Εντάξει αν δεν βρουμε κ πολλά δεν θα σκάσουμε κι όλας, απλα τζερτζελες να γίνει. Και για Μαρμαρά , ωραία, θα καλεσουμε και τον πολιτιστικο τους συλλογο ευχαριστώ παιδιά, δεν περιμενα τοσες πληροφοριες
Ως γνωστόν, Περικλή μου, τα λαϊκά / δημοτικά τραγούδια δεν έχουν τίτλο και δεν θα τον προσθέσω εγώ. Η Δόμνα Σαμίου είχε σημειώσει «Καλώς ανταμωθήκαμε», Καθιστικό του Μαρμαρά.
Αααχ… 27 τίτλοι, όχι δύο και τρείς. Μπράβο σ’ αυτούς που τα διέσωσαν και ηχογράφησαν. Πόσα απ’ αυτά, όμως, έμειναν και θα μείνουν, να τα μάθουν και εγγόνια και δισέγγονα; Ελάχιστα, φοβούμαι…
(ΜΛΑ: Είχα βοηθήσει τον Μάρκο Δραγούμη στην τακτοποίηση των ηχογραφήσεων. Όχι, δεν υπήρξε κάτι για προσφυγιά).
Δηλαδή στον δίσκο από τον οποίο ενδεχομένως να το ανέβασε κανείς στο ΥΤ για να βρεθεί η μελωδία, πώς το λένε, «το 4»;
Αγνοώ την τυχόν ύπαρξη δίσκου. Το τραγούδι μας το είχε μάθει η Δόμνα Σαμίου και από εκείνην το ξέρω:
Αμ έτσι πες βρε Νίκο, αντί να θεωρητικολογούμε! Όχι έχουν τίτλους, όχι δεν έχουν τίτλους… Το ζητούμενο ήταν η μελωδία:
(Πάντως το εξώφυλλο του δίσκου το δείχνει στο βίντεο.)
Ε ναι, ο “Σύλλογος Δόμνα Σαμίου”. Πρέπει να παίζει η Μιράντα μέσα…
Λοιπόν, είναι γεγονός ότι στη σύγχρονη των γεγονότων δισκογραφία η Καταστροφή κι η προσφυγιά δεν υπάρχουν στη θεματολογία, εκτός από λιγοστές εξαιρέσεις. Και το «Προσφυγάκι» ακόμη, την αναφέρει μεν αλλά δεν επεκτείνεται και πολύ. Στα ρεμπέτικα υπάρχουν αρκετές μνείες εκ μέρους των Παλιοελλαδιτών σε κόσμο προσφυγικής καταγωγής, όπως στο τραγούδι του Μάρκου που προανέφερα, αλλά και πάλι χωρίς να πιάνουν αυτό καθαυτό το θέμα της προσφυγιάς.
Προφορικά όμως σίγουρα έλεγαν τραγούδια, αφού σώζονται κάποια. Προφανώς θα ένιωθαν ότι τέτοια τραγούδια δεν είναι για να τα βγάλεις στο εμπόριο και στο κυνήγι του μεροκάματου, ήταν πολύς ο πόνος όπως λέει ο Νίκος.
Οι Πόντιοι σίγουρα έχουν πολλά τραγούδια για την προσφυγιά, και τα λένε ακόμη με πολύ καημό, και πλέον τα δισκογραφούν κιόλας. Από άλλες περιοχές (όχι όμως αυτήν που μας ενδιαφέρει), υπάρχει μια σπαραχτική, βρίσκω, εκτέλεση της Αλατσατιανής στον δίσκο από τη συναυλία «Μέρες Μουσικής» στο Παλάς, 1990-κάτι, που τραγουδάει η Κλεονίκη Τζουγανάκου και που μάλιστα όταν αρχίζουν οι αναφορές στους χαμένους τόπους πνίγεται, σαν από λυγμό (μπορεί βέβαια και απλώς να έτυχε) και χάνει λίγο τον στίχο.
Προσωπικά δε, βρίσκω πολύ συγκινητικό (και τραγουδάρα γενικότερα!!) και το παρακάτω, που δεν είναι παραδοσιακό:
Σαν της Σμύρνης το γιαγκίνι
Δεν αναφέρθηκε;
Εδώ σε διάφορες εκτελέσεις:
Όπως και το καήκε κι ένα σχολείο που νομίζω είναι προγενέστερο της καταστροφής της Σμύρνης αλλά μετά προσαρμόσαν τους στίχους.
Ωραίος ο Ρούκουνας. Δεν το είχα ξανακούσει το τραγούδι αυτό.
Και ο παππούς μου και ο προπάππους καθώς και τα αδέρφια της γιαγιάς μου πέρασαν από την αιχμαλωσία. Τα γυναικόπαιδα ήρθαν στην Ελλάδα και τους άντρες τους πήραν αιχμάλωτους. Τους ελευθέρωσαν κανά εξάμηνο πιο μετά και ήρθαν και αυτοί στην Ελλάδα και ψάξανε τους δικούς τους. Ήτανε από τους τυχερούς, γυρίσαν όλοι και βρήκανε και τους δικούς τους που είχαν εγκατασταθεί πια στη Νέα Ιωνία.
Τώρα για την καταγραφή σε δίσκους, χωρίς να έχω κάποια στοιχεία απλά εκτιμώ πως έπαιξε μεγάλο ρόλο και η λογοκρισία. Το καθεστώς δεν θα ήθελε να μνημονέυει ο κόσμος την μεγάλη καταστροφή που η εξουσία έφερε την ακέραια ευθύνη για αυτήν. Άλλωστε με τον έναν ή άλλο τρόπο θέλανε να σβήσουν την παράδοση και την μνήμη στους ‘‘τουρκομερίτες’’. Έχω παραδείγματα από τον οικογενειακό κύκλο που αλλάξανε τα ονόματα τους (την -ογλου κατάληξη κυριώς) για να μην τους λένε τουρκόσπορους. Δεν είναι περίεργο πως ήρθανε στην Ελλάδα 1.5 εκατομύρια πρόσφυγες και οι μικρασιατικοί σύλλογοι είναι πολύ λιγότεροι από κρητικούς, ηπειρώτες κ.ο.κ.που πληθισμιακά ήταν λιγότεροι; Μόνο οι πόντιοι, και προς τιμή τους, καταφέρανε και κρατήσανε ισχυρό τον πυρήνα της παράδοσης τους. Προσωπικά μεγαλωμένος σε προσφυγούπολη, (Νέα Ιωνία) με την γιαγιά μου στο σπίτι να μιλάει πιο καλά τα τούρκικα από τα ελληνικά, τον πατέρα μου και τις θείες μου (γενημένοι στην Ελλάδα) να μιλάνε και αυτοί τα τούρκικα κανονικά, δεν θυμάμαι να είχαμε κάποιο αξιόλογο σύλλογο για την διάσωση της μικρασιάτικης παράδοσης, μουσικής και χορού. Τα μικρασιάτικα τραγούδια τα γνώρισα και τα αγάπησα ενήλικος και φοιτητής πιά ψάχνοντας τα μαζί με τα ρεμπέτικα. Από μνήμες έχω ουσιαστικά την γιαγιά μου να τραγουδάει όμορφα αμανέδες στα τούρκικα που ήταν βασικά χριστιανικοί ύμνοι αλλά στα τούρκικα. Ο πατέρας έλεγε κι αυτός κανένα τούρκικο τραγούδι αλλά δεν το είχε με το τραγούδι.
Κρητικό ταμπαχανιώτικο, μάλλον προσαρμογή από μ/ασιάτικο: ο σκοπός δε μου είναι άγνωστος, αλλά δεν μπορώ να θυμηθώ σε τι άλλη πιο γνωστή μορφή τον έχω ακούσει.
οι ποντιοι μας εβαλαν τα γυαλια στα ματια. ας τους κοροιδευαμε με τα ανεκδοτα. στη θεσσαλονικη εχουν 2 ραδια δικα τους με διαφημησεις και στην ποντιακη γλωσσα. στα τραγουδια δεν σταματησαν ποτε την παραγωγη. μεχρι και βιντεο κλιπ κανουν με θεματα του σημερα, οχι ‘‘παραδοση’’ ντε και καλα.
Ας προσθέσω ένα ακόμα, με ευθεία αναφορά στην προσφυγιά και στον Μαρμαρά, από το δίσκο “Μικρά Ασία” των Καλδάρα - Πυθαγόρα:
Σοβαρό και υπέροχο τραγούδι, δεν το ήξερα. Ευχαριστούμε!
Αν θυμάμαι καλά, ο δίσκος αυτός με την επιτυχία του δημιούργησε το θεσμό του χρυσού δίσκου στην Ελλάδα. Ο ίδιος ο Πυθαγόρας που γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Αγρίνιο, είχε έμμεση σχέση με τη Μικρασιατική Καταστροφή, καθώς οι Σαμιώτες γονείς του γνωρίστηκαν στη Σμύρνη λίγο πριν. Νομίζω ότι θα αρέσει να συμπεριληφθεί κι αυτό το τραγούδι σε μια τέτοια εκδήλωση, δείχνει και τη συμμετοχή του υπόλοιπου ελληνικού κόσμου στο μικρασιατικό δράμα: ο Απόστολος Καλδάρας ήταν Τρικαλινός.
Ο δίσκος βγήκε το 1972, αλλά ακόμα την δεκαετία του 80, που ζούσα στην Ελλάδα, ακουγόταν παντού, ήταν τόσο δημοφιλής. Φαίνεται πως άγγιζε κάτι στην ψυχή των Ελλήνων. Εδώ υπάρχουν κάποια στοιχεία για την οικογένεια του Πυθαγόρα, που εξηγούν την σχέση τους με τη Σμύρνη και την Καταστροφή:
https://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&id=167
Και ξανάρχεται το ερώτημα, πώς ο Πυθαγόρας, που γεννήθηκε οκτώ χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, μπόρεσε να μιλήσει με τέτοια παραστατικότητα και να συγκλονίσει καρδιές; Θα χρειαστεί εδώ να ξαναμιλήσουμε για τη μεγάλη του αγάπη, τη μάνα του, τη Μαρία Παπασταματίου. Δεν ήταν Μικρασιάτισσα. Κι αυτή κι ο σύζυγός της κατάγονταν από τη Σαμο. Τα γυμνασιακά της χρόνια, όμως, τα πέρασε στη Σμύρνη, που σπούδασε δασκάλα. Η Μικρασιατική καταστροφή τη βρήκε δασκάλα στη Μικρά Ασία, όπου υπηρετούσε κι ο πατέρας του Πυθαγόρα, ως έφεδρος αξιωματικός. Είδαν κι έπαθαν για να σωθούν. Κι η μάνα, καλή δασκάλα, δε σταματάει να διηγείται στα παιδιά της τη συμφορά του Ελληνισμού, τον όλεθρο, τον ξεριζωμό, το σκόρπισμα των οικογενειών.
Καλημέρα σας,
Είναι η πρώτη φορά που κάνω ανάρτηση στο rembetiko.gr και οι θεματικές φαίνονται πολύ ενδιαφέρουσες. Πάνω στο θέμα όντας πρόεδρος στην ένωση Μικρασιατών Σκιάθου σου παραθέτω μια λίστα με τραγούδια που μπορείς να αξιοποιήσεις.
Αιβαλιώτικο Ζειμπέκικο
Το προσφυγάκι
Κανελόριζα
Τι σε μέλει εσένανε
Αλατσατιανή
Μήλο μου και μανταρίνι
Γιωργίτσα
Το πονεμένο στήθος μου
Έχε γεια Παναγιά
Απο ξένο τόπο
Δημητρούλα μου
Μπουρνοβαλία
Τρεχαντηράκι
Το χαρικλάκι
Όλα τα παραπάνω έχουν δρόμους ανατολίτικους δεν συγκαταλέγονται όμως στην κατηγορία ρεμπέτικο. Επειδή κάνουμε εκδηλώσεις κοιτάξτε τα τραγούδια που θα επιλέξετε να είναι επιλεκτικά. Με την έννοια να μην βαρεθεί το κοινό με άγνωστα κομμάτια. Συμπεριέλαβε τα κάπως γνωστά τραγούδια π.χ. ( Χαρικλάκι, Έχε γεια Παναγιά και ανάμεσα να βάζεις τα κάπως πιο άσημα όπως πχ ένα τραγούδι του Ρουκουνα που είδα σε προηγούμενη ανάρτηση και δεν το είχα ξανακούσει.
Να θυμάσαι πως ο απότερος σκοπός τέτοιων εκδηλώσεων έχουν πλην το μνήμεων που μπορούν να δημιουργήσουν στο κοινό, να δημιουργήσουν και ενδιαφέρον χρησιμοποιώντας άσημα τραγούδια που έχουν χαθεί στον χρόνο.
Με φιλίκούς χαιρετισμούς