[b]Εδώ[/b], ένα blog που περιέχει παρτιτούρες παραδοσιακών. Φαντάζομαι ότι είναι νέα σελίδα, μερικών εβδομάδων, και μέχρι τώρα έχει λίγα κομμάτια από το Αιγαίο. Σε αρκετές περιπτώσεις παραπέμπει σε ηχητικό δείγμα στο yt.
Έχει και ένα άρθρο για τον Εθνομουσικολόγο Σωτήριο -Sam-Τσιάνη.
Προβληματίζομαι σοβαρά για την σκοπιμότητα ή μη της “καταγραφής” (σήμερα) σε πεντάγραμμο παραδοσιακών σκοπών / τραγουδιών. Αν κάποιος μουσικός νοιώσει την ανάγκη να “μάθει” και να αναπαράγει ένα άγνωστο σε αυτόν λαϊκό κομμάτι σαν αυτά, είναι από χέρι χαμένος αν δεν προσπαθήσει να το βγάλει με το αφτί από κάποιαν ηχογράφηση (ευτυχώς, υπάρχουν πολλές) και χρησιμοποιήσει μόνο την παρτιτούρα. Δεν κάθησα βέβαια να ελέγξω αν η συγκεκριμένη, του “νεκρού αδερφού”, είναι σωστά γραμμένη. Όμως, και απολύτως “σωστή” να είναι, δεν μπορεί με τίποτα να αποδόσει το ύφος και τις ιδιαιτερότητες του κομματιού. Αν, πάλι, σκοπός της καταγραφής σε πεντάγραμμο είναι η “ενημέρωση” ερευνητών π.χ. σε ιδρύματα ξένων μακρυνών χωρών που (υποτίθεται) δεν έχουν άλλη πρόσβαση στα κομμάτια, μόνο στρεβλή εικόνα μπορεί να προσφέρει. Οι εποχές της ανάγκης για τέτοιες καταγραφές έχουν από δεκαετίες ξεπεραστεί, άλλο αν συνεχίστηκαν με ζήλο ακόμα και μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα και, σποραδικά, και μεταγενέστερα.
Δε συμφωνώ.
Σε αντίθεση με …;
Υπάρχει κάποια άλλη μουσική που να μπορεί να αποδοθεί με γραφή σαν να την ακούγαμε; Το ελληνικό αλφάβητο που χρησιμοποιώ αυτή τη στιγμή, αποδίδει μήπως το ανεβοκατέβασμα της φωνής μου, το ελαφρό ψεύδισμά μου στο ρ, και τις γκριμάτσες με τις οποίες θα συνόδευα τα λόγια μου αν το μήνυμά μου ήταν προφορικό;
Η κάθε γραφή είναι μοιραία υπαινικτική. Παρτιτούρες δημοτικών τραγουδιών μπορούν να είναι εξαιρετικά χρήσιμες σε όποιον ξέρει ήδη το ύφος αλλά δε γνωρίζει τον Χ συγκεκριμένο σκοπό. Έτσι κι αλλιώς δεν υπάρχουν δημ. κομμάτια με αποκλειστικά δικό τους ατομικό ύφος: υπάρχει βασικά το ύφος της περιοχής, με κάποιες διαφοροποιήσεις ανάλογα με το είδος του ρυθμού/χορού και των οργάνων.
Η παρτιτούρα απο μόνη της είναι άχρηστη αν δεν ξέρεις το ύφος της μουσικής, τις ιδιαιτερότητες στον τρόπο τραγουδίσματος ή παιξίματος του οργάνου κλπ. Αυτό ισχύει σε όλες τις μουσικές, και στην κλασσική μουσική. Εφόσον τα ξέρεις αυτά μπορείς να “συμπληρώσεις” την παρτιτούρα και να ερμηνεύσεις το κομμάτι. Η τυφλή αναπαραγωγή της ηχογράφησης πάλι αποτελεί στρέβλωση, μπορεί να αντιγράψεις μια συγκεκριμένη εκτέλεση του Μάρκου και να την παίζεις κάθε φορα ακριβώς με τον ίδιο τρόπο ενώ ο ίδιος ο Μάρκος θα το άλλαζε σε κάθε εκτέλεση.
Πάντως είναι θετικό το ότι καταγράφεται σε ένα τραγούδι και το μέρος του λαούτου, κατα κανόνα καταγράφεται μόνο η φωνή ή το κύριο μελωδικό όργανο, αν και η συγκεκριμένη καταγραφή είναι αυστηρά μονοφωνική χωρίς ούτε μια συγχορδία.
Έτσι είναι, έχω το δίσκο.
Η ιστοσελίδα είναι όμορφη και ελπίζω να εμπλουτιστεί. Συγκινητικό το άρθρο του κ. Κοφτερου.
Σχετικά με την καταγραφή …άγραφης …μουσικής, και ο Περικλής έχει κάποιο δίκιο, και ο κύριος Νίκος, πιστεύω.
Την έχω πατήσει πάντως και απο τις δυο πλευρές!
η καταγραφή της παράδοσης δεν είναι είναι καινούργιο πράγμα και εξ αιτίας αυτής της ιδέας απολαμβάνουμε σήμερα υλικό απο Ali Ufki , Kantemir μέχρι Bartok, Καλομοίρη και ΣΚαλκώτα , υλικό που αλλιώς δεν θα είχε επιβιώσει.
Βέβαια και αυτό γεννά τα δικά του ερωτήματα:Ωραία έχουμε παρτιτούρες του Καντεμίρη…τώρα τι κάνουμε; πως τις παίζουμε; ξέρει κανείς με βεβαιότητα; βλέπουμε απο πλαδαρές εξαντλητικά αργές εκτελέσεις με πιατίνια και τύμπανα μέσα, μέχρι ελαφριές χορευτικές που βλέπουν την μουσική απο την παραδοσιακή της πλευρά.(όχι οτι περιμένω να παίζουν όλοι με το ίδιο ύφος, απλά οι αποκλίσεις είναι μεγάλες)
Σίγουρα η παρτιτούρα έχει τον ρόλο της, αρκεί κάποιος να γνωρίζει τους περιορισμούς.
Αυτό που θέλω να πώ, Περικλή, είναι ότι σήμερα, με το δεδομένο επίπεδο της τεχνολογίας ευρείας πρόσβασης, η αναζήτηση και ακρόαση του οποιουδήποτε κομματιού θα φέρει τον αγνοούντα πολύ κοντύτερα στο ύφος και τις ιδιαιτερότητές του, σε αντίθεση με μία τυπωμένη παρτιτούρα που, επιπλέον, είναι και περισσότερο δυσεύρετη. Ούτως ή άλλως, ο μουσικός που θέλει να πρωτογνωρίσει ένα παραδοσιακό κομμάτι δεν πρόκειται να το αποδόσει ποτέ, μάλλον, όπως ένας ντόπιος καλλίφωνος γνώστης, επ’ αυτού δεν χρειάζεται να συζητήσουμε. Όποιος, πάλι, ήδη ξέρει το ύφος, θα βρεί την ηχογράφηση περισσότερο χρήσιμη και ευκολότερα προσβάσιμη από την παρτιτούρα.
Βέβαια, αυτά που είπα δεν ίσχυαν στην εποχή του Καντεμίρ, του Μπετόβεν ή έστω και του Σκαλκώτα οριακά. Δεν υπήρχε τότε άλλος τρόπος να καταγραφεί η μουσική, και να θέλαμε ενώ απ’ την άλλη, ακόμα και σήμερα υπάρχουν περιπτώσεις όπου χωρίς παρτιτούρα η δουλειά απλά, δεν γίνεται. Αλλά, όπως και ο alk πολύ σωστά επισημαίνει, πάντα με τους περιορισμούς που επιβάλλει η φύση του μέσου.
Εντάξει, σ’ αυτό δεν μπορώ να διαφωνήσω…
Με την καταγραφή δε παραδοσιακών σκοπών υπάρχει και το πρόβλημα ότι πρέπει να εξηγήσει κανείς σύμφωνα με ποια σχολή κάνει την καταγραφή του. Ας πούμε, εδώ στο λινκ είδα την πρώτη καταγραφή, που την ξέρω. Το τραγούδι είναι αυτό που θα λέγαμε Σεγκιάχ / Λέγετος (τρόπος του Μι), ένας τρόπος που συνήθως θα γραφόταν όπως ένα Ντο ματζόρε ή Σολ ματζόρε που αντί για την τονική Ντο ή το Σολ καταλήγει στην τρίτη. Η παρτιτούρα, που δε δηλώνει ποια λογική ακολουθεί, το έχει με οπλισμό Φα μείζονα (ύφεση στο Σι), σα να λέμε Λα Σεγκιάχ. Ασυνήθιστη επιλογή τονικής. Με τον ίδιο οπλισμό όμως βγαίνει και το Λα Κιουρδί, που σε συγκερασμένο σύστημα έχει τις ίδιες νότες με το Λα Σεγκιάχ αλλά είναι βέβαια τελείως διαφορετικό, και που είναι πιο αναμενόμενο να γραφτεί σε τονική Λα.
Τελικά πώς είναι το κομμάτι; Πιστεύω ότι ένας μουσικός δυτικής παιδείας θα το διάβαζε ως Φα ματζόρε, κι ένας πιο ανατολικής (που ξέρει δρόμους ή μακάμια) ως Λα κιουρδί.
(Η ηχογράφηση είναι ένα ημιτόνιο πιο χαμηλά: όπου βλέπουμε γραμμένο Λα ακούμε Λα ύφεση / Σολ δίεση. Αυτό μάλλον σημαίνει ότι το λαούτο δεν είναι κουρδισμένο στο διαπασών. Περισσότερα δεν μπορώ να συμπεράνω. Πάντως ο άνθρωπος παίζει σε μια από τις μπουργάνες. Η φωτογραφία δείχνει ένα τεράστιο λαούτο, που θα μπορούσε να είναι κρητικό, αν και λογικά στην Εύβοια στεριανό μάλλον θα έπαιζαν. Το σχόλιο του Δραγούμη στο ένθετο του δίσκου λέει «εξάχορδο του Μι», και υπάρχει ένα ακόμη σχόλιο στην εισαγωγή που εξηγεί ποια λογική ακολουθεί ο ίδιος αλλά είναι κάπως αμφίσημο. Είναι μπέρδεμα η ιστορία… Να μία περίπτωση όπου οφείλω να παραδεχτώ ότι η βυζαντινή σημειογραφία θα ήταν σαφέστερη, παρόλο που γενικά δεν τη θεωρώ κατάλληλη για τα δημοτικά.)