Κι αν αποθάνω και βρεθεί κανένας να με θάψει,
είμαι του δρόμου το παιδί κι εκείνος ας με κλάψει.
Ποιος είναι εκείνος;
Όπως το άκουγα το τραγούδι, πάντα πίστευα ότι εκείνος είναι ο δρόμος: είμαι του δρόμου το παιδί, ο δρόμος ας με κλάψει. Και το έβρισκα καταπληκτικά δυνατό ποιητικό εύρημα - σε συνδυασμό, πέρα από το πόσο δυνατό είναι γενικά το κομμάτι, και με το άλλο εύρημα, της επανάληψης του ημιστιχίου «είμαι του δρόμου το παιδί» σε διαφορετικό σημείο της στροφής απ’ ό,τι την πρώτη φορά.
Στην γαλλική πτυχιακή του Μπάμπη, σ. 88-89, βρίσκω το τραγούδι μεταφρασμένο στα γαλλικά. Όπως προκύπτει από τη μετάφραση, για τον Μπάμπη εκείνος είναι ο άνθρωπος που θα βρεθεί να θάψει το παιδί. (Στα γαλλικά η λέξη δρόμος είναι θηλυκή: αν ήθελε κανείς να πει αυτό που καταλάβαινα εγώ, θα έλεγε «κι εκείνη ας με κλάψει». Αν βάλει αρσενικό, όπως βάζει ο Μπάμπης, είναι σαφές ότι εννοεί τον άνθρωπο που θα τον θάψει.)
Δεν είχα σκεφτεί ποτέ αυτή την ανάγνωση. Εσείς πώς το καταλαβαίνετε, εκείνος = ο δρόμος ή ο άνθρωπος;
Ας καταλάβουμε επιτέλους, πως οι ρεμπέτες, ως απλοί κι ως επί το πλείστον αγράμματοι (όχι αμόρφωτοι!) άνθρωποι, γράφανε όπως μιλούσανε. Σπάνια θα συναντήσεις λαϊκό άνθρωπο που να μήν εκφράζεται σωστά!
δεν έχω προλάβει ακόμα να κοιτάξω την πτυχιακή του μπάμπη, αν και τα λίγα γαλλικά μου δεν θα με βοηθήσουνε πολύ.
πάντως στον συγκεκριμένο στίχο πάντα σκεφτόμουνα “ο δρόμος ας με κλάψει”, σαν να λέμε ο κανένας -ή η άψυχη φύση (που συχνά συμπάσχει με τον ήρωα στα δημοτικά τραγούδια).
τώρα σκέφτομαι και μια πιο σύγχρονη ερμηνεία, που δεν νομίζω να ίσχυε τότε: ο δρόμος ας με κλάψει, δηλαδή όσοι ζουν στο δρόμο ή σχετίζονται με τον δρόμο -με την έννοια του “on the road” ας πούμε.
Αυτό που εγώ έχω καταλάβει, απ’ όταν πρωτάκουσα το τραγούδι είναι ότι “εκείνος” είναι είναι ο “κανένας να με θάψει”.
Με την έννοια ότι ως παιδί του δρόμου, σε ανθρώπους που περνούν, σε διαβάτες αναφέρεται,αντιθετικά με άτομα του κοντινού του περιβάλλοντος. Οι διαβάτες συνθέτουν τον δρόμο.
Εν πάσει περιπτώσει, και η δική μου ερμηνεία είναι ότι αν, λέμε αν, βρεθεί κάποιος και ενδιαφερθεί να θάψει το (πεθαμένο) του δρόμου το παιδί, αυτός είναι που θα τον κλάψει κιόλας. Όχι ο άψυχος δρόμος.
Όπως το πάρεις. Το να βρούμε τι είχε στον νου του ο δημιουργός δεν έχει καμία σημασία. Εγώ έτσι ρώτησα, για να δω απόψεις, χωρίς να έχω σκεφτεί ή να γυρεύω κάποιο περαιτέρω συμπέρασμα. Εφόσον όμως υπάρχουν απαντήσεις και για τις δύο εκδοχές, επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά ότι το νόημα ενός έργου τέχνης εξαρτάται από το πώς το προσλαμβάνει ο καθένας.
Είμαι του δρόμου το παιδί
το παραπονεμένο
και σαν σκυλάκι κάθομαι
στους πάγκους το καημένο
Το κρύο έχω πίκρα μου
η ζέστη είνʼ η χαρά μου
του καθενός το θέλημα
εινʼ η παρηγοριά μου
Η πείνα δε με φόβισε
ορφάνια δε θυμούμαι
βρέθηκα έτσι στον ντουνιά
και δεν παραπονούμαι.
Γεια σου Κάβουρα παραπονιάρη!
Κι αν αποθάνω και βρεθεί κανένας και με θάψει
είμαι του δρόμου το παιδί
κι εκείνος ας με κλάψει
Η φράση “είμαι του δρόμου το παιδί” μέσα σε αυτό το κουπλέ για μένα πάντα λειτουργούσε σαν επεξήγηση/αιτιολόγηση :
Όταν πεθάνω μες τους δρόμους, αν βρεθεί κανείς περαστικός να με μαζέψει, ας με κλάψει (ή με περισσότερη βεβαιότητα “εκείνος μόνον υπάρχει περίπτωση να με κλάψει”), διότι είμαι του δρόμου το παιδί, δεν έχω κανέναν.
Δηλαδή οι λέξεις “καθενός” και “κανένας”, ο οποιοσδήποτε, ενισχύουν και κορυφώνουν την τραγικότητα της μοναξιάς που δηλώνεται σε αυτό το τραγούδι.