Έχει κανείς να πει κάτι περί μουσικής αρμονίας και πως χρησιμοποιειται στην ελληνικη μουσική? Αν εστω χρησιμοποιείται τπτ στα λαικά τραγούδια…Ασ πούμε για παράδειγμα, τα τραγούδια του Ζαμπέτα ήταν αρμονικά σωστά?
έχω δει οτι ο Πολυκανδριώτης έχει ενα βιβλίο περί λαικής αρμονίας…το έχει διαβάσει κανείς?
Περί Πολυκανδριώτη δεν έτυχε ν’ ακούσω, όμως δύο άνθρωποι σημαντικότατοι έχουν ασχοληθεί με την αρμονική προσέγγιση της λαϊκής μουσικής. Ο Δημήτρης Μυστακίδης έχει μάλιστα εκδόσει και βιβλίο, δες εδώ, πρόκειται για μία πάρα πολύ σημαντική δουλειά. Ο Σπύρος Γκούμας έχει διδάξει τροπική προσέγγιση των λαϊκών δρόμων και τη σχετική αρμονική θεωρία στα σεμινάρια που γίνονται κάθε χρόνο στη Σκύρο εδώ και πέντε χρόνια, δες εδώ. Ελπίζω και ο Σπύρος να εκδόσει βιβλίο για την τροπική προσέγγιση των λαϊκών δρόμων και για τις συγχορδίες της συνοδείας τους, νομίζω όμως ότι σε κάποια πρακτικά παλαιότερων σεμιναρίων υπάρχουν σχετικές δημοσιεύσεις.
Φίλε Νίκο σε ευχαριστώ πολύ…με έχεις βοηθήσει αρκετά…και το θέμα με τα σεμινάρια είναι σούπερ…
Παρόλαυτα αναρωτιώμουν αν οι κανόνες της κλασσικής αρμονίας (π.χ. ανεπτυγμένες, κλειστές συγχορδίες, αποφυγή παράλληλων 5ών κ.τ.λ.) χρησιμοποιούνται στηνν ελληνική λαική μουσική…κ δε σε παλαιές ηχογραφήσεις…
Φίλε Μπουζουξή, να ΄σαι καλά. Βέβαια, όταν προχωράει το “ψάξιμο” σε θέματα όπως αυτά που θίγεις, εγώ δεν είμαι καθόλου κατάλληλος να απαντήσω, αλλά υπάρχουν άλλοι που σίγουρα θα βοηθήσουν.
Δε βοήθησαν…
…
…
μια και δεν βοηθήσαμε τότε (αν και ο μυστακίδης και ο γκούμας είναι οι καλύτερες συστάσεις), απλά να πούμε ότι τόσο σφιχτοί κανόνες αρμονίας εφαρμόζονται μόνο σε συγκεκριμένες εποχές και είδη. πάντα στην λόγια μουσική και προφανώς όχι στην λαϊκή μουσική, είτε είναι μπλούζ-ροκ-πανκ είτε παραδοσιακά-ρεμπέτικα-λαϊκά.
Το “αρμονικά σωστά” είναι κάτι το σχετικό. Σημαντικό είναι να σημειωθεί ότι η κλασσική αρμονία που διδάσκεται στα ωδεία, αφορά μια συγκεκριμένη μουσική περίοδο από τον Bach.
Από εκεί κι ύστερα ακόμα και η ίδια η κλασική μουσική πολλές φορές δεν ακολουθεί πιστά αυτούς τους κανόνες. Μελωδικά απαγορεύονται όλα τα διαφωνία διάστημα και οι 7ες. Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά της είναι ότι απαγορεύεται να εμφανιστεί το Τριημιτόνιο (διάστημα 2ας αυξημένο). Το κρύβουν. Στην Ρε Ελασσόνα π.χ. απαγορευεται να πας από το sib στον do#, αλλά μπορείς να πας εκεί από το la ή το re. Ένα χαρακτηριστικό κομμάτι είναι το Gnosienne 1 του Satie, σε δρόμο ποιμενικο, στο οποίο κρύβει περίτεχνα το τριημιτονιο.
Στην ελληνική μουσική το Τριημιτόνιο επιτρέπεται αλλά κατά κύριο λόγο τα διαφωνα διαστήματα απαγορεύεται και στην μελωδική αλλά και στην αρμονική γραμμή. Έτσι κατά κάποιο τρόπο μπορούμε να πούμε ότι αρμονικα τουλάχιστον ακολουθουμε την κλασσική αρμονία.
Τέλος θέλω να τονίσω ότι ακόμα στην κλασσική αρμονία κυριαρχούν οι εξαιρέσεις. Πολλοί, πολλές φορές πάνε ενάντια στους κανόνες και γράφουν αριστουργήματα.
Ελπίζω να βοήθησα.
Στην ελληνική μουσική γενικώς, τα διάφωνα διαστήματα καθόλου δεν απαγορεύονται. Για παράδειγμα διάστημα δευτέρας (τονική μαζί με υποτονική ενός δρόμου όπως Ουσάκ ή Χιτζάζ) είναι κάτι που ακούγεται συχνά. Απλώς συνήθως χρησιμεύουν για να μας οδηγήσουν σ’ ένα σύμφωνο διάστημα. Άλλωστε νόμιζα ότι και στη δυτική μουσική αυτό είναι η διαφωνία: μια συνήχηση που, προξενώντας ένα αίσθημα ανολοκλήρωτου, λύνεται με μια συμφωνία.
Στα ρεμπέτικα ειδικότερα, κλασική περίπτωση διαφωνίας στην αρμονία είναι όταν παραλείπεται η συγχορδία υποτονικής στο κλείσιμο, ενώ η μελωδία είναι στην υποτονική ή σε κάποια άλλη νότα της συγχορδίας της (δηλ. πρακτικά στη 2η).
Συγγνώμη αλλά δεν καταλαβαίνω τι εννοείς. Μιλάς για μελωδική γραμμή ή αρμονική;
Αρμονική γραμμή ίσως δε θα ήταν ο καταλληλότερος όρος, αλλά πάντως σε συνηχήσεις αναφέρομαι. Σε διαστήματα δευτέρας (ή άλλα διάφωνα) ανάμεσα σε ταυτόχρονες νότες.
Αν εννοείς συνηχηση από δύο μονο νότες, έχουμε 3η μικρή και όχι 2α αυξημένη. Π.χ. δεν παίζουμε sib-do# αλλά sib-reb με μια ερμηνεία να είναι ότι χτίζουμε dim στη sol. Πάμε στις αλλοιωμένες συγχορδίες πλέον. Εκεί αλλάζει πολύ το πράγμα. Θα μπορούσαμε να τη θεωρήσουμε 2α αυξημένη υπό άλλες προϋποθέσεις.
Όπως και να έχει έχω την υποψία ότι το ίδιο λέμε!
Δεν εννοώ τέτοιες περιπτώσεις. Εννοώ να είσαι λ.χ. σ’ ένα δρόμο του Ρε (ουσάκ, χιτζάζ, σε εξωρεμπέτικο πλαίσιο και Ρε 5τονική κλπ.) και, όταν παίζεις την υποτονική η τη 2η ή την 7η να συνηχεί και η τονική σου.
Στα ρεμπέτικα συμβαίνει στις περιπτώσεις που προανέφερα. Στη δημοτική παράδοση συμβαίνει σε ένα σωρό περιπτώσεις, κυρίως όπου χρησιμοποιούνται ισοκρατήματα. Στην γκάιντα λ.χ. αυτό είναι φύσει αναπόφευκτο. Στον ζουρνά δεν είναι αναπόφευκτο, είναι επιλογή (να μένει δηλαδή ο πασαδόρος, ο ισοκράτης, σταθερά στην τονική ό,τι κι αν λέει η μελωδία). Στις τσαμπούνες η συνήχηση 2ας είναι από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία της μουσικής, ακόμη και όταν η χαμηλότερη από τις δύο νότες είναι η τονική, δηλ. να παίζεις ραστ και στο κλείσιμο να συνηχεί και η 2η (ανορθόδοξο!!). Στα πολυφωνικά της Ηπείρου, κατά τρόπο κάπως παρόμοιο, μπορεί ακόμη και στο κλείσιμο να ακούγεται υποτονική ή 7η ταυτόχρονα με τη σταθερή τονική του ισοκράτη και με την τονική, και πάλι, της κύριας φωνής, του παρτή (τονίζω το κλείσιμο, γιατί στα ενδιάμεσα αυτό γίνεται κάργα). Και φυσικά, υπάρχουν άπειρες περιπτώσεις διαστημάτων 2ας οπουδήποτε στην κλίμακα (όχι μόνο μεταξύ τονικής-υποτονικής ή τονικής-δεύτερης) κάθε φορά που δύο όργανα ή φωνές παίζουν την ίδια μελωδία αλλά όχι ολόιδια ως προς τα στολισματάκια. Αυτό βέβαια δεν είναι αρμονία, είναι ομοφωνία.