Σεβαστός ο αντίλογος σας, αλλά αναμασάμε τα ίδια και τα ίδια. Αποκάλεσα εγώ αλητάμπουρα τον Χατζηχρήστο που τον θαυμάζω και τον λατρεύω; Άλλο καταλαβάτε. Όσοι με έπιασαν με έπιασαν και θα είναι λίγοι, αλλά ας είναι.
Συμφωνώ, Κυριακή, με την εκτέλεση απ’ τα τρία μέτρα, άλλο πάλι ήθελα να πω που αφορά καλούς καλλιτέχνες που ερμηνεύουν Καζαντζίδη και αποδοκιμάζονται από φανατικούς του κλαμπ του.
Όσο για την Βανδή και το οτι δεν είναι όλα τα τραγούδια για όλους, πάλι θα συμφωνήσω. Ωστόσο το ‘‘αγριολούλουδο’’ και κάποια άλλα τα λέει με ευχαρίστηση.
Και οτι έκαναν χρήση χασίς οι Ρεμπετες, κι οτι ειχαν αλητες-μαγκες ακροατες- αλλωστε στην τρουμπα στα μπουρδελα επαιζαν-γιατί ξενίζει μερικούς; Αλήτης από αλήτη διαφέρει. Εγω προσωπικά τους γουστάρω τους αλήτες, τους μάγκες ‘‘με φλέβα αριστοκράτη’’
Κανέναν δεν έβλαπταν μόνο τον εαυτό τους. Γι αυτό και έμειναν κλασικοί. Απ’ το να έλεγαν για ‘‘αχ βαχ μανούλα’’ και ‘‘Μαντουβάλες’’, χίλιες φορές πιο μάγκικο.
Αυτό είναι το Ρεμπέτικο.
Όσο για το τρίπτυχο του μάγκα σύμφωνα με τον Μπίνη, συμφωνώ κι επαυξάνω.
Ο Καζαντζίδης είναι έξω κι απ’ τα τρία. Το ξύλο μόνο που είχε φάει η Μαρινέλλα απ’ αυτόν κι οχι μόνο, τα λέει όλα. Και μου το έχουν πει αυτόπτες μάρτυρες ουκ ολίγοι. Μάλιστα ο ένας είχε μαγαζί στο Βόλο. Αλλά ας πούμε οτι λένε ψέματα. Αν λένε αλήθεια όμως;
Χώρια τα δικαστήρια κι οι μόνιμοι καυγάδες του ‘‘αδικημένου παιδιού του πόνου’’ ( Πολυ ηθος και συνεπεια αυτο)
Όπως και να χει, χαιρομαι που διαφωνουμε με πολιτισμό. Απλά αυτό θα είναι από μένα το τελευταίο μήνυμα σ’ αυτό το θέμα, γιατί σίγουρα έχω κάνει εχθρούς και θα κανω κι άλλους, οπότε θα σβήσω τη φωτιά εγώ. Ετσι κι αλλιώς ο,τι ηταν να πω το είπα. Στην Ελλάδα αν αγγίξεις Καζαντζίδη και Ολυμπιακό, είσαι δακτυλοδεικτούμενος. Ας είναι… Να είστε καλά όλοι και ευχαριστώ για τον ωραίο διάλογο
ΥΓ. Αν μιλούσαμε και κρίναμε έτσι κάποιον άλλον τραγουδιστή, θα έπαιρνε τόσες διαστάσεις το θέμα;
Η συζήτηση για τον Καζαντζίδη ξεκίνησε από εμένα.
Με ενόχλησε εκείνος ο απόλυτος αφορισμός «σκυλάδικα βαριά» και
« σαχλοτράγουδα», για τα τραγούδια του. Μια γενική θεώρηση του έργου του Κ. δεν επιτρέπει ανάλογους χαρακτηρισμούς, όχι μόνο για τον ίδιο ως τραγουδιστή, όσο για το σύνολο των δημιουργών (στιχουργών και συνθετών), που του εμπιστεύτηκαν τα τραγούδια τους.
Ούτε εξάγουμε συμπεράσματα για τον Κ. ως άνθρωπο από τα σκανδαλοθηρικά κάποιων φυλλάδων, σχετικά με το πώς φέρθηκε στις συντρόφους του. Υπάρχει τόση πληθώρα υλικού σοβαρού, για όποιον θέλει να σκιαγραφήσει το χαρακτήρα του Κ. Μόνο η τελευταία αναφορά στο «Λαϊκό Τραγούδι»,ανάμεσα στα άλλα στοιχεία, φέρνει στο φως τη διαμάχη με τις εταιρείες, την οποία ουδείς άλλος είχε τα κότσια να προχωρήσει: όλοι, στην καίρια στιγμή έκαναν πίσω, κρύφτηκαν πίσω του και μόνος του ο Κ. προχώρησε εισπράττοντας το κόστος.
Σίγουρα ο καθένας μας έχει τις μουσικές προτιμήσεις του, το εξηγήσαμε.
Όμως, σε καμμιά περίπτωση «δεν κάνουμε εχθρούς» τους συνομιλητές μας, αντιπαραθέτοντας τις απόψεις μας. Μακάρι, να φωτίζαμε πιο ουσιαστικά την μετεμφυλιακή κοινωνία, για να κατανοούσαμε περισσότερο και την «κλάψα» ή τα παρασκήνια του κόσμου της δισκογραφίας, για να ήταν πιο εποικοδομητικός ο διάλογος.
Θα ήθελα να καταθέσω κι εγώ ταπεινά την γνώμη μου. Έχω περάσει πρέπει να πώ από την φάση του φανατισμού, δηλαδή ν’απορρίπτω κάθε τι που δεν είναι ρεμπέτικο, παιγμένο δηλαδή μέχρι το '52, '55(δεν κατηγορώ σε αντιδιαστολή κανέναν προλαλήσαντα για φανατισμό). Ωστόσο βλέπω πλέον ότι ηθικά δεν μπορώ να καταδικάσω τον Ρεπάνη πχ. Τι κακό έκανε? Ήταν ένας λαικός άνθρωπος, έγραψε πέντε δέκα τραγουδάκια, για την δισκογραφία και τα μαγαζιά ώστε να επιβιώσει. Αξιοπρεπή τραγούδια που δεν προσβάλουν κανένα και λαικά κατά τεκμήριο, από έναν λαικό άνθρωπο, για λαικούς ανθρώπους, που τα λέγαν στα κέντρα της εποχής, τα παίζαν στο σινεμά, τα ραδιόφωνα. Γραμμένα πάνω σε δρόμους και ρυθμούς λαικούς που έρχονταν από το παρελθόν, παιγμένα από μουσικούς που είχαν προυπηρεσία στα ρεμπέτικα στέκια.
Σίγουρα τα πράγματα στην κοινωνία γύρω στο '55 αλλάζουν, οπότε αλλιώς συμπεριφέρεται η φτωχολογία, το τραγουδι επηρεάζεται, γίνεται πιο κοσμικό, εξωστρεφές, η αστική επίδειξη δίνει έναν άλλο τόνο…Ο Ζαμπέτας το '60 μπορεί να κυκλοφορούσε με 600άρα Μερσεντές, οι λαικές ντίβες Πολυ Πάνου, Γκρέυ να είχαν ταξιτζήδες-πειρατές όλη μέρα κι όλη νύχτα να τις κυκλοφορούν. Όλα αυτά σίγουρα δεν συγκρίνονται με τις συνθήκες όπου γεννήθηκαν τα τραγούδια του '20 και του '30. Ωστόσο εκτιμώ ότι ακόμα κι έτσι ο Λαός τα έγραψε, είχαν λαικότητα δηλαδή, όλοι αυτοί του '60 που συνέθεσαν, πχ ο Χιώτης, ο Καραμπεσίνης, ο Δερβενιώτης. Είχαν συνείδηση ότι απευθύνονται σε λαικούς ανθρώπους, εργάτες, μεροκαματιάρηδες, φτωχογειτονιές χωρίς να ντρέπονται γι’αυτό.(δεν απέκλειαν βέβαια και τους σπουδαίους θαυμαστές τους) Σήμερα τα χαμηλά στρώματα καμώνονται τους αστούς, πασχίζουν να επιδειχθούν με οποιοδήποτε τρόπο, να’χουν ένα κινητό τσίλικο, ένα ρούχο επώνυμο, να πάνε στη Μύκονο, να βρούν μια θεσούλα μπροστά στην πίστα στον Πλούταρχο.
Καταλήγω λοιπόν ότι ο Καζαντζίδης μ’αρέσει όταν τον ακούω ακόμα και στα χαβαλεδιάρικα και στα κλαψιάρικα. Είναι τραγούδια μιας φάσης της λαικής δημιουργίας. Δεν τα παίζω, γιατί δεν τα’χω σπουδάσει, δεν τα 'χω στα χέρια μου και την φωνή μου, δεν με εκφράζουν όπως τα ρεμπέτικα με την στενή έννοια αλλά τα συμπαθώ το Ογλαν, Όγλαν, τη Ζιγκουάλα και τη Μαντουβάλα ακόμα(κι ας είναι ένα ινδικό τραγουδάκι φυτευτό). Και του Ζαγοραίου να πω την αμαρτία μου η “Ντόλτσε Βίτα” μ’αρέσει. Είναι λαικά γι’αυτό μάλλον τα γουστάρω τελικά.Σίγουρα τα διακρίνω από τα ρεμπέτικα, επιστημονικά- μουσικά, αλλά δεν τα κατακρίνω γιατί πολλές εκτιμήσεις είναι οριακές, πχ το “Στο σκαλί το τελευταίο” του Μπακάλη με τον Καζαντζίδη, τι είναι? ρεμπέτικο? λαικό με τη κακή έννοια του μιαρού Μπακάλη? κλαψιάρικο? ή τελικά ένα σπουδαίο ΛΑΙΚΟ τραγούδι όπως είναι ένα του Νταλγκά, του Ρούκουνα, του Στράτου Παγιουμτζή, του Τσαουσάκη, της Μπέλλου? Μήπως θα δυσανασχετούσε κανείς να ακούσει το χιλιοπαιγμένο “Σιγανο ψιχάλισμα” του Π.Γαβαλά εκτός από την πρώτη του εκτέλεση σε μια νέα από τον Πάππο και τον Παπαδόπουλο πχ? 'Η πέρα από αυτό το οριακό είδος, να δώσω ένα πιο προβοκατόρικο παράδειγμα.
Τα “Αράπικα κορμιά” του Καζαντζίδη που υπάρχει σε ζωντανή ηχογράφηση με τον Κοντογιάννη και τον Μωραίτη στο μπουζούκι, δεν είναι ωραίο, είναι για πέταμα επειδή δεν καταπιάνεται με πιο συγκλονιστικά θέματα?. Όχι κατά την γνώμη μου. Περαιτέρω, το “χρόνια τώρα μακρυά σου” που έχει παίξει κι ο Μπέμπης στην Αμερική, το ''Πλουσιόπαιδο" από τον Ιορδάνη, δίνουν μια οπτική γωνία άλλη, δηλάδή πως το ρεμπέτικο “Πλουσιόπαιδο” γίνεται και λαικό, πως ο ρεμπέτης Τατασσόπουλος ή ο Ιορδάνης ή ο Μπέμπης γίνονται και λαικοί. Περισσότερο πλήττω με τις επανεκτελέσεις -προσεγγίσεις σμυρναίικων από κομπανίες με συντηρητική-αποστειρωμένη διάθεση και έντεχνα ακούσματα παρά με τα τραγουδάκια του '60 και τις υπερβολές τους ομολογουμένως.
Και κλείνω για να καταδείξω ότι είμαι συνεπής λέγοντας ότι πλήττω με πολλές επανεκτελέσεις του Καζαντζίδη στα έντεχνα, Βράχο βράχο, Αγριολούλουδο κλπ και κάποια του 'Ακη Πάνου και του Ζαμπέτα που δεν έχουν την λαικότητα που θα ήθελα και τα γουστάρω μόνο στο ράδιο από τους πρώτους ερμηνευτές τους.
Αυτά …προς το παρόν…
Τι πρόβλημα υπάρχει με τον Ολυμπιακό;:092:
Το πρόβλημα με τον Ολυμπιακό είναι ο… Σόλιντ! πάλι καλά που πήρε το διπλό μέσα στο Ηράκλειο, αλλιώς θα τον είχανε σουτάρει… Τολμάει να μιλήσει τώρα κανείς για Μπάγεβιτς;
Ας ανοίξουμε άλλο thread γι’ αυτή τη συζήτηση γιατί θα βγούμε εκτός θέματος… Και μην ακούω σαχλαμάρες περί Μπάγιεβιτς, δυο φορές έφυγε κλωτσηδόν από Ολυμπιακό και ΑΕΚ…:079:
Ας μας πουν οι γνωρίζοντες το μέγα θέμα των εκβιασμών για τα ποσοστά κέρδους στους δίσκους του Καζαντζίδη μεταξύ του ίδιου , των συνθετών,και των στιχουργών για να καταλάβουν οι νέοι για ποιό λόγο τραγούδησε ο Καζαντζίδης τόσα πολλά “λίγα” τραγούδια.
Δεν ξερω λεπτομερειες για εκβιασμους και συγκεκριμενα περιστατικα, αν ξερεις εσυ proedros μπορεις να μας τα αναφερεις, δεν υπαρχει λογοκρισια …
ωστοσο εδω δεν κανουμε μια προσεγγιση του Καζαντζιδη οσον αφορα την ηθικη του σταση απεναντι στους συνεργατες του, αλλα οσον αφορα στην αξια της φωνης του και των τραγουδιων που ειπε. Με αυτο δεν υπονοω βεβαια οτι εχει κανει κατι το μεμπτο το οποιο αποκρυπτω …
Θα μπορουσε καλλιστα να ισχυριστει καποιος, γιατι τοχω ακουσει και αυτο, οτι ο Καζαντζιδης εκβιαστηκε να πει τοσα πολλα τραγουδια !!
Θα μπορουσε καλλιστα να κατηγορηθουν πρωτιστα οι εταιρειαρχες, οι συνθετες και οι στιχουργοι τετοιων τραγουδιων !!
Τελικα βλεπεις οτι απο οοολο αυτο τον ογκο των τραγουδιων των δεκαετιων 50 και 60, εμειναν κλασσικα και ξανατραγουδιουνται τα τραγουδια του Καζαντζιδη, ακομα και τα πολυ παραπονιαρικα με το αχ και το λυγμο που ακουγεται σε καποια φωνηεντα !!
Οσο για το αν ηταν σωστος και ηθικος -βρηκαμε τωρα και χτυπαμε…- ξερεις εσυ πολλους σε αυτο το συναφι που να ηταν βραχοι και κατά τι, καλυτεροι τελος παντων απο τον Σ.Κ. ;;
Ας μην μπουμε σε ονοματολογια και ρουφιανιές που ο καθενας γνωριζει …
Στο φιναλε μπορει καποιος να πει : Ποιος αυτος ;; Αυτος μικρος ειχε σκοτωσει
100 μυρμηγκια και καμμια 15ρια τζιτζικια…
Προς yiorgosv.
Δηλαδή εσύ ξέρεις πολλούς σοβαρούς συνθέτες να δέχονται να μειωθούν τα ποσοστά τους υπέρ του τραγουδιστή?
Απ’οοολα τα τραγούδια που τραγούδησε τις δεκαετίες που αναφέρεις,ακούγονται (ή τραγουδιώνται)περισσότερα από 30 σήμερα?
Ελα! Δε θέλω υπερβολές! Καμιά τριανταριά είναι μόνο τα “έντεχνα” που τραγούδησε και συνεχίζουν να τραγουδιούνται ακόμη και σήμερα.
Γιατί όμως συνεχίζεται αυτή η κουβέντα; Γιατί προσπαθούμε να κρίνουμε από την πσότητα, το ήθος, τη συμπεριφορά και δεν ξέρω εγώ τι άλλο;
Ακούσατε ποτέ να μιλούν για το πώς “το έκανε” ο Μπετόβεν ή για το αν τα πήγαινε καλά με τη μαμά του ο Σοστακόβιτς; Ή μήπως θα πρέπει να σταματήσουμε να ακούμε Stones επειδή ο Jagger άλλοτε τον έπαιρνε κι άλλοτε τον έδινε, χωρίς ποτέ να διευκρινίσει σαφώς τα γούστα του;
Κι αν δε με καταλαβαίνεται ακόμη:
Πόσο μειώθηκε η αξία τεράστιων τραγουδιών, όπως το “Σαββατόβραδο” και η “Δραπετσώνα”, όταν ο Μίκης από βουλευτής του ΚΚΕ βρέθηκε κολλητός του Αντρέα κι ύστερα υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου της ΝΔ; Πόσο μειώθηκε η αξία των τραγουδιών του Μίκη όταν αυτός έβγαινε με τις πιτζάμες στην τηλεόραση για να στηρίξει το Σημμίτη στην “υπόθεση Οτσαλάν”, την ίδια στιγμή που στο Σύνταγμα διαδήλωναν χιλιάδες κόσμος τραγουδώντας τα τραγούδια του;
Για να δεις σωστά το έργο κάποιου πρέπει να το διαχωρίσεις απ’ τον άνθρωπο. Οχι ότι το ένα δεν επηρεάζει το άλλο. ομως πρέπει να τα δεις ξεχωριστά. Αλλιώς θα πέσεις πάντα σε λούμπες, παρόμοια με αυτή που έπεσε κάποτε ένας γνωστός ρεμπέτης, όταν τον ρώτησαν:
“Τι έχετε να πείτε για τον Ανέστο Δελιά;” κι αυτός απάντησε:
“Τι να πω; Πρεζόνι”…
Αυτό που με ενοχλεί περισσότερο, δεν είναι ο ίδιος ο Καζατζίδης, αλλά η θεοποίησή του και αυτά που λένε μερικοί υποστηρικτές του (μερικές φορές με τέτοιο φανατισμό που δεν τον συναντάς εύκολα στο χώρο του τραγουδιού, αλλά μόνο στο ποδόσφαιρο και παλαιότερα στην πολιτική).
Ας δούμε μερικές απόψεις που διάβασα στο τελευταίο αφιέρωμα στο καλό περιοδικό Λαϊκό Τραγούδι:
1)«Ο Καζατζίδης υπήρξε ο σπουδαιότερος τραγουδιστής της μεταπολεμικής Ελλάδος». Ο συγγραφέας του συγκεκριμένου άρθρου δεν αναφέρει τα κριτήρια που τον οδήγησαν σε αυτή την άποψη και έτσι δεν μπορώ να αξιολογήσω αντικειμενικά την κρίση του. Έχω την αίσθηση όμως ότι παρότι είναι πολλοί που συμφωνούν, υπάρχουν και πολλοί άλλοι (ίσως οι περισσότεροι), που δεν συμφωνούν με τέτοιες απόλυτες τοποθετήσεις.
2)«Ο Στέλιος ήταν ο καλύτερος ερμηνευτής». Δεν καταλαβαίνω γιατί θα πρέπει να κάνουμε αυτού του είδους τα «καλλιστεία φωνής και ερμηνείας». Γιατί θα πρέπει να αξιολογήσουμε και να κατατάξουμε ποιός είναι πρώτος και ποιός είναι δεύτερος. (Ποιος είναι ποιό καλός ο Σεφέρης ή ο Ελύτης, ο Πικάσο ή ο Νταλί, ο Στέλιος ή ο Γρηγόρης?). Προσωπικά μου ταιριάζει περισσότερο ο Μπιθικώτσης και μπορώ να τεκμηριώσω γιατί μου συμβαίνει αυτό, αλλά από την άλλη δεν με χαλάει ότι κάποιοι φίλοι μου τη βρίσκουν περισσότερο με τη φωνή του Καζατζίδη. Αλλά βρε αδερφέ … σώνει και καλά να βγάλουμε κάποιον πρώτο για να έχουμε έναν “άγιο” να λατρεύουμε;
3)«Όποιος καταφέρεται κατά των τραγουδιών του Καζατζίδη, στρέφεται κατά του λαϊκού τραγουδιού στο σύνολό του» Αυτό πιά πως να το κρίνει κανένας;…Χμμμ, κάτι μου θυμίζει (σκεφτείτε λίγο το αντίστοιχο στην πολιτική). Ομολογώ ότι για μένα αυτή είναι πολύ προχωρημένη σκέψη. Δεν είχα καταλάβει ότι παίζω το παιγχνίδι της αντίδρασης και του ταξικού εχθρού του λαϊκού τραγουδιού επειδή δεν τη βρίσκω πολύ με το Στέλιο.:109:
Να σοβαρευτούμε. Προσωπικά πιστεύω ότι ο Καζατζίδης υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες φωνές της μεταπολεμικής Ελλάδας. Δεν ξαίρω αν είναι η μεγαλύτερη, αλλά σε κάθε περίπτωση τουλάχιστον για μένα αυτό δεν έχει καμιά ή έχει περιορισμένη σημασία. Θεωρώ ότι αυτό που έχει τη μεγαλύτερη βαρύτητα, είναι τα μεγάλα τραγούδια και όχι οι μεγάλες φωνές. Επίσης, τα μεγάλα τραγούδια, ακόμα και όταν τραγουδάνε τον πόνο, την φτώχεια, την ξενητιά, κτλ, πρέπει επί της ουσίας να δίνουν μια προοπτική αισιοδοξίας και όχι απλώς κλάψας και κακομοιριάς. Βεβαίως τα μεγάλα τραγούδια θέλουν την αντίστοιχη υπόστήριξη από μια κατάλληλη φωνή για να περάσουν στον κόσμο και να μείνουν για πάντα. Όμως, τα τραγούδια του Μάρκου έγιναν γνωστα με τη δική του φωνή και προσωπικά τα προτιμώ έτσι, γιατί έβγαζε την ψυχούλα του με μια λεβεντιά καταπληκτική και όχι γιατί η φωνή του μπορεί στο ελάχιστο να συγκριθεί με τα χαρακτηριστικά της φωνής του Καζατζίδη.
Επίσης, οι επιλογές των τραγουδιών που ερμηνεύει ο κάθε τραγουδιστής, είναι κάτι που χαρακτηρίζει τον επιλέγοντα. Μην ξεχνάμε ότι ο Καζατζίδης επέλεξε ο ίδιος να πεί τα συγκεκριμένα τραγούδια, δεν του τα επέβαλαν οι δισκογραφικές. Κι ένα άλλο παράδειγμα. Πριν από λίγες ημέρες στη γειτονιά μου (Δήμος Πεύκης Αττικής) έγινε ένα αφιέρωμα στον Καζατζίδη και βεβαίως πήγα (μπορεί και να μην είμαι εχθρός του λαϊκού τραγουδιού τελικά!!!). Τραγούδησε κυρίως ο Θέμης Αδαμαντίδης και λίγα τραγούδια ο Στάθης Καζατζίδης (αδελφός του Στέλιου). Κατ΄αρχήν με ενόχλησε γιατί όλα τα τραγούδια ήταν «του Στέλιου» και δεν έγινε ούτε η ελάχιστη αναφορά στους δημιουργούς τους. Αλλά αυτό που θέλω να επισημάνω περισσότερο είναι το ότι ο Αδαμαντίδης έχει καταπληκτική φωνή. Έμεινα ενυπωσιασμένος από τη ρωμαλαιότητα, το βάθος, την ευλυγισία και την χροιά της. Όμως κατά την άποψή μου την έχει χαραμίσει. Οι επιλογές του στη δισκογραφία και στα γκλαμουράτα νυχτερινά κέντρα, δεν τον έχει καταγράψει στη συνείδησή μου, όπως πιστεύω και στη συνείδηση του περισσότερου κόσμου ως καλό τραγουδιστή, αλλά ως τραγουδιστή του συρμού, που δεν έχει προσθέσει τίποτε το ελληνικό λαϊκό τραγούδι. Δεν γνωρίζω κανένα τραγούδι που είπε, που να έχει καταγραφεί στο συλλογικό μας υποσυνείδητο και να το τραγουδάμε στις παρέες και στις ταβέρνες.
Συμπέρασμα, συγκλονιστικός ο Καζατζίδης στο «Άπονες Εξουσίες» του Μίκη, αλλά αν έπρεπε να πάρω μαζί μου ένα λαϊκό δίσκο ως ναυαγός ή στην εξορία, θα διάλεγα ένα με τραγούδια του Μάρκου (με τον ίδιο το Μάρκο να τραγουδάει) ή ένα του Μπιθικώτση επειδή τα περισσότερα που έχει πεί μου αρέσουν, ταιριάζουν περισσότερο στην αισθητική μου και με ανεβάζουν όταν είμαι πεσμένος. Δεν με ρίχνουν και άλλο με τα πολλά …Αχ και βαχ τους.
Ωχ, συγνώμη για τη λογοδιάρροια!:083:
Φίλε PaKag το τελευταίο σου μήνυμα είναι ίσως το πιο καλά “ψαγμένο” και κυρίως πιο “έντιμο” απ’ όλα (φαντάζομαι να καταλαβαίνεις ότι η λέξη είναι σε εισαγωγικά). Μπορώ να συμφωνήσω στο μεγαλύτερο μέρος του. Σε ένα βασικά σημείο διαφωνώ κι εξακολουθώ να πιστεύω ότι πέφτεις σε λούμπα:
“…τα μεγάλα τραγούδια, ακόμα και όταν τραγουδάνε τον πόνο, την φτώχεια, την ξενητιά, κτλ, πρέπει επί της ουσίας να δίνουν μια προοπτική αισιοδοξίας…”.
Θα αναγκαστώ πάλι να φέρω παραδείγματα. Πού βλέπεις νότα αισιοδοξίας; Στο “Τι πάθος ατελείωτο”, στο “Ψεύτικος είναι ο ντουνιάς”, στο “Πολλά είδανε τα μάτια μου” του Μάρκου; Στον “Απόκληρο”, στο “Πέφτουν της βροχής οι στάλες”, στο “Πάλιωσε το σακκάκι μου”, στη “Συννεφιασμένη Κυριακή” του Τσιτσάνη; Στο “Γλυκοβραδιάζει κι ο ντουνιάς”, στο “Φτώχεια κατηραμένη”, στο “Μάνα μου τα λουλούδια μου” του Χατζηχρήστου; Στο “Τα νειάτα δεν τα χόρτασα”, στο “Νύχτες ξενυχτώ χωρίς ελπίδα”, στο “Οταν νυχτώνει σκέφτομαι” του Παπαϊωάννου;
Αντε μην πιάσω τον Τζουανάκο και τις κόψουμε τις φλέβες μας παρέα…
ΥΓ. Συμφωνώ απόλυτα και με την κρίση σου για τον Αδαμαντίδη. Μια πολύ καλή φωνή που πάει μέχρι στιγμής χαμένη με τις επιλογές που κάνει. Και λέω “μέχρι στιγμής” γιατί είναι ακόμη νέος. Ποτέ δεν ξέρεις τι γίνεται καμιά φορά.
Αγαπητέ Άρη
Μιλάω πάντοτε για το πως το εκλαμβάνω εγώ. Αλλά και δεν ήθελα να το παρακάνω με το …εγώ … και προσωπικά …και εμένα … κτλ.
Δεν λέω πως δεν υπάρχουν ή δεν πρέπει να υπάρχουν στενάχωρα τραγούδια. Απεναντίας! Μάλιστα μου αρέσει αν αυτά καταφέρνουν να με κάνουν να βουρκώσω (που βέβαια το καταφέρνουν και μη στενάχωρα τραγούδια όταν είναι τέτοια που μου σηκώνεται η τρίχα κάγκελο). Αυτό που θέλω να πω με άλλα λόγια είναι ότι δεν μπορώ να χωνέψω τα μελό και τα μίζερα (μάνα μου παραστράτησα, δώσ΄μου πίσω το παιδί μου κτλ).
Δυστυχώς δεν είμαι καλός στο να θυμάμαι τίτλους τραγουδιών, όμως από αυτά που αναφέρεις και μπορώ να φέρω στο μυαλό μου αυτή τη στιγμή, τόσο βέβαια η “Συνεφιασμένη Κυριακή” όσο και τα “Πάληωσε το σακάκι μου”,και “Πολλά είδανε τα μάτια μου” περιγράφουν μια κατάσταση. Ρεαλιστικά και σκληρά, συμφωνώ. Δεν μυξοκλαίνε ή δεν πλαντάζουν περιμένοντας το μοιραίον. Δεν μεταδίδουν την αίσθηση της μιζέριας.
Και ασφαλώς την αίσθηση αυτή δεν την προσλαμβάνει κανείς μόνο από τους στίχους. Αλλά και από τη μελωδία, το ρυθμό, το ύφος και τη ζωντάνια της φωνής, τον τρόπο της ερμηνείας και γενικά κάθε στοιχείο που χαρακτηρίζει ένα τραγούδι.
Πιστεύω πως από την όλη συζήτηση για τον Καζαντζίδη, τελικά ο καθένας μας κατέληξε σε κάποια συμπεράσματα τόσο για τον ίδιο, όσο και για τη ματαπολεμική εποχή, που εξέφρασε μέσα από τα τραγούδια του.
Θα ήθελα να προσθέσω ότι στο “Λαϊκό Τραγούδι” υπάρχει επιχειρηματολογία και για τα 3 ερωτήματα που αναφέρθηκαν σε προηγούμενο μήνυμα, άσχετα αν συμφωνούμε ή όχι με τις κρίσεις που διατυπώνονται, σχετικά με την αξία του Κ.
Και κάτι τελευταίο: και στα τραγούδια του Κ. και στα περισσότερα ρεμπέτικα, όντως, όπως λέει και ο Άρης, δεν είναι εμφανής μια νότα αισιοδοξίας. Όμως, δεν οδήγησαν ούτε οδηγούν κανένα σε αδιέξοδο, “στο να κόψει φλέβες”. Πιστεύω πως εκείνη την εποχή, που υπήρχε αυτό το φανατισμένο με τον Κ. κοινό, τα τραγούδια αυτά λειτουργούσαν εξαιρετικά ευεργετικά για τον ψυχισμό τους. Αντικρύζοντας το πρόβλημα, διεκτραγωδώντας την κατάσταση, δυνάμωναν ψυχικά, δεν άφηναν τη στέρηση να τους διαλύσει. Ακόμα και ένα αίσθημα ταξικής περηφάνειας κέρδιζαν και σίγουρα γόνιμους τρόπους διαφυγής, παρά να άκουγαν ανώδυνα τραγουδάκια για φεγγαράκια χάρτινα π.χ. :089:
Επανέρχομαι στο θέμα και θα ήθελα να πω τα εξής:
Κάποιος αναρωτιώταν -συγνώμη που δεν ανατρέχω στο συγκεκριμένο post αυτή τη στιγμή- πως αν θα μιλούσαμε για άλλους καλλιτέχνες η διαφωνία θα ήταν τόσο έντονη όσο είναι για τον Κ.?
Πιστεύω πως ναι, ίσως να ήταν και εντονότερη. Το γιατί, αφορά στην αγάπη όλων μας για το ρεμπέτικο και όπου υπάρχει συναίσθημα υπάρχουν και πάθη.
Οσο αφορά στον Καζαντζίδη, άλλα και οποιοδήποτε θέμα με το οποίο καταπιανόμαστε, θεωρώ πως ως άνθρωποι, θεατές ή και συγγραφείς των απόψεών μας, καλό θα ήταν να είχαμε πιο σφαιρική ενημέρωση για το θέμα ουτως ώστε οι απόψεις μας να είναι απαλαγμένες απο επιφανειακές προσεγγίσεις του τύπου, “απ΄οτι εχω ακούσει”, “ξέρω οτι”, “νομίζω ότι”, “ήταν όλα”, κλπ κλπ.
Καταλαβαίνω πως οι περισσότεροι απο μας, έχουμε εμβαθύνει τόσο πολύ στο ρεμπέτικο που τόσο αγαπάμε και έχοντας αναμφίβολα σφαιρική άποψη, μπορούμε να συζητάμε για αυτό με τις ώρες κάνοντας επικοδομοιτικές συζητήσεις.
Εχω την αίσθηση όμως, πως είναι μεγάλο κρίμα να αφορίζουμε ή να αμφισβητούμε το έργο κάποιων σπουδαίων ερμηνευτών -και μέσα σε αυτούς ανήκει και ο Κ.- επειδή δεν κάναμε τον κόπο να ενημερωθούμε πρώτα για το έργο του αυτό καθ΄αυτό.
Είναι πολύ δύσκολο για κάποιον που αρχική του αντίληψη είναι πως ο Κ. είναι “κλάψας”, ορμώμενος απο 10 ή 20 τραγούδια που έχει ακούσει να αναμασιώνται σε κάποιες κασσέτες, σε κάποιες παρέες ή σε κάποιους σταθμούς (θυμάμαι έντονα το φοβερό και τρομερό ράδιο blackman που δεν ξέρω αν εκπέμπει ακόμα να κάνει το ίδιο) να κάνει τον κόπο να ασχοληθεί λίγο περισσότερο με τα τραγούδια που άφησε πίσω του ο Κ. και απλά να τα ακούσει.
Καλή αρχή είναι να ακούσετε τον Καζαντζίδη να τραγουδάει Χιώτη.
Αναρωτηθήτε…πόσες φορές ακούσατε ένα πραγματικά σπουδαίο τραγούδι απο τις τόσες καλές ορχήστρες που όλοι μας πάμε και ακούμε και πόσες φορές πλησιάσαμε την ορχήστρα να ρωτήσουμε “βρε παιδιά, ποιανου είναι αυτό”?
Μη εκπλαγείτε αν ακούσετε να σας λένε πως είναι Χιώτης-καζαντζίδης ή Μητσάκης-Καζαντζίδης ή Καλδάρας-Καζαντζίδης.
Είναι τουλάχιστον 300 (νούμερο ιδιαίτερα μεγάλο) τα τραγούδια που έχει πεί ο Κ. και αξίζουν μεγαλύτερης προσοχής. Τουλάχιστον απο όσους απο μας ασχολούνται με τη μουσική είτε ερασιτεχνικά είτε επαγγελματικά.
Χώρια απο το παραπάνω νούμερο -πιστεψτε με- είναι τα τραγούδια που κανείς μας δεν αμφισβητεί και ανήκουν στον μεγάλο Μίκη Θεοδωράκη.
Λίγη περισσότερη προσοχή σε αυτά που λέμε και γράφουμε δεν έβλαψε ποτέ κανέναν.
Υπερθεματίζω στον Αρη που σωστά μας προτρέπει να διαχωρίσουμε τον άνθρωπο απο το έργο του. Αλοίμονο αν καταπιαστούμε με τέτοια πράγματα. Η Τατιάνα θα πάει σπίτι της γιατι γνωρίζει λιγότερα!!!
…και όταν ενα τραγούδι θα μας κάνει “κλικ”, μπορεί να είναι Τσετίνης, Γαβαλάς, Καζαντζίδης, Νικολαίδης (έχω ένα 45άρι του όαση), ας κάνουμε τον κόπο όσοι παίζουμε σε κάποιο ταβερνάκι, μαγαζί, πάλκο ή οτιδήποτε, να το μεταφέρουμε στον κόσμο.
Θα εκπλαγείτε απο τις αντιδράσεις…ο κόσμος ακούει οτι του σερβίρουνε και επειδή έχει ακούσει πολλά, έχει την δυνατότητα να ξεχωρίσει το καλό τραγούδι.
Πάντως το Λαικό Τραγούδι που κυκλοφόρησε την περασμένη Παρασκευή έχει ένα καλό αφιέρωμα περί Στέλιο. Αξίζει αν το διαβάσετε. Και το cdακι του είναι πολύ καλό.
Ειδικά “της βροχούλας το νεράκι” (άραγε παίζει μπουζούκι ο Μητσάκης;),
το “στη θάλασσα θα πέσω”, αλλά τί λέω όλα ένα κι ένα είναι!:110:
Μπράβο στους ανθρώπους που επιμελούνται αυτό το περιοδικό:088:
Καταπληκτικό είναι επίσης και το “Στέλιος Καζαντζίδης- αφιέρωμα”, του Θ. Κοροβίνη, από τις εκδόσεις “Οδός Πανός”.
Σε 550 σελίδες υπάρχουν συνεντεύξεις 300 και παραπάνω προσώπων για τον Καζαντζίδη. Πρόσωπα, όπως Μαρία Φαραντούρη, Διονύσης Σαββόπουλος, Θανάσης Παπακωνσταντίνου, Νίκος Χουλιαράς, Καίτη Γκρέυ, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Ολια Λαζαρίδου, Γιάννης Ξανθούλης, Λευτέρης Παπαδόπουλος, Ελένη Βιτάλη, Σωτήρης Δημητρίου, Ιωάννα Καρυστιάνη, Γιώργος Κούδας, Σταύρος Κουγιουμτζής, Σταμάτης Κραουνάκης, Ορφέας Περίδης, Δόμνα Σαμίου κλπ. φωτίζουν την καλλιτεχνική του πορεία.
Μια ποιητική σύνθεση, καταπληκτική, του Θωμά Κοροβίνη «Το αβασίλευτο άστρο της καρδιάς - Eνα ζεϊμπέκικο για το Στέλιο», προτάσσεται στον τόμο.
Γράφει η Κυριακή:
«
Είναι πολύ δύσκολο για κάποιον που αρχική του αντίληψη είναι πως ο Κ. είναι “κλάψας”, ορμώμενος απο 10 ή 20 τραγούδια που έχει ακούσει να αναμασιώνται σε κάποιες κασσέτες, σε κάποιες παρέες ή σε κάποιους σταθμούς (θυμάμαι έντονα το φοβερό και τρομερό ράδιο blackman που δεν ξέρω αν εκπέμπει ακόμα να κάνει το ίδιο) να κάνει τον κόπο να ασχοληθεί λίγο περισσότερο με τα τραγούδια που άφησε πίσω του ο Κ. και απλά να τα ακούσει.
»
Το ίδιο δύσκολο (για να μην πω δυσκολότερο) είναι να πείσεις έναν οπαδό του Καζαντζίδη ότι δεν είναι ο Θεός. Το θεωρεί δεδομένο. Και αν σου ακούγεται απόλυτο, το ίδιο απόλυτο μου ακούγεται και μένα αυτό που λες, διότι δεν έχω ακούσει μόνο 10 - 20 τραγούδια του Καζαντζίδη. Και δεν είναι οι ραδιοφωνικοί σταθμοί, αλλά ο λαός που αναμασάει τα ίδια 10 - 20 μίζερα τραγούδια από τα πολλά που έχει πει. Πόσες φορές σας έχουν ζητήσει στο μαγαζί να παίξεται «Στελάρα»; Αμέτρητες. Σας έχουν ζητήσει ποτέ ας πούμε το Άπονες εξουσίες, που είπε και ο φίλος πριν; Όχι. Μια ζωή τα ίδια: ααααααααααααααν είναι η μοίρα μου σακατεμεεεεεεεεεεεενη και αν είναι η μούρη μου σακατεμένη.
Δηλάδη είναι κλειστόμυαλοι όσοι είναι επιφυλακτικοί ή αποστρέφονται τον Καζαντζίδη, και δεν είναι όσοι εθελοτυφλούν λέγοντας ότι έχουν μείνει από τον Καζαντζίδη τα καλά τραγούδια και όχι η κλάψα, ή μιζέρια και ο οδυρμός. Αφού τα βλέπετε κάθε βράδυ ρε παιδιά…
Πετυχαίνεις καμία παρεούλα στην ταβέρνα αφού έχει τελειώσει το πρόγραμμα και τι λένε από Καζαντζίδη; Τα ίδια και τα ίδια, λες και δεν υπάρχουν άλλα. Δηλαδή τώρα ποιος ραδιοφωνικός σταθμός φταίει ή ποια κασσέτα;
Και κάτι άλλο: το θέμα της ηθικής έχει θιχτεί από την πρώτη σελίδα του θέματος, τότε όμως δεν πετάχτηκε να πει κανείς τίποτα γιατί ήταν θετικό για τον Καζαντζίδη. Και εγώ συμφωνώ ότι κρίνεις το έργο και όχι τον άνθρωπο, αλλά αν θέλετε να τίθεται και θέμα ηθικής τότε τα βάζουμε όλα κάτω, χωρίς να διογκώνουμε τα θετικά και να καλύπτουμε τα αρνητικά.
Και ένα τελευταίο. Αναφέρονται παραδείγματα απαισιόδοξων τραγουδιών για να συγκριθεί το κλίμα με το αντίστοιχο των όσων τραγούδησε ο Καζαντζίδης. Και κάποιος (δεν θυμάμαι ακριβώς) είπε δηλαδή γιατί φερ’ειπείν δεν έχουν καταλογίσει κλάψα στην ερμηνεία του Χατζηχρίστου στο Γλυκοβραδυάζει κι ο ντουνιάς.
Ας μου απαντήσει κάποιος γιατί όλα τα υπόλοιπα τραγούδια (Μαζί με το Γλυκοχαράζει κι ο ντουνιάς) που αναφέρθηκαν δεν σου βγάζουν αισθήματα κλάψας και μιζέριας, ενώ είναι το ίδιο απαισιόδοξα με αυτά του Καζαντζίδη.
Σειρά μου:
Ενα φαινόμενο που συμβαίνει με τους φανατικούς, υπάρχει -και μάλιστα εντονότερο- και στους οπαδούς του Καζαντζίδη. Θυμάστε την ιστορία του Ντισκάβερι τσάνελ που ανέφερα πριν λίγο καιρό για το Στάλιν και την Παναγία τη Μουχλιώτισσα; Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με το Στέλιο. Οι οπαδοί ζουν μια “αγωνία” στο ανατρέψουν τις απόψεις, τις κατηγόριες, τα επιχειρήματα των αντι-Καζαντζιδικών! Με αποτέλεσμα να πέφτουν σε λάθη και κυρίως σε υπερβολές που ουσιαστικά μειώνουν τον Καζαντζίδη, και σαν άνθρωπο, και σαν καλλιτέχνη, αντί να τον στηρίξουν.
Απ’ την άλλη μεριά, αυτοί που δε γουστάρουν τον Καζαντζίδη, καλά θα κάνουν να μην ακούν τους “απέναντι” γιατί σίγουρα έτσι αποκλείεται ν’ αλλάξουν γνώμη (άλλωστε δεν είναι απαραίτητο - περί ορέξεως… το αρνί με το σπανάκι).
Ομως καλό θα είναι (αν έχουν την ανάλογη όρεξη) να “σκύβουν” καλύτερα πάνω στα τραγούδια που είπε ο Κ. Οχι σε όλα, αλλά σε κάποια αξίζει τον κόπο. Π.χ.:
Το “Τραγούδι της φτωχολογιάς”.
Ξεκινάει με ένα μελό δίστιχο, από αυτά που αφθονούσαν τη δεκαετία του '60, από αυτά με τα οποία έκλαιγαν στις ταινίες του Ξανθόπουλου:
“Προικισμένος στη ζωή μου με τη φτώχεια τη σκληρή
της φτωχολογιάς τραγούδι απ’ τα χείλη μου θα βγει”.
Η δε μουσική είναι βαλς(
με κυρίαρχο όργανο το ακορντεόν που ρίχνει στην αρχή κι “κάτι σαν ταξίμι”.
Παρότι είναι αρκετά ενοχλητικό, δεν πτοείσαι γιατί -όπως λέει και ο τραγουδιστής- το τραγούδι δεν βγήκε ακόμη από τα χείλη του. Θα βγει σε λίγο…
Συνεχίζουμε.
Μπαίνει η εισαγωγή του τραγουδιού σε 9/8 από τους Παπαδόπουλο - Καρνέζη και η κατάσταση κάπως συμμορφώνεται.
Ακολουθεί η επόμενη στροφή:
“Φτωχέ βασανισμένε, φτωχέ κατατρεγμένε
σε τούτο τον παλιόκοσμο όταν δεν έχεις χρήμα
είσαι θαμμένος ζωντανός μεσ’ στης ζωής το μνήμα”.
Τώρα βρίσκεσαι ήδη σε δίλλημα:
“Είναι μελό ή μήπως κάτι ουσιαστικό θέλει να πει;”.
Το ρεφρέν μπαίνει στο καπάκι, χωρίς ανάσα:
“Οταν κανείς είναι φτωχός απ’ όλους αδικιέται
ο φτωχός μάνα (δις) καλύτερα να μη γεννιέται”.
Τώρα; Τι γίνεται; Το “μελό” φαίνεται να υπάρχει ακόμα. Έλα όμως που δεν ενοχλεί! Βοηθάει και η μελωδική έμπνευση που κάνει το τραγούδι όσο πάει και πιο δυνατό. Αλλά ο στίχος γιατί τώρα φαίνεται αληθινός, γνήσιος κι όχι …Ξανθοπουλέικος;
Το “δουλεύω νύχτα-μέρα, μα δεν τα βγάζω πέρα” στο ξεκίνημα της δεύτερης στροφής σού χαλάει την όποια διάθεση για παραπέρα αμφισβήτηση. Ενας στίχος που θα τον υπόγραφε -φαντάζομαι- η μισή σημερινή Ελλάδα.
ΥΓ. Ο Μάριος ο Μπλάκμαν και οι …τσαχπινογαργαλιάρηδες! Πού τον θυμηθήκατε ρε;:079:
O Blackman εκπέμπει σταθερά στους 103 και ακούγεται καμπάνα σε όλη την βόρεια Πελοπόννησο. Διαφημίζει τοπικά πανηγύρια και τις Κυριακές παίζει 45άρια και διαφημίσεις. Αμ πως :019: ?