Χωρίς να είμαι οργανοποιός, αλλά έχοντας ψάξει λίγο το θέμα όταν έγραφα μία μονογραφία για την ιστορία του μπουζουκιού, νομίζω πως το τσάκισμα στο καπάκι (το επί τούτου, βέβαια, όχι παραμορφώσεις από κακοτεχνίες κλπ.) είναι «κληρονομιά» από την τεχνική που εφαρμόζεται από παλιά στα μαντολίνα και σίγουρα, φαντάζομαι, αυξάνει την αντοχή, αφού το ένα καμάρι τοποθετείται ακριβώς στο σημείο της τσάκισης, που επιτυγχάνεται με ελαφρό «κάψιμο» του καπακιού από μέσα. Υιοθετήθηκε κατά τη διαδικασία «αντιγραφής» των ιδιαιτεροτήτων της κατασκευής, στη λογική του «κάτι θα ξέρουν αυτοί περισσότερο» και σιγά σιγά, όσο οι ντόπιοι οργανοποιοί αποκτούσαν δική τους τεχνογνωσία και αυτοπεποίθηση, εγκαταλείφθηκε.
Eγω σκευτόμουν το αντίθετο
Μήπως δηλαδη η τσάκιση ηταν χαρακτηριστικό μαντολίνων που κατασκευάστηκαν να παίζονται με εντέρινες χορδές και αυτή η τεχνοτροπία δεν αντέχει την πίεση του ατσαλιού και τα τα καπάκια βουλιάζουν (όπως αυτό του Γρηγόρη που έπρεπε να διορθωθει); Εαν δεν κάνω λάθος το καμάρι στην τσάκιση τοποθετήθηκε απο τον κυριο Φρονιμόπουλο…και πρίν δεν υπήρχε τίποτε. Και άν όντως το ξύλο ήταν καμμένο; Δεν θα έχανε λίγο απο την δύναμη του;
Τωρα θα μου πείτε, εδω όλα τα καπάκια του Ζοζέφ βουλιάξαν και ήταν ίσια αλλα νομίζω οτι ο λόγος ηταν τα ρίσκα που έπαιρνε κάνοντας λεπτά καπάκια με “γρήγορη” εκπομπή ήχου…
Κι’ εγώ το σκέφτομαι! Αν φτιάξω μπουζούκι τέτοιο θα ξαναφτιάξω με ότι καινούργιο φυσικά θα μπορούσε να βελτιώσει την τότε τεχνογνωσία. Για τον Φρονιμόπουλο (που επισκεύασε το δικό μου) είμαι σίγουρος ότι έχει ιδέες, αλλά δεν τολμώ να τον ρωτήσω γιατί θα μου γίνει εμμονή και προηγούνται άλλα οργανάκια…
Πάντως έχω δεί στις ιστοσελίδες οργανοποιών από το site του Παναγιώτη κάποιους που συνεχίζουν να παράγουν όργανα με σπαστό καπάκι. Δυστυχώς δεν θυμάμαι αυτή τη στιγμή ποιοί για να κατευθύνω.
Πάντως και το μήκος του μπράτσου έχει να κάνει με τον ήχο πάρα πολύ, μια και οι χορδές δεν είναι τόσο τεντωμένες. Ο συνδυασμός “σκαστού” ήχου λόγω καπακιού και χαλαρής χορδής που μπασσάρει ή “βραχνιάζει” το όργανο, μου αρέσει πολύ! Προχθές δοκίμασα να παίξω το συγκεκριμμένο τρίχορδο με πένα για ούτι και το αποτέλεσμα ειδικά σε σμυρνέϊκης παράδοσης τραγούδια, με ενθουσίασε. Κάτι που δεν συνέβη όταν δοκίμασα σε μοντέρνο τετράχορδο, μακρυμάνικο ακόμα και όταν το κούρδισα σαν λαούτο ή και Λα, ρε, λα, ρε.
παιδια το τσακισμα γινεται απο οσο ξερω με καψιμο .
Όπως σωστά γραφτηκε το τσάκισμα προέρχεται απ΄το μαντολίνο.Υπήρχαν πιστεύω δυο κατευθύνσεις στην κατασκευή του μπουζουκιού:το μπουζούκι με το πιο λαουτόσχημο σκάφος και αυτό με το μαντολινόσχημο.Το μπουζούκι του Καραμπά που έχει ο Σταύρος με μήκος χορδής 72 εκ.είναι λαουτόσχημο,ενώ ο Σταθόπουλος έφτιαχνε και τα δύο.Απ΄την άλλη το μπουζούκι του Ευαγγελίδη 1904 είναι μαντολινόσχημο με ελάχιστη τσάκιση.
Το ξύλο μπορεί να πάρει κλίση και χωρις κάψιμο ή κόψιμο.Εχω την αίσθηση ότι και τα δύο δεν πρέπει να ωφελούν.
Καμάρι πάνω στην τσάκιση δεν μπαίνει.Ο Νίκος νομίζω το έβαλε για ενίσχυση.
Δείτε κι εδώ για το ίδιο θέμα 
Το σκεύτομαι όλη μέρα και υποψιάζομαι οτι η η τσάκιση είναι ενας τρόπος να αυξήσουμε το tension στις πλαδαρές εντέρινες χορδές ενώς παλαιού μαντολίνου, καθώς έτσι η κλίση των χορδών πίσω απο τον καβαλάρη γίνεται σχετικά ίδια με ένα βιολί, χωρίς να υψώνεται ο καβαλάρης.Απο την στιγμή που μπαίνουν σκληρές χορδές προφανώς δεν υπάρχει μεγάλος λόγος πλέων να δημιουργήσουμε τέτοιο tension.
Λέω κουταμάρες; Κάνας μάστορας εκει πέρα;
Οι εντερινες χορδες ειναι σιγουρο οτι χρησιμοποιοντουσαν απο τους προπολεμικους παιχτες του μπουζουκιου?,ακομα δεν εχω ακουσει και για αυτο ρωταω.
Ηταν οι ιδιες με τις gut strings που βαζανε στις κλασσικες κιθαρες?
Εχει σχεση ο ηχος με τον σημερινο γιατι αν αυτες βαζαζε τοτε ,πιθανως ειναι λαθος που αλλαξαμε και χορδες εκτος απο τους τροπους κατασκευης,παντως αν με ρωτησετε για γουστα,προτιμω τα παλια οργανα απο τα σημερινα ,μπορει να μην βγαζαν πολυ δυνατο ηχο ομως ειχαν ποιοτητα και σκασιμο
οχι, μιλάω για τα μαντολίνα απο τα οποία δανειστείκαμε την τσακιση μαζί με αλλα χαρακτηριστικά. Εχω την εντύπωση οτι το μπουζούκι φτιάχτηκε εξ αρχής για μεταλλικές χορδες
Επανέρχομαι, μετά από αναγκαστική αποχή από τον υπολογιστή μου, λόγω υγείας ( του υπολογιστή, όχι δικής μου, ευτυχώς!).
Η τσάκιση, ήρθε για να αντικαταστήση το τέταρτο καμάρι που υπήρχε στο baroque μαντολίνο, πίσω από τον καβαλάρη. Το τέταρτο αυτό καμάρι, εκτός των στατικών λόγων που εξυπηρετούσε, μείωνε αρκετά και τη δύναμη του ήχου του οργάνου.
Με την τσάκιση λοιπόν, δημιουργήθηκε ένα «νεύρο» που είχε διπλό ρόλο :
- Την αύξηση της γωνίας που σχηματίζει η χορδή στον καβαλάρη, και κατά συνέπεια της πίεσης στο καπάκι , χωρίς να αυξηθεί το ύψος του καβαλάρη.
- Την ενίσχυση του καπακιού στην πίεση, στο συγκεκριμένο, πολύ ευαίσθητο, σημείο.
Στο μπουζούκι του Γρηγόρη, δεν έβαλα τέταρτο καμάρι στην τσάκιση. Απλά μιά πολύ λεπτή ενίσχυση (συνημμένη εικόνα) γιά να συγκρατήσει την προς τα επάνω καμπύλη του καπακιού , που επανέφερα.
Όταν μιλάμε γιά τσάκιση στην κατασκευή του μπουζουκιού, πρέπει να έχουμε υπ`όψη ότι αυτή δε γίνεται πάντα με τον παραδοσιακό, «μαντολινίστικο» τρόπο. Υπάρχουν και άλλες τεχνικές, ανάλογα με το τι θέλει ο οργανοποιός να πετύχει.
Οι δύο βασικοί πάντως τρόποι, είναι οι εξής:
α. Με κολλημένα τα δύο μισά μέρη του καπακιού.
β. Πριν κολληθούν τα δυό μέρη μεταξύ τους.
Το αποτέλεσμα με κάθε ένα από αυτούς τους τρόπους, είναι εντελώς διαφορετικό !
Ευχαριστώ για όλες τις απαντήσεις. Συγνώμη που γίνομαι λιγο ψείρας αλλα ακόμη δεν έχω καταλάβει γιατι έχει εκλείψει αυτό το σχέδιο απο την αγορά και έχει επικρατήσει το ίσιο καπάκι.
Καταλαβάινω την έννοια “διαφορετικό” αλλα…καλύτερο ή χειρότερο;
Ενα τέτοιο όργανο θα χρειαζόταν απαραίτητα κοντότερο μήκος χορδής λογω αυξημένης πίεσης στο καπάκι;
Θα περιμέναμε κάποια στιγμή να βουλιάξει το καπακι; Ο ήχος γενικά θα είχε την πρίμαρισμένη χροιά που περιγράφει ο Γρηγόρης; Υπάρχουν λόγοι να αρνηθεί ενας μάστορας να κατασκευάσει μπουζούκι με τσάκιση και να προτείνει στον πελάτη ενα ίσιο;
Ρωταω πολλά ε; σορρυ…
1 «Μου αρέσει»
Γιατί το '60 οι περισσότεροι παράτησαν το τρίχορδο κι έπιασαν το τετράχορδο;
Γιατί ο Χιώτης έπαιζε τότε τετράχορδο.
Γιατί έτσι τα 'φτιαχνε ο Ζοζέφ.
Η μετάβαση από το τσακισμένο καπάκι στο ίσιο, όπως αυτό που γνωρίζουμε σήμερα, δέν έγινε απότομα αλλά υπάρχει ένα μεταβατικό στάδιο κατά το οποίο υπάρχει τσάκιση εσωτερική στο καπάκι, που άλλοτε γίνεται αισθητή από έξω και άλλοτε όχι, η οποία πραγματοποιείται με κάψιμο.
Όλα τα όργανα του Ζοζέφ που έχουν περάσει από μένα είχαν αυτό το εσωτερικό κάψιμο.
Αυτό δημιουργούσε, άν γινόταν με σωστό τρόπο, ένα είδος νεύρου που εμπόδιζε την βύθιση του καπακιού από την καταπόνηση από την πίεση του καβαλάρη, σε συνδυασμό με το πάρα πολύ λεπτό πάχος που είχαν τα καπάκια των μπουζουκιών του Ζοζέφ.
Σιγά - σιγά όμως έγινε κατανοητό ότι εάν δεν υπάρχει καθόλου τσάκιση, ούτε εμφανής ούτε εσωτερική με το κάψιμο όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, σε συνδυασμό με πάχος καπακιού από 2,5 έως και 3 mm ακόμα, αλλά και σε συνδυασμό με κατάλληλη κλίση μάνικου για να μήν δημιουργείται μεγάλη πίεση στο καπάκι, είχαμε εξαιρετικά ηχητικά αποτελέσματα.
Βέβαια, με την προυπόθεση ότι η καμπυλότητα στο περίγραμμα του καπακιού, λόγω της κλίσης από τον οπλισμό (καμάρια), θα πρέπει να ακολουθηθεί απόλυτα από το περίγραμμα της σκάφης του οργάνου έτσι ώστε τοποθετώντας το καπάκι εφαρμόζει ακριβώς στη σκάφη.
Απαντάω ένα -ένα τα ερωτήματα, με τη σειρά που μπήκαν.
-
Δεν έχει εκλείψει το καπάκι με τσάκιση. Έχει εκλείψει ο τύπος με την τσάκιση στο στύλ του μαντολίνου. Εγώ, εδώ και τριάντα τόσα χρόνια τα μόνα ίσια καπάκια που χρησιμοποίησα ήταν αυτά με το υλικό nomex, γιατί δε γινόταν αλλοιώς!
-
«Διαφορετικός» σημαίνει άλλου είδους ήχος, με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Ούτε καλύτερος, ούτε χειρότερος, Σαν την απλή, άτοπη, ερώτηση : Καλύτερο το μήλο η το αχλάδι; :080:
3.Όχι ! Θα μπορούσε όμως να έχει χαμηλότερο καβαλάρη.
4.Το αντίθετο ! Αυτό που βουλιάζει πιό εύκολα είναι το ίσιο καπάκι. Στο τσακισμένο καπάκι, δημιουργείται μία δύναμη που σπρώχνει το σημείο της τσάκισης πρός τα επάνω, που τείνει να εξουδετερώσει την πρός τα κάτω δύναμη που ασκεί ο καβαλάρης σε αυτό το σημείο. Αντίθετα στο ίσιο καπάκι, αν γιά κάποιο λόγο ξεκινήσει έστω και το ελάχιστο βούλιαγμα, αυτές οι δύο δυνάμεις προστίθενται αντί να αλληλοαναιρούνται, επιδεινώνοντας ακόμη περισσότερο το πρόβλημα.
-
Πολύ γενικά, ναι.
-
Ναι! Γιατί το ίσιο καπάκι φτιάχνεται πιό εύκολα και βγάζει πιό εύκολα «καλό» ήχο (όπως τον έχουν συνηθίσει στο αυτί τους οι μπουζουξήδες τα τελευταία χρόνια).
ΥΓ. Μη γελιόμαστε και υπερακλουστεύουμε όμως. Το τσακισμένο ( με κάποιο τρόπο) η το ίσιο καπάκι, παίζουν βεβαίως ρόλο στο τελικό ηχητικό αποτέλεσμα.
Ο ήχος όμως των οργάνων, είναι πολύ πιό σύνθετο από αυτά φαινόμενο, που εξαρτάται και από πολλές και διάφορες άλλες σημαντικές παραμέτρους !:112:
Εχω ενα μπουζουκι απο σκαφος παλιας μαντολας ,αμυγδαλοσχημο.Στο καπακι υπαρχει ελαφρια τσακιση.Οταν ηταν μαντολα ειχε πολυ πιο δυνατο ηχο.Απο τοτε που εγινε μπουζουκι (ενα ζευγος χορδες λιγοτερο,πιο χαμηλο κουρντισμα=μικροτερη ταση) o ηχος του ειναι αρκετα μειωμενος σε ενταση και αρκετα πριμος.Ο καβαλαρης εχει υψος 13 χιλιοστα και η γωνια που σχηματηζουν οι χορδες σ’αυτον ειναι αρκετα μεγαλη απο οτι σε ενα κοινο μπουζουκι με επιπεδο καπακι.Δινω ολα αυτα τα στοιχεια μηπως με βοηθησει καποιος και βγαλω μια ακρη με το θεμα αυτο.Το ζητουμενο ειναι η αυξηση της εντασης του ηχου κυριως και ακολουθως το να εξαληφθει ο τοσο πριμος ηχος.Οι υποθεσεις που κανω, βασιζομενος σε ολα οσα εχω διαβασει εδω στο φορουμ σε οτι εχει σχεση με το καπακι και τον ηχο που αποδιδει και μελετοντας το καπακι απο μεσα και απο εξω καθως βρισκω 1. οτι εχει το τριτο καμαρι αρκετα μακρια απο το δευτερο 8-10 εκατοστα και 1 εκατοστο πιο μπροστα απο τον καβαλαρη ,2. οτι το καπακι ειναι κουτσουρο ανενδοτο στην πιεση ,δεν εχει ελαστικοτητα,ολα αυτα με οδηγουν στο γεγονος οτι πρεπει να “μαλακωσει” για να επιτυχω τον στοχο μου.Ειμαι σωστα ως εδω? θα παρακαλουσα τους κατασκευαστες και οποιον αλλον γνωριζει να καταθεσει αποψεις.Εαν λοιπον οντως πρεπει να μαλακωσει θα ηταν σωστο να αφαιρεσω το τριτο καμαρι που ειναι σχεδον κατω απο τον καβαλαρη ετσι ωστε το καπακι να αποκτησει ταλαντωση?σαν συμπληρωμα θα ηταν σωστο να το λεπτυνω για να αυξησω την ταλαντωση?Υποψην αυτη τη στιγμη ειναι ενα καπακι με τρια καμαρια εκ των οποιων το ενα κατω απο τον καβαλαρη + το “νευρο” της τσακισης και ολα αυτα το κανουν πολυ σκληρο.Εχω την διαθεση να ασχοληθω ,και ας καταστραφει το καπακι,το πολυ πολυ περναω ενα αλλο στο τελος.Με ενδιαφερει που θα πειραματιστω πανω στον ηχο.Ακουω αποψεις,ευχαριστω εκ των πρωτερων.
μόνο μήκος χορδής δεν μας είπες…νομίζω έχει σημασία.
Σωστα ,ειναι λοιπον 67cm
Εγω πιστευω πως πρεπει να αφαιρεσεις το τριτο καμαρι…αυτο ειναι που κοβει την (φωνη) του οργανου!!!
Την δοκιμη την εκανα,αφαιρεσα το τριτο καμαρι ο ηχος εγινε πιο γλυκος αλλα στην ενταση δεν αλλαξε τιποτα.Αποφασησα και εβγαλα το καπακι και παρηγγειλα απο Κωνσταντελο αλλο.
Το νεο καπακι με τον οπλισμο του ειναι ετοιμο.Ειναι η πρωτη φορα που κανω τετοια “εγχειρηση” σε μπουζουκι.Επειδη κυριος γνωμονας ειναι ο ηχος και δεν με ενδιαφερει καθολου η αισθητικη προς το παρον,τοποθετηθηκε και κολληθηκε στο σκαφος χωρις φιγουρα χωρις φιλετα στην τρυπα χωρις τιποτα .Μολις πριν λιγο αρματοθηκε με χορδες και καβαλαρη και ο ηχος του μου θυμησε μπουζουκι προπολεμικο.Ειναι αρκετα πριμο.Μονο που μου φανηκε πως δεν εχει ενταση.θα το συγκρινω με το αλλο μπουζουκι που εχω το οποιο ειναι αρκετα δυνατο για να εχω ενα μετρο συγκρισης.Θα ανεβασω και δειγμα ηχου για να μου πειτε τη γνωμη σας.