο καθένας που έμαθε δυο κολλυβογράμματα θάθελε να γίνει και Σκαλκώτας (*) άμα μεγαλώσει, ε, τι να κάνουμε, δεν είναι καινούργια τρελίτσα.
ΚΚ
(*) Μονάχα που ο Νίκος Σκαλκώτας σαν άνθρωπος υπήρξε γλυκύτατος και σεμνός. Ενώ σαν βιολιστής και συνθέτης, τι να πεις; Ξεκίνησε απʼ τη Χαλκίδα για να φτάσει στην ανωτάτη Μουσική Ακαδημία του Βερολίνο. Κοντά στον Σαίνμπεργκ διδάσκεται τον δωδεκαφθογγισμό και την ατονικότητα. Γράφει έργα και υπηρετώντας την τέχνη του χωρίς ίχνος προσωπικής φιλοδοξίας, μένει στην παγκόσμια ιστορία της μουσικής. Τι θα γίνει τώρα; Ολοι οι μουσικοί του ωδείου πρέπει να του μοιάσουνε;
Και εμείς εδώ του φόρουμ θέλουμε να παίζουμε μπουζούκι σαν τον Χαλκιά (πχ) αλλά δε λέμε και μ@λ@κίες επειδή δεν μας βγαίνει.
Πω πω! Πάνω που άκουγα τους 36 χορούς -βγήκανε πρόσφατα, με την Ορχήστρα του Μπι Μπι Σι, κι είναι φοβερές εκτελέσεις… Έχω ακούσει ιστορίες γιά τον Σκαλκώτα, να σου σηκωθεί η τρίχα! Και τώρα που βγαίνουν λίγο-λίγο οι πληροφορίες, βγαίνει πως ήταν και βαθύτατα πολιτικοποιημένος. Τους χορούς δε τους γράφει γιά να μπορούν να παίζονται και από τις μπαντίνες στα χωριά, ως λαϊκή (κατά κάποιο τρόπο) μουσική.
Και όμως παρόλο που σνομπάρει τα παραδοσιακά τραγουδια, για κάποιον λόγο κάτι βρίσκει σ’αυτά και θέλει να τα διασκευάσει… για ρώτησε τον φόλο σου γιατί δεν δημιουργεί τη δική του μουσική χωρίς να εκμεταλλεύεται το δημοτικό στοιχείο;
Αν και από τεχνικής απόψεως τα δημοτικά τραγούδια φαίνονται πιο απλά από τα έντεχνα τραγούδια, δεν πρέπει κανείς να ξέχασει ότι το πλούτος της δημοτικής μουσικής δεν βρίσκεται στο ίδιο σημείο που βρίσκεται το πλούτος οποιασδήποτε έντεχνης, λόγιας, μουσικής… στη δημοτική μουσική υλοποιείται ένα πολιτισμικό κοινό συναίσθημα, αποκρυσταλλώνεται το πνεύμα ενός λαού, μιας κοινωνιας… ένα δημοτικό τραγούδι είναι σαν μια ζωγραφιά, στην οποια διατυπώνεται μια εικόνα… ενώ σ΄ένα έντεχνο τραγούδι, όποιο και ναναι, υπάρχει το εντελώς προσωπικό στοιχείο, το πνέυμα ενός ατόμου που παλεύει να εκφραστεί και να εκφράσει την ατομικότητά του.
Μην ψάχνουμε στα δημοτικά τραγούδια πραγματα που ανήκουν στην ατομικότητα του καθενός… σ’αυτά θα βρεις πρωτα απ’ολα ένα κράμα από κοινωνικές αξιες. Δεν είναι θέμα ποιότητας… το θέμα είναι μάλλον στο «ποιο είναι το συναισθηματικό κίνητρο που διαμορφώνει την κάθε μουσική» και συνεπώς «ποιο συναίσθημα διαμορφώνεται και υλοποιείται στην κάθε μουσική»…
Κι εγώ έχω έναν φίλο ο οποίος παίζει άριστα κλασική κιθάρα και διδάσκει στο πανεπιστημιο θεωρια της μουσικής, ο οποίος υποτιμάει τις «απλες μουσικες», θεωρωντας τες κατωτερες απο την λογια μουσικη… συζητησαμε πολλες φορες επι του θεματος, κουραστηκα, παραιτηθηκα… και να σου πω τη γνωμη μου, μη χανεις τον καιρο σου… υπαρχουν ανθρωποι που καταλαβαινουν την μουσικη μοναχα σαν νοτες γραμμενες στο πενταγραμμο και ετσι ψαχνουν τις πιο περιπλοκες παρτιτουρες… ας ψαχνουμε εμεις τον ηχο και το πνευμα που μιλαει στην καθε μουσικη.
Να ακουμε και δημοτικα, σαν δημοτικα
και λογια, σαν λογια
ή οτιδηποτε μας αρεσει και μιλαει στην καρδια μας.
Τα δημοτικά τραγούδια είναι προιόντα μιας μακραίωνης διαδικασίας διασκευών απο χιλιάδες στόματα και μυριάδες οργανοπαίχτες.
Αυτή η φυσική διαδικασία εξέλιξης αποδυναμώνει την όποια λόγια προσπάθεια καλλωπισμού και προσαρμογής στην όποια τεχνοκρατική αντίληψη της όποιας μουσικής προσέγγισης.
Ο σπουδαγμένος φίλος σου είναι άλλος ένας οργανοπαίχτης σε άλλο ένα πανηγύρι , αν τα καταφέρει καλά ίσως τον λάβει υπόψιν του ο επόμενος γύφτος κλαριτζής που θα παίξει την ιτιά το Σάββατο στην Κάτω ποταμούλα σε παραγγελιά του Μήτσου του χασάπη με αντίτιμο 5 ευρώ και δυο τσίπουρα.
Πάρα πολύ σωστή η τοποθέτηση του Σώτου. Συμφωνώ απόλυτα.
Εύχομαι ο σπουδαγμένος μουσικός, χαρακτηρίζοντας “νηπιαγωγείο” τη δημοτική μουσική και “πανεπιστήμιο” τη δυτική, να αναφέρεται μόνο σε “τεχνικά” θέματα των δύο αυτών μουσικών (πχ πολυφωνίες, αντίστηξη, κλπ), εξετάζοντας το θέμα καθαρά από “τεχνικής” πλευράς.
Όσον αφορά την αξιολόγηση της αξίας της μουσικής αυτός ο τρόπος σκέψης είναι λάθος γιατί δεν είναι αυτά (τα “τεχνικά” χαρακτηριστικά) τα κριτήρια αξιολόγησης μιας τέχνης.
Εκτός αυτού ας μην ξεχνάμε το τεράστιο πλήθος των θεωρητικά σπουδαγμένων μουσικών οι οποίοι, αν πάρεις από μπροστά τους τις παρτιτούρες, δεν είναι σε θέση να παίξουν μία νότα. Σε αντίθεση με τους δημοτικούς-λαϊκούς που έχοντας μέσα τους τη μουσική παίζουν “παπάδες” χωρίς προηγηθείσες σπουδές.
Σκηνή 1.
Είναι όλοι οι μουσικοί μαζεμένοι και περιμένουν τον μαέστρο. Βλέπετε, μόλις χθες αποφάσισε να προσθέσει ένα ακόμα κομμάτι και κανείς δεν έχει, όχι παρτιτούρες, αλλά την παραμικρή ιδέα του τι θα παίξουν. Γενικά επικρατεί ένα κλίμα ήρεμης ανησυχίας. Μόνο μουρμουρητά και κάποιοι κοιτάνε το ρολόι τους.
Σκηνή 2.
Μπαίνει ο μαέστρος στην αίθουσα.
Πηγαίνει στα μπουζούκια και τους δίνει μερικά κακογραμμένα χαρτιά (αφού αυτά πρόλαβε να γράψει) και τους λεει πως θα τους πιάσει έναν έναν να τους εξηγήσει τι κάνουν. Το ίδιο και με τα μπάσα.
Οι υπόλοιποι πρέπει να συντονισθούν με ίδιες δυνάμεις και, μόλις βρει χρόνο θα τους δει κι αυτούς χωριστά.
Διαφαίνεται κάποια ικανοποίηση και δειλά χαμόγελα ελαφραίνουν τη σκοτεινή ατμόσφαιρα.
Σκηνή 3.
Ολοι γρατζουνάνε και ψιλο-βγάζουν τη μελωδία. Κάτι το μπουζούκι, κάτι ο ένας, νά κι άλλος, αρχίζει να βγαίνει κάποιο νόημα. Ενα καλά προπονημένο αυτί ίσως καταλάβει που το πάνε. Ο μαέστρος ήταν στα όρια του πανικού, αλλά τώρα αρχίζει να αισιοδοξεί.
Στο βάθος ακούγεται σιγά ένα κλαρίνο να παίζει πιό καθαρά κάποια σχετική μελωδία.
Ελάχιστοι τον προσέχουν. Μόνο ο μαέστρος το έπιασε και αμέσως εξεράγη: “ΠΟΙΟΣ ΕΔΩΣΕ ΣΤΟ ΚΛΑΡΙΝΟ ΠΑΡΤΕΣ;” (Απαραίτητη διευκρίνηση: Ο κλαρινιτζής είναι λαϊκός και δεν ξέρει ανάγνωση πάρτας).
Σκηνή 4
Ολοι σταματάνε. Χεστήκαν απάνω τους. Απόλυτη ησυχία. Ακούγονται μόνο τα τακούνια του Μίκη να οδεύει προς το κλαρίνο.
“Για παίξε” του λέει.
Σηκώνει τους ώμους το κλαρίνο (σιγά μη κατάλαβε τι συμβαίνει), τραβάει μια ανάσα, βάζει το γλωσσίδι στα χείλη και…
Εκπληκτοι άπαντες τον ακούνε να παίζει ΟΛΟΚΛΗΡΟ το οργανικό μέρος με κάποιες παραλείψεις αλλά χωρίς λάθη. Το επιβεβαίωσε και ο ψηλός με τη σιωπή του. Τον άκουσε χωρίς να τον διακόψει, ούτε για μιά στιγμή.
“Που το έμαθες αυτό”, ρωτάει ο Θεοδωράκης σαν τέλειωσε το σόλο του ο μπαρμπα-Πέτρος.
“Ε, να αγόρι μου, από τα παιδιά εδώ γύρω. Λίγο ο ένας λίγο ο άλλος… Τους άκουγα και, ξέρετε…”.
Και σκάει το γνωστό χρυσό χαμόγελό του,
ο κύριος Χαλκιάς,
ο αυτοδίδακτος.
MOLIS DIAVASA OLA TA PARAPANW PERI 'NHPIAGWGEIWN" KAI “PANEPISTHMIWN”.
OI AMERIKANOI LENE " BEAUTY IS IN THE EYES OF THE BEHOLDER" .
EGW LEW GIA THN MOYSIKH KAI GIA TO TRAGOYDI GENIKA " H OMORFIA EINAI STO AYTI TOY AKROATH" . PROSWPIKA NOMIZW OTI DEN YPARXEI SYGKRISH STO AKOYSMA PARADOSIAKOY TRAGOYDIOY POU PAIZETAI APO MOYSIKOYS KAI ORGANA TOY “NHPIAGWGEIOY” APO TH MIA …KAI APO OPOIADHPOTE “PANEPISTHMIAKH” SYMFWNIKH APO THN ALLH …! AYTH H APOPSH PERI MOYSIKHS “APLOIKOTHTAS” ( OXI APLOTHTAS) TOY PARADOSIAKOY TRAGOUDIOU APO TOUS DHTHEN “SPOYDAGMENOUS” DEN EINAI APLA SNOMPARISMA …EINAI ASEBEIA…!
TO PARADEIGMA TOY KK…GIA TON k.XALKIA …TA LEEI OLA…!
Orismenes ap tis parapanw apoyeis mou dinoun tin entypwsi oti i entexni i “kalliergimeni” mousiki kai i legomeni paradosiaki “laiki” mousiki einai duo antipaloi kosmoi pou o enas prepei na zileyei kati ap ton allon. PAOK-OLYMPIAKOS prwti agwnistiki stin Toumpa ena prama!!!
Nomizw oti sigoura i ypar3i tis kalliergimenis mousikis ofeilete stin apokomisi stoixeiwn apo tin paradosi alla i e3eli3i tis, dustuxws i eutuxws, apaitise apo ton akroati meleti, kopo & gnwsi. Ginetai ena antikeimeno ereunas, me apotelesma na dimiourgitai, yposineidita i sinideita, mono gia tin kaluyi autou tou skopou. Twra, opoios apaitei apo enan sin8eti na tou “xarizei” melwdies gia na ton accompaniaroun me to whisky tou kai me ta dakrua tou skeftomaenos tin gomena na pidiete me ton kalutero tou filo, tote nai, prepei na diale3ei sigoura ena allo repertorio, pio ka8imerino. Kai na sas pw tin ali8eia egw auto to 8ewrw kapws “tempelia”, 8a mporousame na kouni8oume ligo kai meis gia na lusoume ta mustika mias mousikis apo to na perimenoume na mas er8oun sto piato.
Wstoso, gia na 3eka8arisw ti 8esi mou, den 8ewrw ME TIPOTA pws to repertorio tis laikis mousikis, ana tetragwniko metro tis hpeirou, einai aploiko i atexno. S auto to simeio parapempw sta legomena tou vrypoliti peri kinitrwn pou diamorfonoun ti mousiki dimiourgia.
" Auto pou panta anazitousa sti mousiki mou einai i sinenwsi aplwn kai ousiastikwn ixitikwn stoixeiwn, eimai kai 8a eimai ypermaxos tou mouikou minimalismou "
Ayti ti dilwsi, gia paradeigma, tin akousa prosfata sto radiofwno apo ton k. Portokaloglou gnwsto kai epituximeno sin8eti ellinikis pop-rock mousikis. Kai lew twra egw … 8arrw pws i karamela tou “minimalismou” trwgete ap autous pou den exoun mousiki gnwsi kai e3eli3i, wste na dikaiologisoun tin anikanotita i tin tempelia tous anti na strwsoun katw ton kw… tous kai na aplw8oun sta apeira monopatia tis mousikis. Me 3-4 yeutoaccorda pou ma8aineis sta efibika sou xronia, ena sinexwmeno xrapa-xroupa 4/4 stin akoustiki ki8ara, 200 ampelofilosofologa tis epoxis kai mia kopelitsa koultouro-lousmeni me mia fwni “stoupi” gia seconda, den bgainei mousiki. Ma oute minimalismos! Auto einai koroidia…
“De diafwnw oti yparxei i ermineia to sinais8ima alla se sindiasmo me ti texniki. Xwris auti krinese austira, meneis panta erasitexnis.”
Bruno Walter, apo to biblio tou “L’ arte del dirigere”(i texni tis dieu8insis)
…exete akousei thn “Diploxrwmia” tou Kuriakou Sfetsa? Ergo gia “laiko” klarino kai orxhstra dwmatiou…kserete poso wraia denei to gluko,“laiko”,melwdikotato paiksimo tou Basilh Souka me ta upoloipa “kallierghmena” organa?
Poihma se lew…
Nikos
USTEROGRAFO :
Tha thela na vlepa apo mia gwnia ton kitharista filo tou vryopolith na kathetai dipla se enan “laiko”-flamenco kitharista apo kana "vlaxo"xwri ths ispanias…anatrixila me pianei mono pou to skeftomai…sthn thesh tou tha autoktonousa…
Πρωτάρης στη σελίδα εγώ, θέλω να καταθέσω τη δική μου εμπειρία πάνω στο θέμα.
Έχω ένα θείο 80 χρονών στην Καβάλα που κατάγεται από κάποιο χωριό της Γαράσαρης του Πόντου. Βρέθηκα κάποτε λοιπόν να συζητάω με έναν τύπο στην Καβάλα και όταν τον ρώτησα να μου πει για παραδοσιακούς οργανοπαίκτες στα γύρω χωριά μου ανέφερε αυτόν. Παίζει μου είπε καταπληκτικό ζουρνά. Λύρα όμως (κεμετζέ που λεμε εμείς οι Πόντιοι) δεν παίζει καθόλου. Γρατζουνάει. Πήγα λοιπόν και εγώ στο θείο και μου έπεξε ζουρνά (κυκλική αναπνοή ο θείος. Αυτό για το θέμα της τέχνης και του νηπιαγωγείου). Έπειτα του ζήτησα να μου παίξει και λύρα και άρχισε να μου παίζει ένα μοιρολόι. Παραλίγο να με πάρουν τα δάκρυα. Έκλαιγε η λύρα. Τρελλάθηκα. Πιο πονεμένο και πιο γλυκό παίξιμο δεν είχα ξανακούσει. Πάρε τώρα και ένα CD με σύγχρονους λυράρηδες. Θα θαυμάσεις τη δεξιοτεχνία τους και την καθαρότητα του ακούσματος, αλλά εμένα τουλάχιστον δε με αγγίζει τόσο στην καρδιά μου.
Πρέπει λοιπόν να ξεκαθαρίσουμε τι σημαίνει τέχνη, τι νηπιαγωγείο. Δεν ξέρω πώς ο καθένας την ορίζει την τέχνη. Αυτό που εγώ μπορώ να πω, είναι ότι λίγο με ενδιαφέρει αν η δημοτική μουσική δεν έχει τέχνη μέσα της. Λέω αν. Αυτό που με μέλει είναι ότι έχει ψυχή. Όλα τα άλλα περιττεύουν. Κι άσε τους να λένε για τέχνες και κουραφέξαλα. Η διαφορά είναι ότι ο ένας παίζει ότι του λέει το χαρτί και ο άλλος παίζει ό,τι του λέει η ψυχή. Αν αυτό δεν ορίζεται ως τέχνη τότε, ζήτω της ατεχνίας!
Πολλοί μιλούν για απλότητα και χοντροκοπιά. Το μόνο που έχω να πω είναι ότι δεν αισθάνθηκαν ποτέ τους το μεράκι του παραδοσιακού οργανοπαίχτη, τραγουδιστή, χορευτή. Γιατί όποιος βρεθεί σε τέτοια κατάσταση μέθης ψυχικής, αυθόρμητα πετάει όλα τα περιττά. Δεν ξέρω ακριβώς γιατί. Ίσως γιατί η μουσική δεν είναι αυτοσκοπός στην παραδοσιακή κοινωνία αλλά μέσο. Όταν έχεις μερακλώσει λοιπόν, αρκεί η απλότητα για να σε εκφράσει. Επειδή ίσως η ίδια μας η ψυχή είναι από τη φύση της απλή και την κουράζουν οι γιρλάντες. Τέχνη για μένα δεν είναι η αρμονία ήχων και μόνο αυτό. Τέχνη είναι η δυνατότητα να εκφραστείς μέσα από τη μουσική, από τη ζωγραφική κλπ. Η έκφραση λοιπόν τεχνικά χαρακτηριστικά δεν ξέρω κατά πόσο αποδίδει αυτό που εννοούμε πίσω από αυτήν.
Επεκτάθηκα λίγο… Αλλά τι να κάνουμε; Για μουσική μιλάμε.
καλησπερα. θα μπορουσες να αναφερεις ιστοριες που εχεις ακουσει για Σκαλκωτα σε παρακαλω; θα με ενδιεφερε παρα πολυ. ειτε εδω ειτε σε προσωπικο μηνυμα. 1000 ευχαριστω εκ των προτερων
Το μήνυμα γράφτηκε το 2003, και μάλιστα από μέλος που αναφέρεται ως SYSTEM επειδή η ηλεκτρονική του ταυτότητα χάθηκε στις διάφορες μετακομίσεις του φόρουμ από πλατφόρμα σε πλατφόρμα.
παραδοσιακα νησιωτικα τραγουδια.