Της Αθήνας όλοι οι μάγκες τρέξανε με ματσαράγκες ("Απ’ την Πόλη ένας μόρτης")

Καλημέρα σας,

Θα ήθελα παρακαλω να ξέρω τι ακριβώς εννοεί αυτή η φράση.
Τρέξανε οι μάγκες μαζί με απατεώνες; ή με απάτες δηλαδή με κακές σκέψεις;

Ευχαριστώ

το δεύτερο, θυμήσου και του αλευρά την μάντρα.

Οι ματσαράγκες δεν είναι άνθρωποι (γένους αρσενικού) αλλά πράξεις, γένους θηλυκού, όπως πολύ σωστά θυμήθηκε και ο συνονόματος (και καλός φίλος). Η ματσαράγκα, της ματσαράγκας, οι ματσαράγκες. Αν μάλιστα παρακολουθήσεις τη συνέχεια της ιστορίας, προσέχοντας και τους υπόλοιπους στίχους του κομματιού, θα καταλάβεις τί ακριβώς ματσαράγκα στήθηκε: αντί να πουλήσει, ο μόρτης απ’ την Πόλη, το μαυράκι που είχε φέρει, και να τα κονομήσει, του το «φάγανε» μπαμπέσικα και έμεινε με το μεράκι….

3 «Μου αρέσει»

Α, ωραία! Και γω έτσι το νόμιζα πρώτα, αλλά μετά κύταξα και το “ρεμπέτικο γλωσσάριο” και εκει
λέει επί πλέον
ματσαράγκας : ο απατεώνας.

Τότε λοιπόν πρέπει να είναι λάθος αυτό. Σημαίνει μόνο “απάτη”.

Και εδώ:
“Και του πήραν απ’ το χέρι (3x) το χασίσι που ’χε φέρει”

Δεν ήμουν σίγουρος, αν του το φάγανε ή το αγοράσαν γρήγορα και λαίμαργα…

==============================

Ωραία αυτό! Ευχαριστώ πολύ!

Για να μην ανοίξω νέο νήμα, στο “Ο Παπατζής” τι σημαίνει “Έπαιζα και δαχτυλήθρες”;

Δεν είναι λάθος, απλά είναι ένα είδος «επέκτασης» της αρχικής έννοιας: κάποιος που κάνει ματσαράγκες, τελικά κινδυνεύει «να του βγει το όνομα». Και δεν σημαίνει μόνο απάτη η λέξη ματσαράγκα, σημαίνει και κατεργαριά, λοβιτούρα, μπαγαποντιά, ίσως και άλλα συγγενικά.

Το παραδέχεται ο ίδιος, στον επόμενο στίχο: Όλοι οι μάγκες στην Αθήνα, μου την έχουν σκάσει φίνα:
Μ’ άφησαν χωρίς μαυράκι….

ΟΙ δαχτυλήθρες είναι μία παραλλαγή του «Παπά»: αντί για τρία τραπουλόχαρτα από τα οποία το ένα είναι Παπάς, έχουμε τρεις δαχτυλήθρες και ένα μπιζέλι, χαλικάκι, κάτι μικρό. Καπακώνει ο παπατζής με μία δαχτυλήθρα το μπιζελάκι και αρχίζει να μετακινεί και τις τρεις δαχτυλήθρες, μέχρι να μπερδευτεί ο «παίκτης». Τα καταφέρνει βέβαια, όταν ζητήσει από τον παίκτη να δείξει τη γεμάτη δαχτυλήθρα, η δαχτυλήθρα να βρεθεί άδεια. Ο παίκτης δεν είδε ότι με ταχυδακτυλουργικό κόλπο το μπιζέλι πέρασε από τη δαχτυλήθρα στο μανίκι του παπατζή….

Πολύ ωραία όσον αφορα το “ματσαράγκα”.

Αλλά αυτό με τον Παπατζή - αν και φυσικά επίσης πολύ ωραίο - είναι για μένα μεγάλη έκπληξη.
Εδώ ήμουν εντελώς λάθος :frowning:
Δεν μου ήρθε καθόλου η ιδέα για τράπουλα. Φανταζόμουν ότι ο Παπάς ήταν ο πραγματικός Παπάς, της εκκλησίας και αναρωτιόμουν, τι δουλειά να έκανε αυτός άραγε στον Παπά;
Ευτυχώς που ρώτησα.
Γιατί ετοιμάζω μερικά ωραία ρεμπέτικα για να τα δώσω στην μία μου κόρη που μιλάει και αρκετά καλά ελληνικά και ενδιαφέρεται και για ελληνική μουσική και ειδικά για τα ρεμπέτικα. Και της είπα ότι πολλά από αυτά έχουν και πολύ ωραία λόγια. Και της γράφω και μερικές μεταφράσεις ας το πούμε, τουλάχιστον για ρεμπέτικες λέξεις και φράσεις. Αλλά εδω θα ήμουν εντελώς έξω. Πρέπει λοιπόν να ρωτάω περισσότερα και όχι μόνο να νομίζω κάτι :slight_smile:
Τελικά οι δαχτυλήθρες δεν είναι οι σωστές της μοδίστρας αλλά αυτές οι δερμάτινες (συνήθως) κούπες που βάζουν μερικά ζάρια μέσα, τα κουνάνε και τα ρίχνουν…;

Και μία ακόμη βλέπω:
"στη τούφα θα πεθάνω"

Και δω πρέπει να πάω πάσο…

Νίκο, μήπως υπάρχει κανένα βιβλίο με τέτοιες εξηγήσεις;
Έχω τουλάχιστον αυτό το “Λεξικό της πιάτσας” του Ζάχου, αλλά αρκετές φορές δεν βρίσκω κάτι που ψάχνω…

τούφα είναι η φυλακή.
δες το “λεξικό της πιάτσας”, του βρασίδα καπετανάκη (εκδ. αλφειός).
https://www.alfeiosbooks.com/product/το-λεξικό-της-πιάτσας/
επίσης μπορείς να βρεις αρκετές πληροφορίες στο slang.gr (πάντα με κάποια επιφύλαξη).

Επανέρχομαι στο πρώτο από τα ερωτήματά σου, Γιάννη.

Για την ματσαράγκα, ισχύουν όλα αυτά που απήντησαν τα άλλα μέλη, αλλά και κάτι επιπλέον:

Είναι μια λέξη με αρκετά ελαστική έννοια (σημαίνει οτιδήποτε πονηρό, έξυπνο, μαγκιόρικο, κάπως ανάλογα με την κοινή σημερινή λέξη «κόλπο»), που ομοιοκαταληκτεί με τον «μάγκα». Πολύ συχνά λοιπόν στα ρεμπέτικα χρησιμοποιείται ουσιαστικά ως παραγέμισμα, για να συμπληρωθεί ένα δίστιχο όταν στον άλλο στίχο υπάρχει η λέξη μάγκας, που φυσικά είναι κοινότατη στα ρεμπέτικα.

Δεν εννοώ ακριβώς ότι δε σημαίνει τίποτε, αλλά συνήθως δεν προσθέτει τίποτε ιδιαίτερο. Δεν μπαίνει εκεί που δεν κολλάει βέβαια, αλλά από την άλλη κολλάει σχεδόν παντού! Ο μάγκας κάνει μαγκιές, όπως είναι αυτονόητο. Μάγκας μπορεί να είναι λέξη με θετικό πρόσημο αλλά ενίοτε και με αρνητικό. Η ματσαράγκα επίσης. Άρα, οτιδήποτε κάνει κάποιος από αυτά που τον καθιστούν μάγκα, μπορεί να χαρακτηριστεί ματσαράγκα.

Είναι πολύ ενδεικτικό ότι δεν ξέρω ούτε μία περίπτωση που η λέξη να μην είναι στο τέλος στίχου, και να μη γίνεται η συγκεκριμένη ομοιοκαταληξία. Δεν ξέρω κανένα στίχο που να αρχίζει με κάτι σαν «μια ματσαράγκα μου 'καναν», άρα και να υπάρχουν θα είναι σπάνιοι. Αντίθετα, στον «Τεκέ της Μαριγώς» λ.χ., στο δίστιχο «του 'κανα μια ματσαράγκα / και του το ‘στριψα του μάγκα» δε μαθαίνουμε τίποτε περισσότερο απ’ ό,τι λέει ο δεύτερος μόνο στίχος - και κάπως έτσι είναι τις περισσότερες φορές.

Γιάννη, οι δαχτυλήθρες της μοδίστρας είναι, ναι. Πέρα από το ότι αυτά τα δερμάτινα, στην προπολεμική Ελλάδα ήταν άγνωστες πολυτέλειες, τρεις τέτοιες τεράστιες κούπες δεν κρύβονται εύκολα, ούτε ρίχνονται στη σχάρα του υπονόμου, αν χρειαστεί, όπως τρία τραπουλόχαρτα ή τρεις δαχτυλήθρες. Δεν θα διακινδύνευε λοιπόν κανείς, να πιαστεί από αστυνόμο και να βρεθούν απάνω του τέτοια αδιάσειστα κριτήρια.

Βιβλίο σαν αυτό που αναφέρεις, δεν ξέρω να υπάρχει.

Υ.γ. για τσιλιαδόρους και αβανταδόρους, ξέρεις; Ενδιαφέρον θα ήταν να τα περάσεις κι αυτά στην κόρη σου!

Παπατζήδες που παίζουν τον παπά πρέπει να υπάρχουν ακόμη, ή πάντως τους έχω προλάβει σε ιστορικούς χρόνους. Πλέον το θέμα δεν είναι τόσο να ξεπουπουλιάσουν κάποιον ανίδεο (αποκλείεται να υπάρχει άνθρωπος που να πιστεύει ότι θα κερδίσει στον παπά) όσο το ότι μαζεύονται πολλοί περίεργοι στριμωχτά, κι αυτό είναι καλό πεδίο δράσης για πορτοφολάδες. (Συγκεκριμένα, εμένα με ξάφρισαν!)

Την ιστορική φράση «εδώ παπάς, εκεί παπάς, πού ‘ν’ ο παπάς;» πάντως δεν την έχω ακούσει λάιβ.

Και τις δαχτυλήθρες έχω δει, αλλά όχι με κυριολεκτικές δαχτυλήθρες. Πρέπει να ήταν κάτι μικροσκοπικά πλαστικά ποτηράκια, αδιαφανή (σαν αυτά που χρησιμοποιούν σε μερικές καφετέριες για να σου φέρουν την απόδειξη), πιο μικρά από τα σφηνάκια, ή μήπως ήταν καπάκια πλαστικού μπουκαλιού; Και έχω και μια θολή ανάμνηση να το βλέπω αυτό, εκτός από το Μοναστηράκι, και σε κάποια πόλη του εξωτερικού (Ευρώπη).

Το μπιζέλι ή ό,τι άλλο δε νομίζω ότι το εξαφανίζει ο παπατζής. Απλώς δεν είναι ποτέ στο ποτηράκι που νομίζεις. Για να το αποδείξει όμως αυτό, τελικά σου την αποκαλύπτει. (Νομίζω δηλαδή…)

Κι εγώ έχω προλάβει και παπατζήδες, και «δαχτυληθράδες» στην Αθηνάς με «κανονικές» δαχτυλήθρες, ευτυχώς δεν μου σούφρωσαν πορτοφόλι (τελευταία, το αφήνω σπίτι για σιγουριά, υπάρχει και τραμ κα μετρό…). Τη φράση «εδώ παπάς, εκεί παπάς» την έχει διηγηθεί μία από δεκαετίες μακαρίτισσα θειά μου, περιγράφοντας δικές της εμπειρίες και συνοδεύοντάς την με τη χαρακτηριστική κίνηση των χεριών μπρος / πίσω και δεξιά / αριστερά συγχρόνως, για να παραστήσει την κίνηση των χαρτιών.

Το κατά πόσον, πράγματι, ο «οργανωτής» του παιχνιδιού το παίζει τίμιος, ή εφαρμόζει τακτική ματσαράγκας, μ’ έχει κι εμένα απασχολήσει. Νομίζω ότι πράγματι δεν υπάρχει παπάς ή «γεμάτη» δαχτυλήθρα, απλούστατα γιατί τα χαρτιά / δαχτυλήθρες είναι μόνο τρία, οπότε οι πιθανότητες κέρδους είναι δύο προς μία, πολύ χαμηλή πιθανότητα. Θα μου πεις, ολόκληρα Καζίνο δουλεύουν με πιθανότητα μία προς 36, αφού η μοναδική περίπτωση να κερδίσει το Καζίνο (και μάλιστα, όχι τις μονές τύχες!) είναι να αναγγελθεί «ζερό», αλλά στο καζίνο η μπίλια γυρίζει κάποιες χιλιάδες φορές κάθε νύχτα, ενώ ο φουκαράς ο παπατζής πρέπει να πιάσει μπάζα σίγουρα και κυρίως, γρήγορα, γιατί οι συνθήκες δεν επιτρέπουν άνετη ανέλιξη του παιχνιδιού….

Και εγώ μάλλον στο λάθος μέρος μεγάλωσα, στο Κιλκίς, και εκεί δεν είδα ούτε παπατζήδες ούτε και δαχτυληθράδες και ούτε μου σούφρωσαν και κανένα πορτοφόλι απ την άλλη πλευρά :slight_smile:
Αυτό το κόλπο με τις δαχτυλήθρες υπάρχει προφανώς σε διάφορες μετατροπές. Αλά δεν το είχα ξανακούσει ότι μεταχειριζόταν και οι δαχτυλήθρες με μπιζέλια :slight_smile:
Αλλά αυτο “εδώ παπάς εκεί παπάς…” το είχα μεν ακούσει αλλά δεν ήξερα οτι έχει να κάνει με τον παπά της τράπουλας, σκεφτόμουνα τον ιερέα… Δηλαδή αυτός που έπαιζε αυτο το κόλπο λεγόταν παπατζής. Καλημέρα Γιάννη! :slight_smile: Δεν πειράζει όμως, ευτυχώς είχε πεί κάποιος έξυπνος “κάλλιο αργά παρά ποτέ”.
Ναι, ο παπατζής πράγματι μπροστά στα καζίνα πολλά έδινε. Άν πράγματι το μπιζέλι ήταν σε κάποια δαχτυλήθρα, τότε όυτε και 66% πιθανότητας είχε, αν ο πελάτης πρόσεχε καλά και έβρισκε το μπιζελάκι…
Αυτό το “Λεξικό της πιάτσας” του Ζάχου μάλλον δεν θα υπάρχει πλέον. Το είχα αγοράσει πριν 20-30 χρόνια.
Φυσικά ότι μαθαίνω εδώ θα τα πω και στην κόρη μου γιατί και αυτή ούτως η άλλως θα με ρωτάει τι σημαίναι αυτό και εκείνο…
Αλλά και τώρα που θα κατεβώ στην ελλάδα θα κοιτάξω γοα κανένα βιβλίο με τέτοιες φράσεις απ την ρεμπέτική περίοδο ειδικά.

Και δω μήπως έχετε καμμιά καλή ιδέα:
Κανονικά ήθελα να κατέβω φέτος για πρώτη φορά στην περιοχή του Ναύπλιου για περίπου 4 μήνες. Κοίταξα λοιπόν στον Σπιτόγατο για να βρώ κανένα επιπλωμένο διαμέρισμα αλλά προφανώς ήταν όλα από μεσίτες και μου λέει ένας στο τηλέφωνο ότι αυτά τα διαμερίσματα που βλέπω για 300 € είναι για μόνιμους εννοικιασμούς, ενώ αυτό που ζητάω εγώ είναι για τουρίστες και κοστιζει τουλάχιστον 1200€ τον μήνα.
Τώρα, μήπως υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις αλλά πολλοί δεν βάζουν αγγελίες στο διαδίχτυο και θα έπρεπε να τα ψάξω επί τόπου;

Αλλοιώς θα ξαναπάω και φέτος στην Πρέβεζα, αλλά Ιούλιο με Αύγουστο, σε μια περίπτωση, όπου μένουν μέχρι τέλη Ιουνίου φοιτητές…
Βασικά ήθελα να είμαι πιο κοντά στην Αθήνα…

======

Αυτά λοιπόν και σας ευχαριστώ πολύ για τις λεπτομερείς εξηγήσεις.