Αργκιλαμάς/Αργηλαμάς

Τι γνωστή ιστορία είναι αυτό, μήπως έχεις όρεξι να μου το εξηγήσεις? Τι άλλο “βάπτισαν”?

Θεωρώ ότι πολύ συχνά στην ελληνική λαϊκή μουσική, γίνεται λόγω ενθουσιασμού και άγνοιας, μια προσπάθεια να δοθεί διαφορετικό όνομα σε όμοια πράγματα, γεγονός το οποίο δημιουργεί σύγχυση. Παρ’ όλ’ αυτά, το συγκεκριμένο παράδειγμα δεν μπορώ να το συμπεριλάβω στα παραπάνω, γιατί δεν το γνωρίζω και δεν καταλαβαίνω τι μπορεί να είναι. Απλώς υποθέτω.

AN KAI DIAVASA TO THEMA ME KATHYSTERHSH PERIPOY DYO ETWN…MOY HRTHE ESTW KAI ETEROXRONISMENA H APLH SKEPSH MHPWS TO “ARGHKARSILAMAS”…EXEI SXESH ME TO “ARGO”…EINAI DHLADH ENAS KARSILAMAS POY XOREYETAI H PAIZETAI…PIO “ARGA” APO TO SYNHTHISMENO.

kakws vevaia egrapsa sto prohgoymeno …
…“ARGHKARSILAMAS”…ANTI TOU ORTHOY " ARGHLAMAS"

"Tragoudia me auth th domh, yparxoun polla… "

γράφει ο Νίκος παραπάνω. Εγώ γνώρίζω μόνο δύο, παρακαλώ να μου πείτε κάπιούς τίτλους αν είναι δύνατον. Ευχαριστώ πολύ εκ των προτέρων.

Η λέξη «Αργηλαμάς» αναφέρεται σε ένα σπάνιο ζώο
που ζούσε στο Περού και είναι διασταύρωση προβατίνας
με λάμα.
Το περίεργο κι αργό βάδισμα που χαρακτηρίζει
το ζωντανό (4 βήματα εμπρός κι ένα πέμπτο επιτοπίως)
υπήρξε η αιτία να ονομαστεί έτσι ένα είδος αρχαίου
αντικριστού χορού που συμβολίζει τα τελευταία βήματα
του Αχιλλέα (1, 2, 3, 4και τρώει το
βέλος, 5 επιτόπου και πάρτον κάτω!).
Δυστυχώς η αρχαία ελληνική ονομασία του αντικριστού
αυτού χορού δεν έχει σωθεί.

Για την προβατίνα το δέχομαι, όχι όμως και για το λάμα, αφού δεν αποδείχτηκε ακόμα ότι προέρχεται από ελληνική ράτσα αιγοπροβάτων. Άσε που ο Αχιλλέας ήταν ωκύπους (ως Έλλην…) και άρα δεν μπορούσε να βηματίζει αργά, τουλάχιστον πριν δεχτεί το βέλος.

Όσο για την αρχαία ονομασία του αντικρυστού αυτού χορού, έγκυροι κύκλοι αναφέρουν ότι πρόκειται για τον πασίγνωστο χορό «Αγρού Μέλος», τελετουργικό δρώμενο κατά τα Ανθεστήρια της Άνοιξης, όπου όμορφες κοπέλες τραγουδούν Μαγιάτικα τραγούδια ενώ στο παχύ χορτάρι προβατίνες βόσκουν αντικρυστά, καταβροχθίζοντας ότι βρούν μπροστά τους. Έτσι περνάει ο Μάης και τον Ιούνιο δεν υπάρχει χορτάρι ούτε για δείγμα. Για να σταματήσει αυτή η οικολογική καταστροφή οι Βυζαντινοί, κατευθείαν απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, συνειδητοποιώντας το λάθος των προγόνων τους απαγόρευσαν το χορό και στη θέση του δημιούργησαν με αναγραμματισμό το «Αργόν Μέλος», αυτή τη φορά στις Εκκλησίες ώστε να εκλείψει κάθε κίνδυνος καταστροφής του περιβάλλοντος. Αργότερα, με διπλό αναγραμματισμό, εξελίχθηκε η λέξη σε Αγριλαμάς και οι Τούρκοι, που ως απολίτιστοι δεν είχαν πλούσιο λεξιλόγιο υιοθέτησαν το πρώτο συνθετικό, αναγραμματίζοντάς το πάλι, ώστε σήμερα στο τουρκικό λεξικό στο λήμμα agir να αναφέρεται «Βαρύς, αργοκίνητος, δυσκίνητος κλπ.»

Πολύ ενδιαφέρον, κι αν ο χορός που τον γνωρίζω εγώ έχει 4 βήματα, το βάρος φυσικά στο δεύτερο.
Οι χοροδιδάσκαλοι τον λένε “Καρσιλαμάς Σμύρνης”.
Ξέχασα να τους ρωτήσω τι σημαίνει η λέξη “λαμάς” την οποία την βρούμε σε καρσι-λαμάς και σε αργη-λαμάς.

Οπως γράφει και ο φίλος Παπαιωάννου, η ημιμάθεια βαφτίζει εύκολα με ονόματα που δεν έχουνε μεγάλη διάρκεια στο χρόνο.
Εμείς για παράδειγμα εδώ στα γλέντια μας, όταν παίζουμε για ένα καλό χορευτή ο χορός παίρνει το όνομά του και έτσι έχουμε τον Κωστα-λαμά, τον Γιωργο-λαμά και τον Μαρια-λαμά κ.τ.λ.π.

Η λέξη Λαμάς μπορεί να είναι Τούρκικη άλλα σίγουρα έχει αρχαία ελληνική προέλευση, όπως όλα…

(Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/ην aegeos 10 Μάιος, 2005)

Το τουρκοελληνικό μου λεξικό (Faruk Tunsay - Λεωνίδας Καρατζάς, Αθήνα 2000) για το -λαμα δεν λέει τίποτα, εκτός από τη σιδερόλαμα και το ως άνω ζώον. Όσοι τουρκόσποροι, βοηθήστε!

Ξέχασα να αναφέρω τον καλύτερο από όλους τους χορούς : τον Μαχαλομαγκα -λαμά…

Μόλις μου εξήγησε ένας φίλος μου ότι στα τουρικικά
“καρσιλαμας” είναι μια γραμματική μορφή που σημαίνει μόνο “χορεύω απένταντι από τον άλλον”.

Η συλλαβή “καρσι” σημαίνει απέναντι και στις συλλαβές “λα” και “μας” πρόκειται για μια μορφή αυτοπαθής ρηματος και για αυτήν την κατάσταση που βρίσκομαι τι στιγμή, τίποτα περισσότερα.

Η Ελληνική ονομασία του χορού Καρσιλαμά λέγεται Αντικριστός.

Υπάρχει o:

Αντικριστός Θράκης

Αντικριστός Μακεδονίας

Αντικριστός Μικράς Ασίας

Αντικριστός Μεγάρον

Αντικριστός Μυτιλήνης

Αντικριστοι όπος έχουμε κάνει παλαιότερα συζήτηση και με τον Παραδοξολόγο και με τον Φέρρη, δεν είναι μόνο οι εννιάσημοι χοροί, άλα και εφτάσημοι ( πχ. Παλαμάκια παλαμάκια να χτυπούν τα τακουνάκια, Το δικό μου πάπλωμα, Μαντιλάτος) .

[b]Οι διαφορετικές τοπικές ιδιαιτερότητες καλύπτονται από αυτές της μεγάλες ομάδες.
Αυτές οι ομάδες έχουν να κάνουν με της διαφορετικές ρυθμικές και χορευτικές εκτελέσεις

Ολα τα άλλα είναι βαφτήσια που δεν αντέχουν στον χρόνο.[/b]

Οσο για τους ρυθμούς (και πεντάσιμους), είχε ανοιχτεί ένα ποστινγ από τον Παραδοξολόγο εδ΄ς και εναν χρόνο στο οποίο δεν απάντησε κανένας.
(ρυθμοι στην παραδοσιακή μουσική http://www.rembetiko.gr/forum/messages/51/589.html ) και εκεί αναφέρει σαν πεντάσημους το Τσακώνικος, το Mπεράτι, τη Μπαιντουσκα, τον χορό από την Σέρρες.

Δεν είμαι ειδικός στο χορό, αλλά και δεν έχω υπόψη μου μελέτη που να πραγματεύεται τους αντικριστούς χορούς. Γιαυτό και δεν ξέρω αν όλοι οι χοροί που αναφέρει ο Αιγαίος είναι πράγματι αντικριστοί, ούτε επίσης αν ειδοποιόν γνώρισμα του αντικριστού είναι το μέτρο της μουσικής του. Ξέρω για τον μαντηλάτο (δεν είμαι Θρακιώτης) ότι δεν είναι ακριβώς αντικριστός αλλά χορεύεται περπατώντας, από χορευτές που μεταβαίνουν από ένα μέρος σε άλλο, μάλλον κατά τα δρώμενα ενός γάμου. Το μπεράτι (μάλλον για το θεσσαλικό ο λόγος) αρχίζει ως κυκλικός και εξελίσσεται σε αντικριστό, αλλά δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι είναι πεντάσημος, θα έπρεπε να ξαναακούσω κάποιο κομμάτι. Σαν τετράσημο τον έχω στο μυαλό μου. Το πεντάσημο παλαμάκια παλαμάκια κατά τη γνώμη μου καταδεικνύει ότι οι αστικοί πληθυσμοί του λεκανοπεδίου που δεν ήταν πρόσφυγες (Μητσάκης) απλά δεν ήξεραν καρσιλαμά. Και για το δικό μου πάπλωμα, θα έπρεπε να ψάξουμε πότε (χρονικά) δισκογραφήθηκε, πιθανόν να πρόκειται απλά για κομμάτι που προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την επιτυχία του προηγουμένου.

Το μπεράτι, η μπαϊντούσκα (θα έλεγα 10σημος), ο τσακώνικος κι ο χορός (ορεινή Σερρών)
που αναφέρει ο αιγαίος είναι πράγματι 5σημοι (έχουν ονομασία και ταυτότητα και δεν χαρακτηρίζονται φυσικά σαν αντικριστοί).

Το παλαμάκια παλαμάκια είναι εφτάσημος και χορεύεται σαν αντικριστός χορός. Ο μαντηλάτος είναι κι αυτός 7σημος αντικριστός και πήρε τ΄όνομά του από τα μαντήλια που κρατούν οι χορεύτριες όταν τον χορεύουν (έχω δει να τον χορεύουν μόνο γυναίκες και γιά δυό χρόνια τους χτυπούσα το ρυθμό).

Η ονομασία αντικριστός σαν χορός περιέχει μόνο 9σημους (1 2 3 4 μισό)
και 7σημους (1 2 3 μισό), με βήματα μπρός πίσω, κύκλους
πάνω στο μέτρο ή κύκλους πάνω σε 4 μέτρα (όπως στον
μαντηλάτο).
Δεν χαρακτηρίζεται αντικριστός (αν και χορεύεται αντικριστά)
ο μπάλος γιατί έχει άλλα βήματα και είναι φυσικά 2σημος.

Το φυσούνι είναι κι αυτός 9σημος αντικριστός μόνο που οι χορευτές,
άντρες και γυναίκες, χορεύουν εκτός από αντικριστά και παράλληλα κουνώντας ψηλά τα μαντήλια.
Όπως ξέρουμε σε πολλούς χορούς κρατούν οι χορευτές/χορεύτριες μαντήλια και απλά ο 7σημος, μαντηλάτος ονομάστηκε έτσι για να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους αντικριστούς.
Γενικά όμως, ο ρυθμός από μόνος του δεν χαρακτηρίζει ένα χορό (κανόνας).
Ο συνδιασμός του με τον τόπο (καλαματιανός, ζαγορίσιος, ικαριώτικος…), τα βήματα, τον τρόπο (συρτός, ζωναράδικος, αντικριστός, λεβέντικος…), το πρόσωπο (Νικολός, Μενούσης, Ρόβας,…) το γεγονός (Πέρα στο πέρα μαχαλά), την προτροπή (αραδιαστείτε στο χορό, αϊντε ας ρεμπελέψουμε), το αντικείμενο (τράτα, κεντημένη ποδιά)… τον χαρακτηρίζουν.
Αραδιάζω λοιπόν μερικούς:
Καστοριανός, Ακριτικός Φλώρινας, 3ος Αντικριστός Μακεδονίας, Σαμαρίνα, Γκαϊντα, Γερόντικος, Αναστασία, Σουφλιουτούδα, Γκίγνα Ανατ. Ρωμυλίας, Καστρινός Ανατολ. Ρωμυλίας, Τσέστος, Τριπάτι, Τραμπανιστός, Κερκυραϊκός, Ικαριώτικος, Συρτός Ρόδου, Κορακιανίτικος, Σηλυβριανός Μπάλος, Δωδεκαν. Σούστα, Πηλιορείτικος, Γερακίνα, Σβαρνιάρα Καραγκούνα, Γερακίνα, κοφτός, Καρυάτιδων κι άλλοι πάρα πολλοί.

Όλ’ αυτά είναι πολύ ενδιαφέρον, αλλά θα ήθελα να ρωτήσω πάλι αν μήπως κάποιος ξέρει τραγούδια με δομή 2+3+2+2. Είναι φανερό ότι οι ρεμπέτες δεν χρησημοποίησαν πια αυτήν την σπάνια δομή.

Σ΄αυτή τη δομή (2 3 2 2) είναι ο Αντικρυστός Κύθνου (όταν τον ακούω μου έρχεται στο
μυαλό το «τώρα τέτοια θα λέμε»), «αραμπάς περνά», Αντικριστός Ερυθραίας (Αλατσατιανή),
το «σαν τα μάρμαρα της πόλης» ο στίχος πατάει σ΄αυτή τη δομή (2 3 2 2) ενώ η μελωδία του στο 2 2 2 3, «Τσανταρμάς».

Ευχαριστώ πολύ, βοηθάει.

Τον αντικριστό Κύθνου δεν τον ξέρω. Το «Αραμπάς περνά», η «Αλατσατιανή καθώς και ένα ακόμα, το «όλο ούζο, ούζο το βαρέθηκα», έχουν φαινομενικά δομή 2 3 2 2, αλλά ο τονισμός πέφτει στο χτύπημα του 3. Μάλλον λοιπόν πρέπει να τους θεωρήσουμε δομής 3 2 2 2, όπου απλά μπαίνουμε με άρση.

Ειδικά στο «όλο ούζο», η εισαγωγή είναι ένα μπλέξιμο ( 3 3 2 2 3 2 2 2) και τα λόγια σε κανονικό 2 3 2 2 αλλά θεωρώ (ξεφεύγω λίγο από το θέμα) ότι η εισαγωγή αυτή είναι παραποιημένη και η παραποίηση εισήλθε στην αμερικάνικη ηχογράφηση που όλοι ξέρουμε και από την οποία όλοι μάθαμε το κομμάτι. Παραποίηση γιατί η εισαγωγή λόγω του μπερδεμένου ρυθμού δεν χορεύεται (ως θα όφειλε), αλλά και δεν είναι σαμπά. Όποιος έχει πρόσβαση στους δίσκους του Καρά ας ακούσει στον δίσκο «Τραγούδια Ικαρίας και Σάμου» το Α7, «Η χρυσή παρηγοριά μου, καρσιλαμάς» και θα δή ότι η εισαγωγή είναι εκεί διαφορετική και ακολουθεί πιστά και το 2 3 2 2 αλλά και το σαμπά.

Απο ότι ξέρω το 2-3-2-2 είναι το Πολίτικο ζεϊμπέκικο που στο ρεφραίν πολλές φορές γυρίζει σε 3-2-2-2 απτάλικο