Άρτσι μπούρτζι και λουλάς

Πέρα από το αστείο της υπόθεσης, εδώ έχουμε να κάνουμε με τον αρχαίο κανόνα της προσαρμογής των λεξικών δανείων (των ξένων λέξεων δηλαδή) στη γλώσσα μας. Ενας κανόνας που φυσικά ισχύει και για τις υπόλοιπες γλώσσες, με τη διαφορά ότι στην περίπτωσή μας (και σε δυο-τρεις άλλες) μιλάμε για καναδυό χιλιετίες και βάλε. Αντίθετα σήμερα, στην εποχή που τίποτα πια δεν πάει καλά, αυτός ο κανόνας δείχνει να μη λειτουργεί. Θες οι δήθεν επιστήμονες, θες οι αγράμματοι γλωσσομαθείς, θες οι παντογνώστες παρουσιαστές των καναλιών, θες οι αμόρφωτοι εκπαιδευτικοί στα σχολεία, σήμερα λέμε “το κομπιούτερ - πληθ. τα κομπιούτερς, ο σκόρερ - πληθ. οι σκόρερς” και νομίζουμε ότι πράττουμε σωστά! Χίλιες φορές ο Τραμπάκουλας του Χάρυ Κλυν: Ο Μήτσος - οι Μήτσους, πληθυντικός αριθμός ρε χαμένε!
Ο γιος μου πάντως δεν παίρνει χαμπάρι:
“Μπράβο μπαμπά, σήμερα μου έφερε δύο ντιβιντιά”.

Δεν είναι αστείο Άρη, θλιβερό είναι και έχει μαλλιάσει η γλώσσα μου, τόσα χρόνια που τα λέω. Έτσι ζή μια γλώσσα αλλά εμείς κοροϊδεύουμε τους Τσιγγάνους που λένε Τουότα και όταν εγώ μιλάω για τα σιντιά μου (ντιβιντιά δεν έχω) κάποιοι με κυττάζουν με οίκτο, τον αμόρφωτο…

Κάποιες καθωσπρέπει κυρίες του μεσοπολέμου μιλούσαν για τα παλτό τους και όταν ανέφεραν μπλέ χρώμα πρόφεραν το ε κάπου μεταξύ ε και ού, όπως προφέρουν οι Γάλλοι το bleue, φυσικά για τη ζακέτα χρησιμοποιούσαν παχύ ζήτα. Φαντάζομαι το ξίνισμα του προσώπου τους αν άκουγαν για μπετά ή μπετατζήδες…

Τώρα που το λέτε… κι εγώ τουότα έλεγα μικρός.
Ο πληθυντικός όμως του σκόρερ ποιός είναι, οι σκόροι;:slight_smile:

Φυσικά και στη σωστή τους απόδοση, οι ξένες λέξεις πρέπει να παραμένουν άκλιτες, αλλά μας έφαγε η γλωσσομάθεια. Εξίσου λανθασμένη, βέβαια, είναι και η κλίση των ξένων λέξεων και ονομάτων, όπως π.χ. η Πλατεία Κάνιγγος, η οποία κανονικά θα έπρεπε να αναφέρεται ως Πλατεία Κάνινγκ (το αν θα έπρεπε να ονομαστεί έτσι, είναι θέμα άλλης συζήτησης). Αντίθετα, το κύριο όνομα Όθωνας είναι η εξελληνισμένη απόδοση του γερμανικού Otto, το οποίο ορθώς κλίνεται.

Καλά, στον εξελληνισμό των ξένων λέξεων, κυρίως των ξένων ονομάτων, έχει γίνει κόλαση! Το κορυφαίο που έχω συναντήσει σε εγκυκλοπαίδεια είναι το Λουδοβίκος Βηθόβιος. Φαντάζομαι ότι εννοείτε τι εννοούν…
Θυμάμαι μάλιστα πιτσιρικά με είχαν καταντήσει να πιστεύω ότι ο Καρτέσιος και ο Ντεκάρτ είναι δύο διαφορετικά πρόσωπα. Κατά πως λέει και στην εργασία της γνωστή ρεμπετολόγος: “Τα γνωστότερα βιολιά ήταν ο Δραγάτσης και ο Ογδοντάκης” (αμφότεροι, συμπληρώνω εγώ).

Όπως λέει και το παλιό αστείο Καραολή και Δημητρίου γωνία…

… η οποία είναι απέναντι από τη γωνία Ανθίμου και Γαζή. Φοβερό σταυροδρόμι! :slight_smile:

Το “Ανθίμου & Γαζή γωνία” κυκλοφοράει στα αυτιά μου από μικρός. Θυμάμαι που το λέγαν συχνά στο σπίτι και όλοι ξέρανε τι πάει να πει, κι εγώ έλεγα μέσα μου πως θα ‘ναι ένα από κείνα τα βλαμμένα ανέκδοτα των μεγαλύτερων.
Μεγάλωσα και ανακάλυψα με τη σειρά μου, ότι “Ανθίμου & Γαζή” (γωνία με την Κολοκοτρώνη - από κεί που αρχινάει η Γαζή) είναι το Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε. και στο ισόγειο το άτιμο τμήμα ΕΓΓΥΗΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ όπου καταθέτουμε ποσοστό του ιδρώτα μας κάθε μήνα. Τώρα πλέον λέμε κι εμείς “Ανθίμου & Γαζή” χωρίς να γελάμε και ψαχουλεύουμε το πορτοφόλι μας να δούμε αν μας παίρνει to pay a fuckin’ visit στη γωνία. Pay με όλη τη σημασία της λέξης ε;!

:108:

αχ καημένη συμπαθής και αναξιοπαθούσα τάξη μηχανικών και εργοληπτών δημοσίων έργων…
καρδιά μου καημένη πως βαστάς και δεν ραγίζεις!:016:

Χμ πως είχα την εντύπωση ότι είναι Πανεπιστημίου και Ελευθ.βενιζέλου, μπα μάλλον 28ης Οκτωβρίου και Πατησίων θα είναι.

Αλλά να προσθέσω άλλη μία από τις δύο εκδοχές του «άρτζι μπούρτζι και λουλάς»

Η μία εκδοχή αυτής της φράσης είναι η εξής:

Όταν ο Καποδίστριας έγινε κυβερνήτης της Ελλάδας, οι διάφοροι οπλαρχηγοί που δεν είχαν παρατήσει ακόμα τα όπλα τους πήγαιναν στο Ναύπλιο – την πρώτη πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους – και του ζητούσαν διάφορα προσωπικά ρουσφέτια, κυρίως όμως χρήματα, για να μπορέσουν να κινηθούν, Ο Καποδίστριας έκανε ό,τι μπορούσε, για να ικανοποιήσει τις ανάγκες τους. Αλλ’ όπως είναι γνωστό, τα πράγματα ήταν δύσκολα την εποχή εκείνη. Η Ελλάδα ήταν τελείως κατεστραμμένη και τα ταμεία αδειανά. Τι να πρωτοκοιτάξει, λοιπόν, ο καλός και τίμιος εκείνος κυβερνήτης; Ωστόσο οι οπλαρχηγοί, που δεν εξέταζαν τις λεπτομέρειες, τον ενοχλούσαν συνέχεια. Έτσι ο Καποδίστριας αναγκάστηκε μια μέρα να τους πει την πικρή αλήθεια. Ότι δεν έπρεπε δηλαδή να ελπίζουν σε τίποτε, γιατί δεν υπήρχαν χρήματα. Οι οπλαρχηγοί, θερμόαιμοι καθώς ήταν, άναψαν.

Άκου δω’, κυρ Γιάννη, του είπαν. Αν δεν μας τακτοποιήσεις στα γρήγορα, θα πάρουμε τα’ αρκεβούζια μας (όπλα εποχής) και το λουλά μας και θα τα στήσουμε στο πέρασμα του Αναπλιού. Όποιος πλούσιος θα πέφτει κατά κείθε, θα τον γραπώνουμε και θα του τα παίρνουμε λύτρα.

Και κατά την άλλη εκδοχή (η οποία γράφτηκε ήδη) : Ο διδάσκαλος των Αρμενίων Σέργιος είχε ιδιαίτερη αδυναμία σ’ ένα σκύλο, τον «Αρτζιβάριο», που τον πρόσεχε και τον αγαπούσε σαν παιδί του. Φανταστείτε, λοιπόν την μεγάλη του θλίψη, όταν αυτόν τον πιστό του σύντροφο τον κατασπάραξαν τα θηρία. Όλη την βδομάδα του θανάτου του ενήστεψε ο διδάσκαλος και με τον καιρό επέβαλε τη νηστεία αυτή και στους άλλους Αρμένιους.
Το «Αρτζιβούριο» λοιπόν, κατά τους Αρμένιους είναι βδομάδα που συμπίπτει με την δική μας βδομάδα της αποκριάς, όταν ανοίγει το Τριώδιο. Σ’ αυτές τις εφτά ημέρες, οι Αρμένιοι κρατούν αυστηρή νηστεία, αντίθετα με μας που έχουμε απόλυτα γαστριμαργική ελευθερία να καταλύουμε ακόμα και τη νηστεία της Τετάρτης και Παρασκευής. Σ’ αυτή, λοιπόν, την απόλυτο ελευθερία και την κατάργηση κάθε περιορισμού κατά το «Αρτζιβούριο», οφείλεται η λαϊκή έκφραση: «Άρτζι-μπούρτζι» που θέλει να πει μια σειρά γεγονότων ή λόγων χωρίς λογική συνοχή ή κάτι τέτοιο.

Οι πληροφορίες προέρχονται από το βιβλίο του Τάκη Νατσούλη «Λέξεις και φράσεις Παροιμιώδεις» Έκδοση Κώστας Σμυρνιωτάκης.

Ορίστε έγραψα για νηστείες και πείνασα…. :mad: Πάω να φάω γιατί δεν θέλω να με κάνει ο Δήμαρχος το άγαλμα της πείνας.

Rhodian, ενδιαφέροντα αυτά που γράφεις αλλά κατά την πρώτη σου εκδοχή δεν προκύπτει το πώς η φράση αυτή κατέληξε να περιγράφει τη σύγχυση ή την ασυνέχεια λόγων και γεγονότων. Η δεύτερη εκδοχή είναι παραλλαγή αυτής που έχει ήδη αναφερθεί.

Άλλη λέξη το “αρκεβούζιο”.
Προέρχεται από ιταλική και προφέρεται αρκομπούζι ή αρκιμπούζι και σημαίνει πυροβόλο όπλο.

Και άλλη, εντελώς διαφορετική λέξη το “αρτζιβούριον”.
Επίσης, το “αρτζιβούριον” είναι εξελληνισμένη λέξη της αρμενικής “arats-havoth” που σημαίνει αρχικά “αγγελιαφόρος”.
Και επειδή ο αγγελιαφόρος ενημέρωνε για την αρχή της νηστείας, εξελικτικά πήρε αυτή την ερμηνεία. Θεωρήθηκε πως οι Αρμένιοι είχαν μπερδέψει την εποχή των νηστειών και έτσι προήλθε η φράση: “αρτζιμπουρτζι…”, δηλώνοντας τη σύγχυση.

Κυκλοφορούν πολλές παρερμηνείες φράσεων ή εκδοχές , οι οποίες δεν στηρίζονται πουθενά.
Καλό είναι να διασταυρώνουμε τις πηγές πριν υιοθετήσουμε κάποια εκδοχή απ΄αυτές.

Δεν γράφω, αντιγράφω (Οι πληροφορίες προέρχονται από το βιβλίο του Τάκη Νατσούλη «Λέξεις και φράσεις Παροιμιώδεις» Έκδοση Κώστας Σμυρνιωτάκης, σελίδες 82 & 83.