Στο πνεύμα των εορτών που έρχονται, για κάθε παιδί μικρό ή μεγάλο που κρύβει ο καθένας μας μέσα του… ελληνικά και ξένα χριστουγεννιάτικα τραγούδια:
Μπράβο Ελένη!
Ίσως έχει ενδιαφέρον η ιστορία του πιο γνωστού χριστουγεννιάτικου τραγούδιού του κόσμου…(«άγια νύχτα» στα ελληνικά).
Λέγεται ότι λίγες μέρες πριν τα χριστούγεννα 1818 σ’ ένα μικρό φτωχό αυστριακό χωριό είχε χαλάσει το όργανο (το εκκλησιαστικό όργανο). Γι’ αυτό αυτός που έπαιζε το όργανο μελοποιήθηκε γρήγορα ένα ποίημα το οποίο είχε γράψει ο δάσκαλος του χωριού δυο χρόνια πριν. Είχε έξι στροφές (εμείς τραγουδάμε 1,2,6) και λένε ότι περιέχει έντονα την επιθυμία για ειρήνη στην εποχή μετά το Napoleon τότε.
To τραγούδι γράφτηκε για κιθάρα. Οι δυο άντρες που δημιούργησαν το κομμάτι αυτοί το τραγούδησαν με χορωδία πρώτη φορά δημόσια στην εκκλησία του χωριού τη νύχτα των χριστουγέννων. Ήταν και κάτι σαν «επανάσταση» γιατί τότε στην εκκλησία τραγούδουσαν μόνο στα λατινικά και όχι στα γερμανικά. Το τραγούδι άρεσε πάρα πολύ και γρήγορα έγινε δημοφιλής.
Πρώτη φορά σημειώθηκε το 1832 (νόμισαν ότι πρόκειται για ένα «παραδοσιακό» τραγούδι). Αργότερα στο τέλος του αιώνα οι ιεραπόστολοι διάδιδαν το ωραίο τραγούδι σ’ όλο τον κόσμο. Μεταφράστηκε σε 300 γλώσσες και συγκίνει όλους τους ανθρώπους στην καρδιά τους - παντού στον κόσμο.
Martha
Έχει κυκλοφορήσει ευρέως σε emails και το παραθέτω αυτούσιο, όπως το έλαβα. Τα συμπεράσματα δικά σας:
"Μια ιστορία που κυκλοφορεί τελευταία είναι και αυτή της εξήγησης του πώς προέκυψαν τα “ασυνάρτητα” κάλαντα που λέμε την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Άλλο ένα love story που έμεινε στην ιστορία έστω με αυτόν τον περίεργο τρόπο.
Πρώτα από όλα ας θυμηθούμε λίγο τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς (γιατί έχουμε και κάποια χρόνια να τα πούμε)!
[i] Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά
ψιλή μου δεντρολιβανιά ()
Κι αρχή καλός μας χρόνος
εκκλησιά με τ’ άγιο θόλος ()
Αγιος Βασίλης έρχεται
και δε μας καταδέχεται ()
από την Καισαρεία
συ σ’ αρχόντισσα κυρία ()
Βαστάει πένα και χαρτί
Ζαχαροκάντυο ζυμωτή ()
Χαρτί χαρτί και καλαμάρι
δες κι εμέ το παλικάρι ()[/i]
Εσείς βγάζετε νόημα; Εγώ πάντως όχι! Ιδού λοιπόν η εξήγηση…
Η ιστορία μας διαδραματίζεται στον Μεσαίωνα. Σε εκείνα τα χρόνια οι φτωχοί και χαμηλών στρωμάτων άνθρωποι δεν είχαν το δικαίωμα να μιλούν στους αριστοκράτες παρά μόνο σε γιορτές όπου μπορούσαν να τους απευθύνουν ευχές.
Ήταν, λοιπόν, ένας νεαρός (βλέπε Ρωμαίος και Ιουλιέτα - Μοντέγοι και Καπουλέτοι) αλλά φτωχό παλικάρι, που είχε ερωτευθεί μια όμορφη αριστοκράτισσα. Σκαρφίστηκε λοιπόν το εξής ώστε να εκφράσει τον έρωτά του με τρόπο που να μην γίνει αντιληπτός όμως από τους υπόλοιπους.
Σου λέει, θα παω την πρωτοχρονιά να της πω τις ευχές μου για το νέο έτος αλλά θα φτιάξω ένα δικό μου ποίημα που θα έχει ένα στίχο από τα κάλαντα, ένα στίχο που θα απευθύνεται στη γκόμενα (!) και έτσι δεν θα με πάρουν χαμπάρι!
Αρχίζει λοιπόν και βάζει ενδιάμεσους στίχους (αυτούς που εμφανίζονται με αστεράκια). Την αποκαλεί ψηλή, σαν δεντρολιβανιά. Επειδή τότε οι αριστοκράτισσες φορούσαν ψηλά κωνικά καπέλα με τούλι στην κορυφή, την παρομοιάζει με Εκκλησιά με το Άγιο Θόλος (θόλος εκκλησίας). Της λέει ότι δεν τον καταδέχεται (ο Αι Βασίλης δεν έχει να κάνει!) γιατί είναι αρχόντισσα κυρία. Τέλος κλείνει με τις γαλιφιές! Την λέει ζαχαροκάντυο ζυμωτή, δηλαδή φτιαγμένη από ζάχαρη (γλυκιά μου) και την παρακαλεί να του ρίξει μια ματιά.
Έτσι λοιπόν μια καψούρα έγινε τραγούδι και για αιώνες εμείς πιτσιρικάδες το τραγουδάγαμε και κονομάγαμε."
Χα, χα!.
Είναι τα λεγόμενα “καψουροκάλαντα”, μια “παραλλαγή” με αρκετή διακωμώδηση. Κάλαντα με… βωμολοχίες ψάλλονταν σε πολλά μέρη παλιότερα…
Τα πρώτα “κάλαντα” τα έχουμε από την αρχαία Ελλάδα, όταν προς τιμή του Θεού Διόνυσου τριγυρνούσαν από πόρτα σε πόρτα και τραγουδούσαν ύμνους γι΄αυτόν, κρατώντας ένα χάρτινο ομοίωμα καραβιού στο χέρι, για να συμβολίσουν τον ερχομό του θεού. Αυτό το «καραβάκι», θα το δούμε σε κατοπινές εποχές, όταν στα σπίτια στόλιζαν καραβάκια, αντί για δέντρα.
Η λέξη «κάλαντα» παραπέμπει στην αρχαία ρωμαϊκή πρωτοχρονιά, που γιορταζόταν στις Καλένδες (Calendae) του Ιανουαρίου, δηλαδή στην πρωτοχρονιά. «Καλένδες» στην αρχαία Ρώμη, οι γιορτές για την αρχή κάθε μήνα, καθώς «calendae» σημαίνει νεομηνία. Ωστόσο να σημειώσουμε ότι ακόμα παλιότερα, η ρωμαϊκή πρωτοχρονιά δεν άρχιζε Ιανουάριο (Το μήνα Ιανό δηλαδή, κατά τους Ρωμαίους) αλλά Μάρτιο. Και να λάβουμε υπόψη μας επίσης ότι στα αρχαία ρωμαϊκά χρόνια, οι μήνες δεν είχαν τη διάρκεια, με την οποία τους υπολογίζουμε σήμερα, αλλά αντιστοιχούσε καθένας τους με μία περίοδο περιφοράς της σελήνης γύρω από τη γη (σεληνιακοί μήνες). Έτσι σε κάθε αρχή ενός τέτοιου σεληνιακού μήνα γιόρταζαν τις λεγόμενες Καλένδες.
Οι χριστιανοί, προκειμένου να εξοβελίσουν από τη ζωή τους κάθε τι που θύμιζε τον ειδωλολατρικό κόσμο, χρησιμοποιούσαν λέξεις που σχετίζονταν με τελετουργίες ειδωλολατρικών ρωμαϊκών εορτών αλλά και επέλεγαν να γιορτάζουν τις δικές τους γιορτές σε ημερομηνίες που γιορτάζονταν μεγάλες και λαμπρές ειδωλολατρικές γιορτές, στα παλαιότερα χρόνια, έτσι ώστε να αισθάνονται ότι έχουν σβήσει από τη μνήμη τους κάθε τι που μπορεί να θυμίζει το «αντίθεο» γιʼ αυτούς ρωμαϊκό παρελθόν.
Αυτός εξάλλου είναι και ο λόγος που ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α΄, κατά την περίοδο του Βυζαντίου, επέλεξε να γιορτάζεται στις 25 Δεκεμβρίου η γέννηση του Χριστού, για να αντικαταστήσει την αρχαία γιορτή που γιόρταζαν παλιότερα οι Ρωμαίοι προς τιμήν του θεού Ήλιου ή Μίθρα και αντίστοιχα τα Φώτα καθιέρωσε να γιορτάζονται στις 6 Ιανουαρίου, την ημέρα δηλαδή που γιορταζόταν στα ρωμαϊκά χρόνια ο θεός Χρόνος.
Και οι “επίσημοι” στίχοι:
Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά
ψηλή μου δεντρολιβανιά
κι αρχή καλός μας χρόνος
εκκλησιά με τʼ άγιο θρόνο
Αρχή που ήρθε ο Χριστός
Άγιος και Πνευματικός
στη γη να περπατήσει
και να μας καλοκαρδίσει.
Άγιος Βασίλης έρχεται
και δεν μας καταδέχεται,
από την Καισαρεία,
συ ʼσαι αρχόντισσα κυρία.
Βαστάει εικόνα και χαρτί,
ζαχαροκάντιο, ζυμωτή,
χαρτί και καλαμάρι,
δες και με το παλικάρι.
Το καλαμάρι έγραφε,
τη μοίρα του την έλεγε,
και το χαρτί ωμίλει,
Άγιε μου, Άγιε μου, Άγιε Βασίλη
Γειά σου Web μάστορα με τους φίλους με την οργιώση φαντασία. Μάλλον στο στείλε ο συγγραφέας του Eragon :019:
Ευχαριστούμε Ελένη για τα ωραία κάλαντα. Τα γράφουμε να τα πούμε με το γιοκάκι μας, γιατί μας λείπουν μερικές χιλιάδες ευρώπουλα να ξεχρεώσουμε την οικοδομή, κάτι συμπαθέστατες καρτούλες, εορτοδάνεια, διακοποδάνεια, κλπ, κλπ.:089:
Χρόνια πολλά σε όλους τους φίλους του Forum!!
Μέσα στο πνεύμα των ημερών κι εγώ, προτείνω το cd “Μουσικό Ανθολόγιο Σχολικών Εορτών” (Μόνο μελωδίες σε τόνους για παιδιά). Την ενορχήστρωση έκανε ο μαέστρος Γιώργος Κωνσταντινίδης. Μπορείτε να κατεβάσετε τις μελωδίες από τη διεύθυνση www.aap.gr
Χρόνια πολλά, Alessia.
Ωραίες οι μελωδίες! :110:
σ΄ευχαριστούμε πολύ…
Καλημέρα, Ελένη!
Σου εύχομαι ό,τι καλύτερο για το 2007.
Με πολλές μελωδίες και χρήσιμες πληροφορίες.