Νίκο, αυτός ο 5σημος έχει όνομα; Εφόσον χρησιμοποιείται για σχεδόν οποιοδήποτε μακροσκελές τραγούδι, μου φαίνεται σαν το ροδίτικο αντίστοιχο του Συρματικού (που κάνει ακριβώς την ίδια δουλειά), όσο κι αν μουσικά δεν έχουν καμία σχέση.
Αν Αναφέρεσαι στην “Οβριοπούλα”, δεν είναι πεντάσημο. Πρέπει να είναι μίξη μέτρων, κάτι σαν τη “Κανελόριζα”. Πρόκειται για πολύ παλιό σκοπό αφηγηματικού χαρακτήρα,όπως το συρματικό που είπες.
Και στο “Που 'σουν που 'σουνα” ισχύει η μίξη μέτρων
Όπα, δίκιο έχεις, δεν ήμουνα πολύ σαφής.
Εννοώ το σκοπό αυτού λ.χ. του τραγουδιού. Στους δίσκους του Κλαδάκη έχει πολλά διαφορετικά τραγούδια στον ίδιο σκοπό, άλλοτε ολόιδιο κι άλλοτε με κάτι μικροδιαφορές (υποθέτω τοπικές του κάθε χωριού).
Η Οβριοπούλα είναι σταθερό εννιάρι 2 3 2 2, αυτή η παραλλαγή του καρσιλαμά που (σε ρεμπέτικα συμφραζόμενα ιδίως) ονομάζουμε καμιά φορά αργιλαμά.
Οντως; δεν το κατάλαβα πότε πρέπει να το ξανακούσω γιατί το παίζω στη λυρα και κάτι με χαλάει κάθε φορά. Σχετικά με το πρώτο ναι έχει μικρό διάφορες από χωριό σε χωριό, και υπάρχουν άλλοι δύο σκοποί πεντασημοι ίδιου χαρακτήρα που ανέφερα σε προηγούμενο σχόλιο μου.
Τους περισσότερους σκοπούς τους παίζει στη ΡΕ για να μπορούν να τους τραγουδήσουν οι ηλικιωμένοι και δεν εκφράζεται καθαρά το χρώμα των σκοπών.
Απ’ τη μια συμφωνώ. Από την άλλη όμως, αναγκασμένος να κάνει κάτι που εκ παραδόσεως δε γινόταν με αυτό το είδος λύρας, ανακαλύπτει / αποκαλύπτει άγνωστες δυνατότητες του οργάνου. Τα πηδήματα οκτάβας (υποτονική Ντο στην ψηλή χορδή), τα διαφορετικά ισοκρατήματα κλπ., δημιουργούν όχι μόνο πολύ ιδιαίτερο εφέ αλλά και, σχεδόν, μια νέα παλιά λύρα!
Αυτό σίγουρα! Εγώ προτιμώ να παίζω τους σκοπούς με βάση τη Λα πάντως γιατί μπορώ και τους τραγουδώ εκεί, τα δυσκολότερα για λύρα είναι τα αρχαγγελιτικα αλλά παίζονται, με συνοδεία μαντολίνο είναι το τέλειο ροδιτικο.
Σχετικά με το όργανο, η 3χορδη ήταν η λύρα του νησιού, 4χορδες τις έφτιαχναν μετα το 1920. Οι σκοποί αυτοί είναι 6τονικοί,αυτό που αλλαζε είναι το κουρδισμα. Βαρυφωνοι (ΦΑ-ΝΤΟ -ΣΟΛ)(ΣΟΛ-ΡΕ-ΛΑ) ενώ για τις πιο ψηλές φωνές (ΛΑ-ΜΙ-ΣΙ)(ΣΙ-ΦΑ-ΝΤΟ). Δε νομίζω ότι πρόσφερε κάτι ιδιαίτερο η 4χορδή λύρα στη ροδο,αντιγραφή του βιολιού ήταν και το κουρδισμα ήταν του βιολιού. Θεωρώ ότι λόγος πρέπει να γίνεται μόνο για την 3χορδη, καθώς η βιολολυρα είναι ένα ολοκληρωμένο όργανο και οι 4χορδες ήταν πρόγονοι της.
Από το περιοδικό τα “Παναθήναια” του 1909 βρήκα αυτά τα δύο στιχουργήματα, από την συλλογή του Παύλου Γνεύτου, τα οποία ανεβάζω ευθύς αμέσως.
1 «Μου αρέσει»
Πράγματι ανέκδοτα, το Δεύτερο μου θυμίζει ένα άλλο. Πολλές λέξεις δε χρησιμοποιούνται πια.
Ακαμάτρα είναι αυτή που δε πάει στο μεροκάματο, τεμπέλα ας πούμε.
Λέσι=Λένε , στα ροδίτικα λεω, λες, λεει, λεμε, λετε, λεσι ή λώσι.
Το όργο είναι η κεντρική κλωστή στον αργαλειό.
Ο κάχλης είναι από το κοχλίας πιστεύω, αλλά και αυτό σε εργαλείο του αργαλειού αναφέρεται και όχι στη λέξη κουτάλι.
Λαφανταριά είναι αυτή που υφαίνει.
ταντρός = του ανδρός
Τις υπόλοιπες δεν τις ξέρω. Σατυρικό μου φαίνεται το τραγούδι το πρώτο, στο δεύτερο σκέλος περιγράφει τα κομμάτια της βράκας που λείπουν.
Λέει δηλαδή,
“Με λένε τεμπέλα, αλλα δεν είμαι. Όλο το χρόνο δούλευα στον αργαλειό και έκανα βράκα του άντρα μου, αλλά έλειπε το μπρος το πισω, το κατω, κλπ” σαν να λέει οτι δεν εκανε τιποτα.
Από ότι βλέπω, σέλλη, καλαμοβράκια και βροχός είναι κομμάτια της βράκας.
1 «Μου αρέσει»
Είναι από τα παλαιότερα δημοσιεύματα που έχω δει σχετικά με την Ρόδο, και τα Δωδεκάνησα. Έχετε και άλλο υλικό;
1 «Μου αρέσει»
Φίλε Νίκο να ψάξω στα αρχεία μου να δω τι άλλο μπορεί να υπάρχει, σχετικά με Δωδεκανησιακούς σκοπούς. Αν βρω κάτι θα το ανεβάσω.
1 «Μου αρέσει»
Εγώ πάλι εντυπωσιάστηκα από το δεύτερο, επειδή ακριβώς δε μου θυμίζει τίποτε. Είναι ένα άρτιο, ολοκληρωμένο και δυνατό δημοτικό τραγούδι, που δεν το έχω ξανασυναντήσει πουθενά αλλού, γραπτά ή ηχογραφημένα ή πόσο μάλλον ζωντανά.
Το πρώτο πρέπει μάλλον να είναι ευρύτερα διαδεδομένο. Σίγουρα το λένε και στην Κάρπαθο (στον Γονατιστό: Ακαμάτρα με φωνιάζουν / αμμ’ εγιώ καματερή 'μαι…), αλλά πρέπει να το 'χω ακούσει και από κάπου στη Μακεδονία, σε κάποιον δίσκο του Μελίκη - δε θυμάμαι τώρα περισσότερα…
Και μια σημαντική ερώτηση, προκειμένου να καταλάβουμε τη σημασία και χρονολογία του τραγουδιού. Ποιος είναι ο Φουκάς;
Τελικά την βρήκα την απάντηση.
Ο Φουκάς που αναφέρεται στο τέλος είναι ο Φωκάς από τα ακριτικά έπη! Αν είναι ο Νικηφόρος Φωκάς ή κάποιος Ακρίτας, δε μπορώ να ξέρω καθώς το τραγούδι είναι παραλογή.
Βρήκα επίσης όμως ότι παρομοιο τραγούδι τραγουδιέται στη Ρούμελη–> https://youtu.be/6Fz-K5k4cPQ
Και εδώ οι στίχοι, με άλλο περιεχόμενο αλλά την ίδια κατάληξη.
Σίγουρα το τραγούδι τραγουδιόταν στη Ροδο σε 5σημο.
1 «Μου αρέσει»
Από το ίδιο περιοδικό (Παναθήναια) προκύπτουν άλλα τρία (3) δημοτικά τραγούδια της Ρόδου από την συλλογή του Παύλου Γνεύτου.
Το πρώτο μας έρχεται από τις 30/11/1907 και έχει τον τίτλο “Η Αντρειωμένη”.
Το δεύτερο με τίτλο “Το Ναυάγιο” κυκλοφόρησε στα “Παναθήναια” στις 15/10/1909 μετά τα δύο αρχικά στιχουργήματα που πρωτοανέβασα.
Τρίτο και τελευταίο είναι “Τα εκατολόγια”. Κυκλοφόρησε στα “Παναθήναια” στο τέλος του 1909.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο Γνεύτος, από το 1907 ως και το τέλος του 1909, δεν είχε καταφέρει να εκδώσει την συλλογή του.
Τα αρχεία θα ανέβουν αργότερα μέσα στην ημέρα.
Θα μπορούσατε να μας τα διαθέσετε όπως τα παραπάνω; Ίσως κάποια να υπάρχουν σε άλλες συλλογές, αλλά οι παραλλαγές σε λέξεις παίζουν μεγάλο ρόλο στη χρονολόγηση και σημασιολογία του τραγουδιού.
1 «Μου αρέσει»
Εννοείται Νίκο. Αργότερα όμως. Αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να τα μετατρέψω σε jpeg αρχεία.
Μετά από ανταλλαγή δύο-τριών μηνυμάτων ας μιλάμε στον ενικό 
Σε ευχαριστώ πολύ Φώτη , είναι πολύτιμα τα αρχεία σου.
1 «Μου αρέσει»
