Όλα καλά, αλλά γιατί “μουσική του υποκόσμου”; Πάψτε να αναμασάτε αυτό το τροπάρι. Είναι ξεπερασμένο. Έχουν γραφτεί τόσες μελέτες και άρθρα σήμερα, έχουν κυκλοφορήσει τόσα βιβλία, που καταρρίπτουν τον μύθο και τη διαστρέβλωση ότι το ρεμπέτικο είναι το τραγούδι του περιθωρίου και του υποκόσμου. Μάλιστα πιο σωστό είναι να λέμε Αστικό Λαϊκό Τραγούδι και όχι Ρεμπέτικο.
Όπα, σιγά … Παρόλο που προσωπικά συμφωνώ στο γενικό κομμάτι της άποψής σου, που είδες τις “τόσες μελέτες και άρθρα” και “τόσα βιβλία”, που καταρρίπτουν την θεωρία της καταγωγής και σύνδεσης του ρεμπέτικου με τον υπόκοσμο? Εγώ έχω δει ελάχιστα.
Αγαπητή Τάνια,
το τι ακριβώς είναι σήμερα το ρεμπέτικο τραγούδι δεν μπορούμε να το πούμε με σιγουριά εμείς γιατι απλά δεν μπορούμε να “βγούμε” από την εποχή μας, όπως ο ιστορικός ή ο κοινωνιολόγος τού μέλλοντος.
Προσωπικά έτσι γνώρισα το ρεμπέτικο τραγούδι σαν παιδί, να προκαλεί και κατακρίνεται από την “καθώς πρέπει” κοινωνία. Μιλάω γιά την Πάτρα (Βλατερό) στα τέλη της δεκαετίας του ΄60 αρχές της δεκαετίας του ΄70 και πίστεψέ με ετσι το συνάντησα και το συναντώ ακόμα και σήμερα στη Γερμανία του 2003 μέσα σε κάποιες ελληνικές κοινότητες!
Επειδή βέβαια
“του σήμερα απαγόρευση
του αύριο αδιαφορία
του σήμερα ντροπή
του αύριο καύχημα και προνόμοιο…”
καταλαβαίνω τις αντιδράσεις πολλών στις συγκεκριμένες λέξεις (περιθώριο, υπόκοσμος).
Πρέπει όμως να συνηθίσουν στην ιδέα και συ μαζί τους, πως “Η υπόγα” δεν γράφτηκε για in στέκι της παραλιακής ούτε “Ο Μανόλης ο χασικλής” είναι καφενείο στο Amsterdam. Το “Χτές το βράδυ” δεν γράφτηκε για το παρτάκι με το χλιδάτο catering
των νεοελληνικών γενεθλίων μας και “Το μινόρε του τεκέ” ακουγόταν πολύ πιθανόν στο τεκέ που σύχναζε
“Ο κοχλιαράκιας” το πρεζόνι…
Κατ’ αρχήν, συγγνώμη που μπαίνω απροσκάλεστη στις συζητήσεις σας. Ίσως να υπάρχουν κάποιοι κανόνες συμπεριφοράς στο Ιντερνετ, που εγώ τους αγνοώ. Ανακάλυψα πρόσφατα το σάιτ σας και σας διαβάζω όλους με μεγάλο ενδιαφέρον.
Το “τόσα άρθρα και βιβλία” σε σχέση φυσικά με τον γενικό αριθμό των βιβλίων, άρθρων και μελετών που υπάρχουν σήμερα για το θέμα,και που βέβαια δεν είναι μεγάλος.
Έχω πάρει μέρος σε συνέδρια, ημερίδες, αφιερώματα και άλλες εκδηλώσεις για το Λαϊκό Τραγούδι,τα τελευταία 8-10 χρόνια και είναι φανερό ότι η άποψη ότι το ρεμπέτικο είναι τραγούδι του περιθωρίου έχει χάσει έδαφος. Συνεχίζουν να την καλλιεργούν μόνο κάποιοι επιφανειακοί φαν του είδους, ας μη λέμε ονόματα. Όσο για τα βιβλία, μα μόνον ο Νέαρχος Γεωργιάδης έχει εκδόσει πέντε, αν δεν κάνω λάθος. Ο Καπετανάκης, ο Κουνάδης, ο Καλυβιώτης, ο Κόντος και άλλοι είναι επίσης συγγραφείς και αρθρογράφοι που ξεκόλλησαν τη ρετσινιά του υποκόσμου από το Λ.Τ. Σε περιοδικά έχουν δημοσιευθεί αρκετά άρθρα για τους δημιουργούς του Λ.Τ. (ρεμπέτικου, αφού προτιμάτε αυτή την εξωτική/τουριστική ονομασία) που κάθε άλλο παρά τους εμφανίζουν ως περιθωριακούς. Οι άνθρωποι ήταν εργαζόμενοι, επαγγελματίες, οικογενειάρχες. Μπορεί να ερωτεύονταν, να κάπνιζαν κάποιοι χασίσι, αυτό όμως δεν τους κατατάσσει στο περιθώριο!
Όσο για τη λέξη “Ρεμπέτικο”, είναι γεγονός ότι με αυτή την ονομασία είναι πιο εύκολο να γίνουμε κατανοητοί στους ξένους που αγαπούν το Λαϊκό μας Τραγούδι. Ρεμπέτικο είναι μια λέξη και ευκολοπρόφερτη, ενώ Λαϊκό Τραγούδι των πόλεων είναι τρεις λέξεις και θέλει πολλή εξήγηση.Ωστόσο εμείς οι Έλληνες δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από την ευκολία της λέξης και να βοηθούμε άθελά μας τους παραχαράκτες του πολιτισμού μας.
Ας το δούμε… απλά: Που ακριβώς είναι το κακό να έχει το ρεμπέτικο τις ρίζες του στον “υπόκοσμο”.
Ας το δούμε σύνθετα:
- Ρεμπέτικο = Ορισμός παρακαλώ;
- Ρίζες = Μουσικές; στιχουργικές; υφολογικές; κοινωνικές; οικονομικές;
- Περιθώριο = Εργατικό περιθώριο; Νομικό περιθώριο (κατάδικοι-φυγόδικοι); Χρήση ουσιών (και γιατί; αυτό είναι περιθωριακή πρακτική);
Ας αφήσουμε την προχειρολογία.
Ας ορίσει ο καθείς τους όρους που χρησιμοποιεί και μετά βλέπουμε.
Και δεν υπάρχει e-προσκλητήριο στις συζητήσεις μας Τάνια. Θες; Γράφεις. Δεν θες; Δεν γράφεις. Αν ήταν κλειστό το club θα βάζαμε login+password.
Αμάν πιά! Είδες γιατί χρειάζεται πιά να οργανώσουμε τα δικά μας Συνέδρια;
Ας επαναλάβω λοιπόν, υπερπεριληπτικά, τα αποτελέσματα της δικιάς μου έρευνας:
-
Με τον όρο “ρεμπέτικο”, φαίνεται πως ονόμαζαν (ίσαμε το 1930) ΤΟ ΑΔΕΣΠΟΤΟ, ΕΥΚΑΙΡΙΑΚΟ, ΑΝΩΝΥΜΟ, ΜΕΤΑΛΑΣΣΟΜΕΝΟ, ΠΑΝ-ΜΟΥΣΙΚΟ (Δύση και Ανατολή) ΚΑΙ… ΟΧΙ ΤΟΣΟ ΕΝΤΕΧΝΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΩΝ ΠΕΡΙΠΛΑΝΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΠΟΔΙΩΓΜΕΝΩΝ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ, ΠΑΙΓΜΕΝΩ ΣΥΝΗΘΩς ΜΕ ΕΥΚΟΛΟΜΕΤΑΚΙΝΗΤΟ ΜΑΚΡΥΧΕΡΟ ΟΡΓΑΝΟ (από σάζι ίδαμε μπαγλαμά), δηλαδή τραγούδι της περιθωριακής κοινοτητας που κινείται γύρω από το λούμπεν προλεταριάτο, και συχνά (τότε) διακλαδίζεται μέσα στο εργατικό (κυρίως) προλεταριάτο.
-
Αυτό το τραγούδι δεν πρέπει να συγχέεται με τους μανέδες, τα δημοτικότροπα αστικά τραγούδια, τα μινόρια και τις μαντινάδες, τα “ευρωπαϊκά” ή ευρωπαϊζοντα, τα νησιώτικα, τα “Σμυρνέϊκα” του Πειραιά, και όλα τα είδη τραγουδιού που κάλυπταν τις ανάγκες της δημογραφικής έκριξης που ξεκινούσε. Παρά μόνο σ’ ό,τι αφορά τα (ελάχιστα) αληθινά ρεμπέτικα του περιθωρίου που ενέταξαν κάποιες Εστουδιαντίνες στο ρεπερτόριό τους (πάντως όχι το “Τικ Τακ”!!!)
-
Με τον όρο “ρεμπέτικο”, σήμερα, νοείται το έντεχνο και αντικοινωνικό τραγούδι που διαμορφώθηκε από το 1930 και πέρα, από τη μουσική “συνάντηση” (και την αντίστοιχη ταξική “μπέσα” που προέκυψε) των σπουδαγμένων προσφύγων της Καταστροφής, με τους φτωχοδιάβολους και περιπλανόμενους διασκεδαστές της μάγκας του Περαία. Το τραγούδι αυτό ξεπέρασε τις καταβολές του (αδέσποτο ρεμπέτικο), και πρότεινε καινούργια ευρύτερη και κοινωνικότερη στιχουργική, και νέες μουσικές φόρμες, που παντρεύανε την Ανατολή με τη Δύση (αντί να τις παραθέτουν κατακερματισμένες, όπως έκανε παλιά το αδέσποτο). Λόγω των Ιστορικών συγκυριών, το τραγούδι αυτό έτυχε μεγάλης αποδοχής από τα λαϊκά πλήθη, και γι αυτό το ονομάζομε “Αστικό Λαϊκό Τραγούδι” σε αντιπαράθεση με το “Δημοτικό Παραδοσιακό Τραγούδι”. Τώρα γιατί, από την ύπαιθρο ίσαμε τη μεγαλούπολή το “παραδοδιακό” γίνεται “λαϊκό”, ας ψάξουν να βρουν οι κοινωνιολόγοι…
-
Στους όρους “ρεμπέτικο” και “αστικό λαϊκό τραγούδι”, με μεγάλη άνεση εντάσσω και τα επιθεωρησικά, σατιρικά ή-και οπερετικά τραγούδια των αστών καλλιτεχνών (Μπέζος, Κυριακός, ακόμα και Γούναρης) που εξέφραζαν την ιδιαίτερη συμπάθειά τους στην αντικοινωνικότητα του “μάγκα”, του οποίου τη στάση ενέτασσαν συχνά στην πολιτική τους ένταξη.
Συγνώμη γιά τις καθαρεβουσιανούρες, αλλά έτσι μούρχεται, φταίει ίσως ο Τσιτσάνης.
Το ηχογραφημένο ρεμπέτικο αποτελεί εμπορικό προϊόν και κατά συνέπεια δεν μπορεί να έχει καμιά περιθωριακή η ανατρεπτική διάσταση .
Η θεματολογία του ρεμπέτικου ακόμα κι αν δεν υπήρχε η λογοκρισία δεν θα είχε περιοριστεί στην
περιγραφή της χασισοποτείας γιατί η μοδιστρούλα που ύμνησε ο Παπαιωάννου και η Φραγκοσυριανή που ύμνησε ο Βαμβακάρης μάλλον δεν έπιναν μαύρο.
Η χασισοποτεία και ή έκλυτη ζωή των σύνθετων δεν κάνει το τραγούδι περιθωριακό γιατί αν πιστέψουμε το αντίθετο θα θεωρήσουμε περιθωριακές και τις καντάδες του Αττίκ.
Η Τάνια έχει απόλυτο δίκιο όταν μιλάει για λαϊκό τραγούδι των πόλεων που εμπεριέχει διαφόρων ειδών τραγούδια από χασικλίδικα έως χαζοχαρούμενα .
Ο χαρακτηρισμός ρεμπέτικο με την έννοια που έχει καθιερωθεί να εκφράζει (περιθωριακά) αντιπροσωπεύει ένα μικρό τμήμα της προπολεμικής δημιουργίας του πρώτου αστικού λαϊκού κύκλου τραγουδιών ενώ ο κύριος όγκος των τραγουδιών είναι ερωτικά , σκωπτικά , του γλεντιού , λαϊκές καντάδες κ.λ.π.
Για να θεωρήσουμε το «ρεμπέτικο» περιθωριακό είδος πρέπει να δεχτούμε ότι ο μισός πληθυσμός
της Ελλάδας (Πρόσφυγες ,εσωτερικοί μετανάστες ,εργάτες,άνεργοι,) της περιόδου εκείνης ανήκει
στο περιθώριο και δημιουργοί όπως ο Τούντας ο Περιστέρης ο Σκαρβέλης εκφράζουν το περιθώριο εκτός αν μιλάμε μόνο για το Μάρκο και τον Δελιά και οι υπόλοιποι δεν έγραφαν «ρεμπέτικο» αλλά κάτι άλλο.
Ευχαριστώ για το καλωσόρισμα, Κώστα.
Νομίζω ότι τα πράγματα είναι πολύ απλά κι εμείς τα μπερδεύουμε. Στο κάτω κάτω δεν έχει και τόση σημασία πώς θα ονομάσουμε το τραγούδι: Ρεμπέτικο, Αστικό Λαϊκό Τραγούδι ή Λαϊκό Τραγούδι των πόλεων. Σημασία έχει να αντιληφθούμε και να κατανοήσουμε την ΕΝΟΤΗΤΑ του και να μην το κατατεμαχίζουμε. Είναι ένα ενιαίο καλλιτεχνικό είδος με ιστορία και ΑΔΙΑΛΕΙΠΤΗ παρουσία μερικών αιώνων - από τον 14ο, 15ο αιώνα μέχρι και τα τέλη του 20ού.Και οι δημιουργοί του έγραφαν τα τραγούδια τους από την αρχή της καριέρας τους μέχρι το θάνατό τους.(Βαμβακάρης, Τσιτσάνης, Μητσάκης, Ζαμπέτας και τόσοι άλλοι.)Στην πορεία της εξέλιξής του το Λ.Τ.είχε το ύφος, το χρώμα και τη θεματολογία της εποχής του, αλλά και τους ερμηνευτές/εκφραστές του. Αυτή είναι η άποψή μου πολύ συμπυκνωμένη.
ΣΩΤΟ ΚΑΙ ΤΑΝΙΑ ΜΑΖΙ ΣΑΣ,ΜΕ ΚΑΛΥΨΑΤΕ ΣΧΕΔΟΝ ΠΛΗΡΩΣ.ΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΕΓΩ ΟΤΑΝ ΠΑΙΖΩ, ΜΕ ΑΥΤΑ ΚΑΝΩ ΚΕΦΙ,ΑΛΛΑ ΜΗΝ ΥΠΕΡΒΑΛΟΥΜΕ,ΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΕΙΝΑΙ ΜΕΝ ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ,ΠΟΥ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ Η’ΑΣΤΙΚΟ ΛΑΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ, ΑΛΛΑ ΟΠΩΣ ΛΕΝΕ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΠΟΙΕΣ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΑ ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΑΝΑΦΕΡΩΜΑΙ ΕΙΝΑΙ ΑΣ ΄ΠΟΥΜΕ ΤΟ ΕΝΑ ΤΕΤΑΡΤΟ.ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΑΠΟ ΚΑΡΥΣΤΟ
Agapiti Tania,
Tha eithela na po to eksis.
As paro gia paradigma to Blues tou New Orlens <FONT SIZE="-1">(Buster Balley’s Rhythm Busters, Cedar Creek Sheik, Billie Holiday…)</FONT>, stis dekaeties tou 30 kai tin Country Music tou Texas <FONT SIZE="-1">(Shiner Hobo Band, Lee Roy Mattocha’s Orchestra ktlp. )</FONT> kai ta duo, einai laika tragoudia ton poleon, alla kai ta duo einai diaforetika oti afora thema, rhythmos kai tropos tragoudiou. H onomasia Blues kai Country Musicden Balthike giati einai pio eukolo na gini katanoHtoi stou ksenous pou agapun to Laiko tragoudi. Etsi kai H onomasia Rembetiko. Exounai men mia Basi alla exounai kai mia diafora… kai auti H diafora exei mia onomasia. H mia einai Blues, H alli Tango, Fado, Country, Jazz…olla einai “laika tragoudia”.
Gia paradigma H Laiki kommatara …meine mazi mou engios, giati eimai ferengios… Tou sumerinou Hpokosmou tis Neoellinikis mousikis koultouras sta Barakia opos to Ellinadiko kai pola ala, tha elega den xorai se ena rafi me to Laiko tragoudi Bale me stin angalia sou
kai to Re apo piso stin Stratona, Baresan manga stin Ypoga
Laiko me Laiko exei megali diafora…
aegeos
Και βέβαια όλα είναι λαϊκά τραγούδια, δηλαδή αυθεντική λαϊκή δημιουργία των διαφόρων χωρών. Γι’ αυτό ακριβώς και έχουν ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας τους. Τα ακούμε, μας εκφράζουν κι ας μην καταλαβαίνουμε τη γλώσσα τους. Ωστόσο το δικό μας Λ.Τ. έχει έναν μοναδικό πλούτο μελωδίας, ρυθμού και κυρίως στίχου - θεμάτων. Κανένα άλλο Λ.Τ. δεν έχει εκφράσει την εποχή του τόσο άμεσα και πλούσια, με τα πολιτικά και κοινωνικά της προβλήματα, όσο το δικό μας. Αυτό που με λυπεί όμως είναι ότι όσες φορές προσπάθησα να μεταφράσω στίχους του σε άλλη γλώσσα, είδα να χάνεται η ομορφιά, η ευρηματικότητα και η πλαστικότητά τους. Το αποτέλεσμα είναι ισοπεδωμένοι στίχοι με απλοϊκό νόημα. Και αυτό εμένα προσωπικά με πονάει.
Nomizw to sxolio tou Kwsta Ferrh prepei na kalypse sxedon olous mas.
As prosthesw ki egw mia gnwmh sxetika me to an to Rempetiko htan “perithwriako”. Nomizw oti h apopsh auth vgainei KAI apo to oti h “politeia”
h( diazeuktiko) …h “koinwnia”( to “elite”) kapoias epoxhs to katetaxe sto “perithwrio” eite logw thematologias…eite logw ths koinwnikhs amfisvhthshs pou ekfraze…mesw twn “mh elite” dhmiourgwn tou.
Sthn ousia pisteuw oti h ennoia “PERITHWRIO” einai kati sxetiko kai oxi apolyta orismeno…kat’ oson exartatai apo “epoxes” kai apo tis kata topous kai kairous koinwnikes “normes”…!
Tania,
sou dino apolito dikio gia ton plouto melodias kai tou rythmou sto laiko mas Tragoudi kai propantos sto Rembetiko. Diafono omos, oti afora tous stixous kai tin ekfrasi tis epoxis me politika kai koinonika proBlimata.
To Blues den pai piso stous stixous kai sta politika, koinonika proBlimata tis epoxis tou.
Gia paradigma anafero ena apo polla, CD Dope & Glory ( me ton Louis Armstrong & Orchestra, Lil Johnson, Mezz Mezzrow & His Swing Bandapo kai polous allous) tis eterias TRIKONT me spanies ektelesis tou Blues. Edo to thema ton tragoudion ( opos kai se polla Rembetika ) einai H xrisi tis Fountas. <FONT SIZE="-1">( Den thelo na po oti ta Rembetika einai = Xasiklidika !!! )</FONT>
Eiparchounai alla tosa tragoudia sto Blues pou exoun akriBos tin idia ekfrasi ponou, pathos, agapis…stous stixous tous kai sto tragoudi tous, opos kai to Rembetiko…
Για σκέψου όμως, υπάρχει μπλους για την ατομική βόμβα π.χ., ή για τη νοβοκαϊνη, ή για την κοντή φουστίτσα; Ή ακόμα για τη μπολσεβίκα, την κοσμοναύτισσα; Λατρεύω το μπλους και τον Λουις Αρμστρογκ, και την κλασική τζαζ και το τανγκό και το φάντο, τα τσιγγάνικα κτλ.κτλ. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι την αμεσότητα του δικού μας Λ.Τ., την ικανότητά του να ΄παίρνει ακόμα και την επικαιρότητα και να τη μετατρέπει σε τέχνη, ε, αυτή την ιδιότητα δεν νόμίζω να την έχουν τα μπλους κι ας είναι κι αυτά λαϊκά τραγούδια κοινωνικής καταγγελίας. Δεν τα υποτιμώ καθόλου και συμφωνώ μαζί σου για τον δυναμισμό και την εκφραστικότητα των στίχων τους.
Γράφω κάποιες σκέψεις μου στο σχόλιο του κυρίου Κ. Φέρρη “Τώρα γιατί, από την ύπαιθρο ίσαμε τη μεγαλούπολή το “παραδοδιακό” γίνεται “λαϊκό”, ας ψάξουν να βρουν οι κοινωνιολόγοι…”
αν και δεν είμαι κοινωνιολόγος.
Η ελληνική μουσική στηρίζεται στην ελληνική γλώσσα. Το πέρασμα της γλώσσας από τους αιώνες ακολούθησε πιστά και η μουσική μας παράδοση.
(Οι Έλληνες δεν στηρίζοντε σε συγγένειες αίματος Nation όπως οι συνευρωπαίοι μας αλλά στο “εθιμο”
που είναι ο τρόπος ζωής και η γλώσσα μας)
Ο τρόπος ζωής και οι ανάγκες της κάθε κοινωνίας στους διαφορετικούς τόπους και χρόνους έπλασαν τις μουσικές διαφορετικότητες και αυτές με τη σειρά τους διαμόρφωσαν τις κοινωνίες μ΄ένα ατελείωτο πάρε δώσε.
Κάθε χωριό στην Ελλάδα έχει το τραγούδι του ,αν όχι τα τραγούδια του. Από χωριό σε χωριό λοιπόν, από περιοχή σε περιοχή (εντός και εκτός των εκάστοτε συνόρων)συναντάμε μουσικές διαφορές που συνθέτουν τον τοπικό της χαρακτήρα.
Κάνοντας ένα φανταστικό ταξίδι ακολουθώντας κάποιον προπάππο μας που φεύγει απ΄το χωριό του γιά τη πόλη(Κων/νούπολη, Αθήνα, Πάτρα, Σικάγο…)
θα δούμε πως μαζί του παίρνει τη μουσική παράδοση της περιοχής του (τραγούδια του γάμου, ιστορικά, μοιρολόγια, νανουρίσματα…). Τραγούδια που συνόδεψαν τη ζωή της οικογένειάς του από γενιά σε γενιά και που τώρα θα συναντήσουν “άλλες” μουσικές παραδόσεις για να γίνουν μαζί η μουσική μαγιά της κοινωνίας που γεννιέται.
Κομμάτια της ίδιας μουσικής παράδοσης συναντιούντε πάλι. Κρήτες, Θράκες, Πόντιοι, Μικρασιάτες, Στερεοελλαδίτες, Ηπειρώτες, Μακεδόνες… αλλά και άλλες κουλτούρες όπως των Αρμενίων, των Αράβων, των Τσιγγάνων, των Εβραίων,…
Δρόμοι, ρυθμοί (δίσημοι, τρίσημοι,…,δωδεκάσιμοι…)
Φλογέρες, Ταμπουράδες, Λαγούτα, κανονάκια…
Ο νέος τρόπος ζωής φέρνει νέες ανάγκες, διαλέγει και εξελίσσει τα μουσικά όπλα του και γεννάει το τραγούδι του. Το αστικό λαικό τραγούδι(γιά να μην κοιτάζουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος)
Τα αστικά τραγούδια πού άφησαν στην αφάνεια το δημιουργό τους, μένοντας ολοζώντανα, κτήμα και τρόπος έκφρασής μας είναι και ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ή κάνω λάθος;
Γιά το θέμα τώρα του “ρεμπέτικου” σαν τραγουδιού περιθωριακού ή του υποκόσμου που δημιουργήθηκε,
θελω να σημειώσω πως η ροή της συζήτησης μου θύμησε το “χαλασμένο τηλέφωνο” ή καλύτερα το παραδοσιακό “…τι κάνεις Γιάννη…κουκιά σπέρνω…μην είδες τ΄αλογό μου … ποτέ μη σώσει και φυτρώσουνε…”
Και επειδή ίσως σας κούρασα με το κείμενό μου σας γράφω ένα ποιηματάκι γιά συγνώμη.
ΓΚΡΙΖΟ ΤΟΠΙΟ
Κατάπιε ώρες το σίδερο
με τη σκουριά καμαρώνει.
Ερωτοτροπεί το σκουλίκι
με τα νεκρά φύλλα.
Βαρέθηκε τη δίψα το νερό.
Με τα τραγούδια στη μοναξιά.
Οριακά και δύσκολα.
Παλιομοδήτες με τσιγάρο και πιοτό.
Ανέκαθεν θποψήφιοι νεκροί.
Εκ γενετής ας πούμε.
Ό,τι τα φρέσκα μάτια φυλάνε
κι ό,τι η ανάμνηση ζηλεύει.
Δυνατά οι σκέψεις και ακούγονται.
Οι άνθρωποι πολλοί.
Τα ουρλιαχτά πολλά.
“Οι Έλληνες δεν στηρίζοντε σε συγγένειες αίματος Nation όπως οι συνευρωπαίοι μας αλλά στο “εθιμο” που είναι ο τρόπος ζωής και η γλώσσα μας.”
Μπράβο, ρε (καθόλου) Παραδοξολόγε, είναι μιά πρόταση κλειδί γιά να καταλάβει κανείς τους Έλληνες και τα ρεμπέτικά τους.
Κι αυτό γιατί, το “ρεμπέτικο” μπορεί νάχει κάποιες συγγένειες με τα μπλουζ (ιστορικο-κοινωνική κυρίως) τα φάντος (παραδοσιακή κυρίως) κ.λ. κ.λ., όμως έχει ΕΝΑ ΒΑΣΙΚΟ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΒΡΙΣΚΕΙΣ ΣΕ ΚΑΝΕΝΑ ΑΛΛΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ.
Κι επειδή βαρέθηκα ν’ απολογούμαι γιά το περιθώριο, και να ντρέπομαι γιά λογαριασμό του, θα το πω ορθά κοφτά κι ας το πάρει το ποτάμι:
Το ρεμπέτικο τραγούδι ΕΙΝΑΙ ΠΕΡΙΘΩΡΙΑΚΟ ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤ’ ΟΥΣΙΑΝ ΑΝΤΙΚΟΙΝΩΝΙΚΟ. Και εξέφρασε όλους τους Έλληνες, γιατί οι Έλληνες κρύβουν στο περιθώριο της ψυχής τους ΕΝΑΝ ΑΝΤΙΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΑΝΤΑΡΤΗ.
Καμμία “ταξική συνείδηση” δεν έχει τη δύναμη να εκφράσει τέτοιαν ανταρσία, όπως¨
- Λεκτική (Θα κάνω ντου…)
- Μυθολογική (Όπως ΄τον Έκτωρα…)
- Κοινωνική (Όσοι έχουνε πολλά λεφτά)
- Πολιτική (Θα βγω 'ποψηφιότητα)
- Στιχουργική (άπειρα παραδείγματα)
- Μουσικολογική (τροποποίηση των δρόμων στο μέτρο και την ελευθερία του Έλληνα)
- Οργανο-ηχητική (το στριγκό του τζουρά, το βραχνό του μπουζουκιού, το περιπαικτικό του μπαγλαμά)
- Εκφραστική-Φωνητική (Ξύπνα μικρό μου κι άκουσε, από φωνές βαρύμαγκα και βάλε)
- κ.λ. κ.λ. κ.λ.
Ας μην ψαχνόμαστε λοιπόν στην δικαιολόγηση ή αποποίηση του αντικοινωνικού περιθωρίου, γιατί χωρίς αυτό, δε θα υπήρχαν ούτε ρεμπέτικο, ούτε Έλληνες.
(Καταλαβαίνω την Αριστερά που από τότε προσπαθεί ν’ απενοχοποιηθεί γιά τη συνάφεια του περιθωρίου, αλλά ας το καταλάβουμε επιτέλους, ο Μαρξ και ο Φρόϋντ ήταν αδύνατον να βρουν την κυριολεκτική εφαρμογή τους σ’ αυτό τον τόπο. Κι ο ʼρης Βελουχιώτης, εκτός γραμμής έγινε ήρωας.)
Κύριε Φέρρη μου έφυγε ένα βάρος μετά τη τελευταία σας ξεκάθαρη τοποθέτηση, ένιωσα καλύτερα!
*******
Ενδιαφέρομαι γιά κάθε πληροφορία στο θέμα:
Ρυθμοί, μεμβρανόφωνα στη παραδοσιακή μας μουσική.
Κάνω λοιπόν μιά μικρή εισαγωγή στην περιοχή:
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
με θέμα:ΡΥΘΜΟΙ, ΜΕΜΒΡΑΝΌΦΩΝΑ ΣΤΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ και εύχομαι να ανταποκριθούν κάποια άτομα.