Η συγκεκριμένη λέξη- ή μάλλον η ετυμολογία της- με προβληματίζει εδώ και καιρό. Αναφέρθηκε σε προηγούμενη συζήτηση στο φόρουμ (συγχωρέστε με που δε θυμάμαι πού ακριβώς και από ποιον, είναι τόσο μπερδεμένες οι συζητήσεις εδώ καμιά φορά, κάπου εδώ γύρω ήταν) ότι στα τούρκικα η λέξη davaci σημαίνει τον ενάγοντα σε δίκη, το μηνυτή. Πουθενά δε μαρτυρείται χρήση της λέξης που να παραπέμπει στον προαγωγό (ο οποίος λέγεται pezevenk, λέξη που έχει περάσει στην ελληνοκυπριακή διάλεκτο με ελαφρώς διαφορετική σημασία). Και δεν έχω ακούσει καμία πειστική εξήγηση για το πώς μπορεί να γίνει το λογικό άλμα.
Έχω ακούσει μόνο μια εξήγηση που να μου ακούγεται κάπως πιθανή, αλλά την παραθέτω με κάθε επιφύλαξη αφού είναι απλώς εικασία: ίσως η λέξη να μην είναι από το davaci, αλλά από το deveci, που είναι ο καμηλιέρης, ο έμπορος καμήλων. Ο δικός μας νταβατζής λοιπόν εμπορεύεται τις γυναίκες όπως ο καμηλιέρης τις καμήλες.
Πώς σας φάινεται ως ερμηνεία; Έχετε κάποια άλλη.
Και εγώ έχω την ίδια απορία. Μην ξεχνάμε όμως ότι ο ενάγων, ο μηνύων κλπ. είναι και ο έχων συμφέρον να διεξαχθεί η δίκη και κατ’ επέκτασιν ο ενδιαφερόμενος, αυτός που κυττάει το θέμα από κοντά. Με την έννοια αυτή ερχόμαστε πιό κοντά στην ερμηνεία που πήρε η λέξη σε εμάς, αν σκεφτούμε ότι ο “ενδιαφερόμενος” για μιά εκδιδόμενη γυναίκα προσβλέπει σε ατομικό συμφέρον, παρακολουθεί την κατάσταση κλπ.
Έχω ξανά επισημάνει ότι στα ετυμολογικά (και σε άλλα, φυσικά) υπάρχει και η περίπτωση του να μην ξέρεις. Καθώς γηράσκων μεν και αεί διδασκόμενος δεν έφτασα (ούτε και θα φτάσω) στο σημείο να τα ξέρω όλα, συμβιβάζομαι όλο και περισσότερο με την ιδέα ότι κάποια πράγματα απλά δεν έχουν μέχρι τώρα εξηγηθεί.
Λοιπόν, μιλόντας σήμερα με έναν τούρκο καθηγητή του ανέφερα την απορία μου για τη συγκεκριμένη λέξη και μου είπε το εξής διαφωτιστικό: παρ’όλο που η λέξη davacι καθ’αυτή δεν έχει κάποια χρήση που να σχετίζεται, η έκφραση “έχω νταβά” χρησιμοποιείται σε “βαριά” αργκό και σημαίνει"εχω σχέση/ έρωτα" (κυριολεκτικά η έκφραση σημαίνει “έχω ζήτημα/ θέμα”). Συνεκδοχικά λοιπόν νταβατζής μπορεί να είναι ο γκόμενος= προστάτης, αν και στα τούρκικα δε χρησιμοποιείται.
ΥΓ. Επίσης, deveci είναι τελικώς ο αναβάτης της καμήλας και όχι ο έμπορος των ζωντανών.
Υπάρχει ήδη μια ελληνική λέξη που προέρχεται από το τούρκικο deveci. Σε κείμενα, λογοτεχνικά και μη, που αναφέρονται στη Μικρά Ασία συναντάς τη λέξη ντεβετζής, που σημαίνει, όπως λέτε, “οδηγός ή αναβάτης καμήλων”. Σίγουρα θα έχετε δει τα φημισμένα καραβάνια καμήλων σε φωτογραφίες από τη Σμύρνη.
Εύα
Έχω ακούσει μόνο μια εξήγηση που να μου ακούγεται κάπως πιθανή, αλλά την παραθέτω με κάθε επιφύλαξη αφού είναι απλώς εικασία: ίσως η λέξη να μην είναι από το davaci, αλλά από το deveci, που είναι ο καμηλιέρης, ο έμπορος καμήλων. Ο δικός μας νταβατζής λοιπόν εμπορεύεται τις γυναίκες όπως ο καμηλιέρης τις καμήλες.
Πώς σας φάινεται ως ερμηνεία; Έχετε κάποια άλλη.[/QUOTE]
Γνώμη μου είναι πως προέρχεται από την τουρκική λέξη: davaci = συνήγορος (και dava = δίκη).
Ο συνήγορος προσφέρει νομική προστασία σε πρόσωπα, επαγγελματικές ομάδες κ.λπ. και αμείβεται γι’ αυτή την προστασία, για τις υπηρεσίες που παρέχει.
…Και ο νταβατζής εμφανίζεται ως “προστάτης” προσώπου, χώρου κ.λπ. και αμείβεται και αυτός για “υπηρεσίες”…
Έτσι το θεωρούσα πάντα και εγώ, γιατί για μένα είναι αρκετό φανερό και μου φαίνεται πιό λογικό ότι η λέξη προέρχεται από το dava (τουρκική λέξη) κ α ι την ελληνική κατάληξη - τζής ο οποία βρίσκεται σε πολλές λέξεις που αναφέρονται σε επαγγέλματα.
Ενδιαφέρομαι αν στην Ελλάδα χρησιμοποιούσαν και την ελληνική λέξη “πόρνοβόσκος”?
Όχι και τόσο, Μάρθα. Ο politically correct Έλληνας πολίτης φροντίζει βέβαια να μην εκστομίζει τη λέξη αυτή παρουσία παιδιών. Μεταξύ Μεγάλων, όμως, η λέξη χρησιμοποιείται χωρίς ενδοιασμούς στην καθημερινή πράξη.
ο ταβάς (ταψί) προέρχεται από την τούρκικη λέξη tava αλλά λέγεται στα ελληνικά και νταβάς κι έτσι καταγράφεται στο λεξικό του ινστιτούτου Τρϊανταφυλίδη
Ναί, αλλά δεν βλέπω να σχετίζεται καθόλου με το νταβατζής. Η ερμηνεία που δίνει η Ελένη παραπάνω (συνήγορος, υπερασπιστής, αλλά και επιβλέπων κλπ. πρέπει να θεωρηθεί δόκιμη, αφού όλοι αυτό λένε.
Θα σε χορεψει στο ταψι , λεει η λαικη ρηση …
Θα σε χορεψει στον ταβα …
Αρα υπαρχει και χορος << ταβατζιδικος >> , δεν μπορει καπου θα υπαρχει …
οπως υπαρχει χορος με ποτηρια η με μαχαιρια ( πυρριχιος ) που αναπαριστα
επιθετικες η αμυντικες κινησεις πολεμιστων κ.λ.π.
Αρα το ζητουμενο … ποιος γνωριζει αν η λαικη ρηση , βγηκε απο χορο επανω
σε ταψι ( ταβα ) , και υποθετω με σημαντικο βαθμο δυσκολιας ???
Δηλαδη ερμηνευομενη , σημαινει οτι θα σου κανει " την ζωη δυσκολη " …
Αναμενουμε απαντησεις , ολο και υπαρχει καποιος που να ξερει κατι περισσοτερο …
Πάντως, η φράση “Θα σε χορέψει στο ταψί” προήλθε από το βάρβαρο τρόπο με τον οποίο μάθαιναν τις αρκούδες από μικρές οι τσιγγάνοι να χορεύουν και στη συνέχεια τις περιέφεραν στα πανηγύρια ή στις πλατείες βγάζοντας χρήματα από το θέαμα αυτό.
Επάνω σε αναμμένη φωτιά τοποθετούσαν ταψιά μεγάλα και έβαζαν σ’ αυτά τις αρκούδες από πολύ μικρές…
Όταν άρχιζε να ζεσταίνει το ταψί, η αρκούδα χοροπηδούσε μετακινώντας τα πόδια, για να ανακουφίζεται όσο γινόταν από το κάψιμο…
Οι τσιγγάνοι κατά τη διάρκεια αυτής της μαθητείας και όσο η αρκούδα χοροπηδούσε, έπαιζαν όργανα.
Έτσι, κάθε φορά που τις περιέφεραν στα πανηγύρια, όταν άκουγαν τα όργανα και τους συγκεκριμένους σκοπούς, λειτουργούσε συνειρμικά η θύμηση του καψίματος στα πόδια και άρχιζαν να χοροπηδούν…
Βέβαια, η φράση κατ’ επέκταση σημαίνει “βγάζω την ψυχή”, “ταλαιπωρώ ιδιαίτερα κάποιον”.
Για χορό στο ταψί από άνθρωπο, δεν έχω ακουστά, Πελαγία μου…
Για πάνω στο τραπέζι, ναι !
:019: