Με το ταμπούρι μου στα λημέρια των κλεφτών

Είναι πάρα πολύ δύσκολο να εντοπίσουμε αν, και σε ποιό βαθμό, εκείνοι οι πολεμιστές του 17ου μέχρι 19ου, ίσως και 20ού αιώνα που ονομάστηκαν “Κλέφτες” ή, έστω, αυτοί που τους “διαδέχτηκαν” (αυτοί ονομάστηκαν “Ληστές”) συνέβαλαν στη διαμόρφωση του ρεμπέτικου, γενικά του αστικού λαϊκού τραγουδιού του 20ού αιώνα. Πάντως, μην ξεχνάμε ότι στη “χρυσή εποχή” των Κλεφτών, η μεταπήδηση από τους Κλέφτες στους Αρματολούς (και μετά, αντίθετα…), ήταν στην ημερησία διάταξη και πρώτος στόχος για κάθε μεγαλοκαπετάνιο που σεβόταν τον εαυτό του. Το λέω αυτό για να επισημάνω ότι, με μεγάλη δυσκολία θα δεχόμουνα όχι ταύτιση, ούτε καν συσχέτιση Κλεφτών με μάγκες εκείνη την εποχή (του Αλή Πασά, για παράδειγμα). Ο μάγκας, όπως και ο κουτσαβάκης, αποφεύγει επιμελέστατα την οργανωμένη ομάδα η οποία είναι η εκ των ουκ άνευ προϋπόθεση για τους Κλέφτες, όταν μάλιστα στοχεύουν και να γίνουν Αρματολοί. Οι ομοιότητες με τον μάγκα αρχίζουν να εντοπίζονται στον ύστερο, πλέον, 19ο αιώνα, με οργανωμένο Κράτος σε Ρούμελη / Μωριά, με οργανωμένο κυνήγι των πρώην Κλεφτών και όλων των πρώην αγωνιστών της Επανάστασης και την δραστική μείωση έως και εξαφάνιση των οργανωμένων συμμοριών, που αναγκαστικά οδηγεί σε μοναχικούς πρώην πολεμιστές που πορεύονται μόνοι τους χωρίς στόχους, όπως και κάποιοι μάγκες.

Από τη στιγμή όμως που , πράγματι, τέτοιοι μοναχικοί και κατατρεγμένοι από το κράτος (συχνά και με εμπειρείες φυλάκισης) πρώην αγωνιστές εγκαθίστανται στις παρυφές πόλεων και λιμανιών, έρχονται σε άμεση επαφή με τη μουσική όχι πλέον των ορέων αλλά … της Μικρασίας. Ακριβώς επειδή την εποχή αυτή η Σμύρνη ακτινοβολεί τον δικό της μουσικό πολιτισμό σε όλα τα λιμάνια Ελλάδας και ελληνόφωνων αλλά υπό οθωμανική ακόμα διοίκηση περιοχών (Κρήτη, Κύπρος, Θεσ/κη, Καβάλα κλπ.), τα εννεάσημα γίνονται δημοφιλέστατα σε όλες τις παράκτιες εμπορικές πόλεις. Με την εξαίρεση του “Θέ μου μεγαλοδύναμε” (που όμως ποτέ μα ποτέ δεν χορεύτηκε), κανένα τσάμικο και κανένα επτάσημο συρτό ή καγκέλι δεν καταγράφηκαν ως ρεμπέτικα. Δεν πρέπει να μας ξενίζει η εμμονή όλων αυτών των ανθρώπων σε εννεάσημα και δίσημα. Αυτά άκουγαν στα λιμάνια, όχι τσάμικα και κλέφτικα.