Σκοποί μεταξύ Ρόδου - Κάρπαθου - Χάλκης - Κάσου

Προσωπικά μ’ εξυπηρετεί να χρησιμοποιώ σαν ομπρέλα τον κρητικό όρο «Κοντυλιές». Μουσική φόρμα πολύ διαδεδομένη σ’ όλο το Αιγαίο: είδος πολύ σύντομου σκοπού για μαντινάδες, που ολοκληρώνεται σε μία ή σπανιότερα σε δύο 4μετρες φράσεις. Οι κοντυλιές του Αιγαίου είναι άπειρες, μερικές με ελάχιστες διαφορές από κάποιες άλλες. Δεν έχω ψάξει εκτεταμένα ποιες συγκεκριμένες κοντυλιές αποτελούν κοινό ρεπερτόριο μεταξύ διάφορων νησιών, θα αναφερθώ μόνο στη γενική κατηγορία.

Κάρπαθος: Ονομάζονται συλλήβδην «Τσακιστές»: τσακιστές δοξαρές (για τη λύρα), τσακιστές πιαυλές (για την τσαμπούνα), τσακιστές μαντινάδες (για το τραγούδι). Στην Όλυμπο οι τσακιστές παίζονται σε γρήγορο ρυθμό και αποτελούν μέρος του Πάνω Χορού, που ενώ κατά βάση είναι οργανικός μπορεί σπανιότερα και να έχει μερικές μαντινάδες. Στα Κάτω Χωριά παίζονται σε μέτριο ρυθμό, πιο αργά από τον Πάνω Χορό, πιο γρήγορα από τους κλασικούς σκοπούς (που ανήκουν στον Κάτω Χορό), και λέγονται στο καθιστό γλέντι. Οι ολυμπίτικες Τσακιστές του πάνω Χορού είναι τουλάχιστον τρεις-τέσσερις διαφορετικές, οι κατωχωρίτικες ίσως περισσότερες και δεν ταυτίζονται με τις ολυμπίτικες.

Κάσος: Αντίστοιχα, ονομάζονται συλλήβδην «Πανωκαλωτές». Παρόμοιες με τις κατωκαρπάθικες, και ίσως και κάποιες να ταυτίζονται, ιδίως με της Αρκάσας και των Μενετών (χωριά της Καρπάθου που έχουν την πιο στενή επαφή με την Κάσο). Στον τύπο της κοντυλιάς όμως ανήκουν και τα Μπλου Μαρέν, που για την Κάσο θεωρούνται ξεχωριστός σκοπός που δεν τον ανακατεύουν με άλλες κοντυλιές.

Ρόδος: Και για εδώ έχω ακούσει τον όρο «Τσακιστές». Επίσης «Τραγουδιστός σκοπός». Βρήκα και μια ηχογράφηση με τον τίτλο «Τα μύρτα», αλλά δεν ξέρω αν ο τίτλος αναφέρεται στο σκοπό, γιατί η λέξη Μύρτα περιλαμβάνεται και σε μια μαντινάδα της ηχογράφησης. Όλα αυτά, σε ρυθμό παρόμοιο με της Κάσου και της Κάτω Καρπάθου. Πιο γρήγορες κοντυλιές παρεμβάλλονται και στις Σούστες -που κατά βάσιν είναι οργανικές- για να διανθιστούν κι αυτές, όπως ο Πάνω Χορός της Καρπάθου, με καμιά μαντινάδα. Δεν ξέρω αν εκεί χρησιμοποιείται κάποια ονομασία.

Χάλκη: Νομίζω ότι τις ονομάζουν απλώς «Μαντινάδες». Επίσης, μια συγκεκριμένη κοντυλιά φέρει τον ατομικό τίτλο «Καρπάθικος σκοπός».

(Σε κάθε περίπτωση το τέμπο δεν είναι πολύ αυστηρά προκαθορισμένο, κάθε στιγμής κάθε εκτέλεση μπορεί να είναι λίγο πιο γρήγορη ή λίγο πιο αργή.)

Οι τσάκιστες μαντινάδες είναι σκοπός, σε κάθε νησί έχει τις δικές του μελωδίες. Στη Ρόδο λέγονται “τσακισματα”,“τραγουδιστος σκοπος”,“μαντινάδες της αυγης”. Τα μύρτα είναι ο τραγουδιστός σκοπός της Αρχαγγελου, ενώ αυτός που αναφέρεσαι σαν τραγουδιστός σκοπός είναι της εμπωνα. Στα δικά μου, τα έχω σαν τραγούδια της αυγής-κοσκινου-Ρόδος και παλιές ηχογραφήσεις-αφαντου-Ρόδου . Είναι ο ίδιος σκοπός με τη δική του παραλλαγή στο κάθε χωριό. Τα τσακισματα στη σου στα τα λέμε είτε τσακισματα είτε “χαλί”. Ο Κάρπαθος σκοπός της χαλκός είναι τραγούδι με συγκεκριμένα λόγια, όχι σκοπου για μαντινάδες. Τέλος, τα μύρια είναι μαντινάδες κάποιου παλιού Αρχάγγελο τη που έμειναν σαν τραγουδι,αλλά ο σκοπός είναι για μαντινάδες. Έχω την εντύπωση ότι μαντινάδες λέγονται στα νησιά ενώ στη Κρήτη κοντυλιες,δεν είμαι σιγουρος

https://youtu.be/MKOO_Obj-nM Χάλκη
https://youtu.be/7vCo9oeK7ro νότια ρόδος
https://youtu.be/_29NR_Y7stw αφαντου ρόδου
https://youtu.be/_KCeiOiI310 απολλωνα ρόδου

Έχει και άλλες που δεν είναι ανεβασμένες. Ο ρυθμο τους είναι ίδιος με της “Βλαχας” και δεν απαγορεύεται να τις χορεψεις, συνηθίζεται να τις αυξάνουμε στη ταχύτητα και να το γυρίζουμε στον “πάνω”.

Στην Κάσο, κοντυλιά είναι και ο Ντρίσσης. Στο σχόλιο ο John Halkias λέει ότι πρόκειται για το “τελευταίο σουξέ της Κάσου”. Τι εννοεί; Ότι δεν είναι παλιός σκοπός;

Εν τω μεταξύ, στο σκοπό αυτό κάνουν ηθελημένα διάφορα μασκαραλίκια.

Ναι, και ο Ντρίσσης πράγματι.

Νομίζω ότι πρόκειται για παλιό ξεχασμένο τραγούδι, σκωπτικό και ίσως αποκριάτικο, που πριν μερικά χρόνια ανασύρθηκε από τη μνήμη κάποιου γέροντα ή κάτι παρόμοιο, ξανατέθηκε σε κυκλοφορία και έγινε σουξέ.

Μουσικολογικα, μάνα των Δωδεκανήσων είναι η Κρήτη. Στη Ρόδο πολλά χωριά είναι κρητικά,από την αρχαιοτητα (Εμπωνα-Κρητηνια) και νεότερα διασπαρμενοι πολλοί από τη Σητεία και το Ρέθυμνο. Οι μαντινάδες είναι ένα προσόν του Νότιου Αιγαίου, ασχέτως καταγωγής, παλιά οι άνθρωποι μιλούσαν μεταξύ τους με μαντινάδες στα Δωδεκάνησα,από όσο ξέρω και στη Κρήτη. Οι τσάκιστες μαντινάδες, είναι μοτίβα που συναντάμε και στη Κρήτη, στη πρώιμη μορφή τους. Τα τσακισματα νότιας ρόδου είναι σαν το πεντοζάλη. Τα “μυρτα” που λέει ο pepe τα συναντάμε και στη καρπαθο-Κάσο και Κρήτη. Ο τραγουδιστός σκοπός συναντιέται στο “Επήραν πάλι το μαργιω”. Δεν είναι καινούρια, η μουσική ανήκε και ανήκει σε όλους. Πρώτη επιρροή της Δωδεκανήσου είναι η Κρήτη, πρώτη επιρροή της Κρήτης; τα Δωδεκάνησα. Έτσι οι σκοποί πηγαινοερχονταν σε τέτοιο σημείο που χάνεται η καταγωγή τους. Μιλάμε για ένα ολόκληρο ΕΊΔΟΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ και όχι απλά για μια μορφή παραδοσιακής μουσικής. .Αυτό γίνεται και στους χορούς, με ρυθμό 2/4 και 6 βηματα (ανωγειανος,μαλεβιζιωτης,πρινΙανός, Σητειακος, εθιανος,σου στα ρόδου, τρηπηδηχτος,πάνω χορος). Αναφέρω τους χορούς ώστε αν τους ακούσετε να καταλάβετε την ομοιότητα του ύφους. Ξέρω λίγο άσχετο, αλλά με οδήγησε η γλώσσα μου. Ιστορικά, μέσω των Δωδεκανήσων έφτασε η λύρα στη Κρήτη, έτσι και τα μικρασιατικα. Τα οποία πάλι ξαναγύρισαν στα Δωδεκάνησα και πάει λέγοντας, σαν να έχεις μια μπάλα και να παίζεις πάσες, για αιώνες. Η Ιταλία και η ενσωμάτωση είναι που άλλαξαν τους ρυθμούς και τις μελωδίες μέσα από την εισαγωγή της “ξενης” μουσικής. Αυτή η συνεχή αναμετάδοση των σκοπών όμως είναι που κάνει κατά τη γνώμη τη μουσική του Νότιου Αιγαίου πιο κοντινή στην βυζαντινή από τις υπόλοιπης Ελλάδας, χωρίς να σημαίνει ότι τα άλλα είναι καινούρια βέβαια, η επιρροή στην ηπειρωτική Ελλάδα είναι σαφώς μεγαλύτερη από τα απομονωμένο νησιά. Θεωρώ ότι όσο πιο νότια, τόσο πιο “καθαρα” κρίνοντας και από τη κατάσταση στη Πελοπόννησο.

— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 15:14 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 15:08 —

Σχετικά με τον ντρισση , νομίζω είναι καινούριο έθιμο αλλά δεν ξέρω με σιγουριά. Οι πάνωκαλοτες είναι παλιές λασιθιωτικες μαντιναδες από όσο ξέρω.

Μεγάλο ζήτημα ανοίγεις τώρα Νίκο. Γενικά, έχω τις επιφυλάξεις μου, αλλά πού να χωρέσει να το αναλύσουμε εδωμέσα.

Ειδικά για τις μαντινάδες όμως ως είδος, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ξεκίνησαν από την Κρήτη. Η μαντινάδα είναι ο συνδυασμός του «πολιτικού» στίχου, δηλ. του 15σύλλαβου ιαμβικού που είναι το κλασικότερο μέτρο της δημοτικής ποίησης, με την ομοιοκαταληξία, μια ξενόφερτη τεχνική παλιότερα άγνωστη στην Ελλάδα. Η πρώτη συνάντηση αυτών των δύο στοιχείων (15σύλλαβος + ομοιοκαταληξία) ανάγεται στους ποιητές της Κρητικής Αναγέννησης όπως, κυριότατα, ο Κορνάρος με τον Ερωτόκριτο, το έργο που περισσότερο από κάθε άλλο λόγιο δημιούργημα άγγιξε τον απλό λαό.

Το ότι οι άνθρωποι παλιά μιλούσαν με μαντινάδες είναι μια υπερβολή που την έχω διαβάσει κι εγώ. Και μάλιστα με την εξωφρενική διευκρίνηση «συνεννοούνταν αποκλειστικά με μαντινάδες». Το έχουν αντιγράψει άκριτα σε διάφορα φυλλάδια δίσκων κλπ., από κάποιο πρωτότυπο (υποθέτω) όπου μάλλον θα εννοούσε αυτό που όντως συνέβαινε και συμβαίνει ακόμη, ότι χρησιμοποιούσαν τις μαντινάδες για να επικοινωνήσουν. Ότι δηλαδή σ’ ένα γλέντι δεν έλεγαν ό,τι μαντινάδα να 'ναι αλλά ταίριαζαν σε μαντινάδα αυτό που ήθελαν να πουν εκείνη τη στιγμή. Για κάποιον που δεν το 'χει δει ποτέ στη ζωή του και απλώς το συναντάει ως γραπτή πληροφορία είναι αρκετά απίστευτο και δυσνόητο ώστε να το παραφράσει ως «συνεννοούνταν στην καθημερινότητά τους με μαντινάδες». Κατά τα άλλα, αυτό που γίνεται ακόμη στην Κάρπαθο και -δεν ξέρω σε τι βαθμό- και σε άλλα 12νησα, δηλαδή η μαντινάδα ως στιγμιαία δημιουργία με σκοπό την άμεση επικοινωνία, γινόταν και στην Κρήτη (και τώρα γίνεται αλλά δεν είναι πια ο κανόνας), και στις Κυκλάδες, και στην Κύπρο κ.α…

Σίγουρα,η οποία υπερβολή είναι αξία αμφισβήτησης. Εγώ δεν είπα ότι μιλούσαν αποκλειστικά έτσι, αλλά η μαντινάδες ήταν μέρος της ζωής τους. Όπου βόλευε, όπου δεν βόλευε δεν έλεγαν. Έχω ένα βιβλιαράκι που έχει την ιστορία της ΕμπωναΣε με μαντινάδες. Χιλιάδες, κουραστικό μεν αλλά ωραίο. Σχετικά με το 15συλλαβο και τον Ερωτοκριτο,στη Ρόδο έχουμε το μεσαιωνικό άσμα της λυγερης. Όσο έχω διαβάσει ως τώρα, πολλά τραγούδια περιέχουν στίχους από το βιβλίο. Π.χ Ποιος είδε πράσινο δέντρο, νανουρισματα.

Άκουσα αυτό https://www.youtube.com/watch?v=xiAaQ1diEp0 , είναι ο Γιαγκουσης της Χάλκης, Ρόδου και πάει λέγοντας.

OK για τον Ντρίσση. Απλώς, στο video από το ζωντανό γλέντι συμμετέχει και σχετικά μεγάλος σε ηλικία που μου δίνει την εντύπωση ότι ήξερε από παλιά το όλο σκηνικό. Θα μου έκανε εντύπωση αν είναι καινούριο κατασκεύασμα.

        Είναι υπερβολικό, τωόντι, να λέγεται ότι κάποτε οι άνθρωποι συνομιλούσαν με μαντινάδες. Σίγουρα όμως, όπου υπάρχει η συνήθεια των αυτοσχέδιων (Αιγαίο), δεν είναι ασύνηθες να φτιάχνονται αυτοσχέδια δίστιχα [i]και εκτός γλεντιού[/i]. Και αυτά τα αυτοσχέδια της στιγμής δεν φτιάχνονται για περιπτώσεις ερωτευμένων μόνο αλλά και για οποιοδήποτε άλλο λόγο. Αρκετά συνηθισμένο είναι ότι στη διάρκεια μιας συζήτησης κάποιος χρησιμοποιεί ένα αυτοσχέδιο δίστιχο που φτιάχνει εκείνη τη στιγμή αντί να μιλήσει με πεζό λόγο.* 
        Προσωπικά, έχω βιώσει αυτό που λέγεται ότι το μέτρο του 15σύλλαβου είναι πολύ κοντά στη ροή της Ελληνικής γλώσσας. Π.χ. ξεκινάς μια φράση και ξαφνικά διαπιστώνεις ότι ταιριάζει να είναι ένα ημιστίχιο από ένα δεκαπεντασύλλαβο δίστιχο. Σε κάποιους ανθρώπους, που είναι μεγαλωμένοι σε κοινωνίες όπου το αυτοσχέδιο υπάρχει, ενεργοποιείται, φαίνεται, ένας μηχανισμός και προσπαθούν, εν συνεχεία, να τελειώσουν τη φράση με ένα ολοκληρωμένο δίστιχο.
        Έχω υπόψη μου παλαιό σιφνέικο ζευγάρι που -λέγεται ότι- κάποιες στιγμές (όχι συνέχεια, βέβαια) συνομιλούσαν στην καθημερινότητά τους με αυτοσχέδια. Αλλά πρόκειται για σπάνια περίπτωση που όμως προέκυψαν σε μια κοινωνία που είχε τριβή με τα αυτοσχέδια. Φαντάζομαι, ότι τέτοιες, σπάνιες μεν υπαρκτές δε, περιπτώσεις θα υπάρχουν παντού.    

*να δώσω ένα παράδειγμα από τη Σίφνο (από τα μέσα του περασμένου αιώνα). Ένας διαβόητος για την ευκολία που έφτιαχνε δίστιχα πήγε να πιει καφέ σε καφενείο. Η καφετζού τού πήγε τον καφέ αλλά χωρίς νερό. Αυτός της είπε:
Εγώ, κι αν πίνω κι αν μεθώ, τα βάζω με θηρία
με τον καφέ σερβίρεται νερό, κυρά Μαρία

Το δίστιχο αυτό έμεινε παροιμιώδες σε ένα κύκλο ανθρώπων. Ακόμη και σήμερα χρησιμοποιείται σε ανάλογες περιπτώσεις.

Θεωρώ ότι είναι εφικτό, έχοντας ζήσει καταστάσεις και ανθρώπους που ανταποκρινονται σε αυτό το τρόπο ζωής. Όταν έχεις μεγαλώσει σε μια κοινωνία που ακούς συνέχεια μαντινάδες, υπάρχουν κάποιες χαρακτηριστικες οι οποίες εξυπηρετούν τον καθημερινό διάλογο,κάποια στάνταρ. Δεν ήταν πάντα δημιουργία της στιγμής, και όπως πολύ σωστά ανέφερες koutroufi μένουν σαν παροιμιες!

Νίκο να σε ρωτήσω για κάτι που δεν κατάλαβα από τα μηνύματά σου (συγγνώμη αν το έχεις ήδη αναφέρει και μου έχει διαφύγει)
Στη Ρόδο, όταν κάποιος ή κάποιοι θέλουν να πουν αυτοσχέδιες μαντινάδες εκείνης της στιγμής, θα παραγγείλουν στους οργανοπαίκτες κάποιον ιδιαίτερο σκοπό; Ή θα τις πούνε σε όποιον σκοπό παίζεται εκείνη τη στιγμή (φτάνει βέβαια να ταιριάζει το μέτρο); Μπορεί βέβαια κάποιοι να προτιμούν συγκεκριμένους σκοπούς αλλά αναρωτιέμαι αν υπάρχει κάποιος σκοπός που να είναι αφιερωμένος σε μαντινάδες της στιγμής. Που όταν οι οργανοπαίκτες τον παίζουν, οι συμμετέχοντες περιμένουν να ακουστούν αυτοσχέδια.

Συνήθως τις μαντινάδες τις λέμε στον τραγουδιστός σκοπό, τσάκιστες. Υπάρχουν σκοποί χαρούμενοι,λυπητερό, της ξενιτιά κλπ έτσι όταν θες να πεις μια μαντινάδα να παινέψεις τον όργανο παίχτη, δε θα την πεις σε σκοπό της ξενιτιά, δεν κολαειι. Για αυτό κατά κύριο λόγο στις “τσακιστες”. Εξάλλου δύσκολα θα βρεις παρεα να ακούσεις πολλούς σκοπούς, εκτός αν βρεις τον κλαδάκη!

Αφού συμφωνήσω απόλυτα και με τους δυο σας, να προσθέσω και το εξής:
Εκτός από ολόκληρες μαντινάδες ή ολόκληρους στίχους που μένουν ως παρακαταθήκη, υπάρχουν και μικρότερα τμήματα, φρασούλες των 7 ή 8 συλλαβών (ημιστίχια) ή και λιγότερο, που σχεδόν ασυνείδητα τα θυμάται κανείς από αλλού και τα αναπροσαρμόζει για να βγάλει τη δική του μαντινάδα.

Ως πρόχειρο παράδειγμα να αναφέρω το «Χ Χ Χ Χ η ξενιτιά»:
-Η Κάρπαθος / Κάλυμνος / Σίφνος μας / κλπ. κι η ξενιτιά
-ο άνθρωπος στην ξενιτιά
-όσο κι αν ζω στην ξενιτιά
-δώδεκα χρόνους ξενιτιά
-ανάθεμά σε ξενιτιά

…Όποιος από τα παιδικάτα του έχει ακούσει άπειρες φορές μαντινάδες με παραλλαγές των παραπάνω φράσεων, το έχει σχεδόν έτοιμο στη γλώσσα του να φτιάξει άλλη μια παραλλαγή. Το ίδιο συμβαίνει με κάποια ζευγάρια λέξεων που ομοιοκαταληκτούν, με μηχανισμούς που αυξομειώνουν τις συλλαβές της ίδιας λέξης ή αλλάζουν τον τονισμό ώστε να ταιριάζουν μετρικά στο κάθε συμφραζόμενο (π.χ. είπαν / είπασι, σου 'πα / είπα σου), κ.ο.κ…

Η χρήση της ντόπιας διαλεκτου επίσης βοηθάει, αγαπώ σε, θωρώ σε, λέγω σε κλπ το κάνει εύκολο να κάνεις όμοιοκαταληξια. Ο πληθυντικός “αναστεναγμοί κάμποσοι, το κορμάκι μου το τρωσι”. Πολλές φορές τυχαίνει να κάνουν και συντακτικό λάθος προκειμένου να βγει η μαντινάδα, είναι μέσα στο παιχνίδι.

Πάντως οι τσακιστές, όσο κι αν θεωρούνται εύκολες στο τραγούδημα, δεν ευνοούν τη σύνταξη της μαντινάδας. Είναι για πολύ ικανούς λύτες. Οι άλλοι σκοποί, πιο αργοί και πιο περίτεχνοι (μπορεί να θέλουν και 3 λεπτά μέχρι να ολοκληρώσεις τη μαντινάδα σου) αφήνουν ένα περιθώριο να σκεφτείς λίγο πιο με το πάσο σου τη μαντινάδα. Στις τσακιστές πρέπει να έχεις εξαιρετική ετοιμότητα.

Στις “τσακιστές” όπως και στις κονδυλιές που απαρίθμησες στο #41 οι μαντινάδες λέγονται στίχο-στίχο. Σε άλλους σκοπούς που τα αυτοσχέδια λέγονται ημιστίχιο-ημιστίχιο υπάρχει αυτή η μεγαλύτερη άνεση. Και για να μπω στα χωράφια σου ένα δείγμα από την Όλυμπο και ένα από την Κάσο.
'Εχετε υπόψη σας άλλο συνδυασμό;

Και μιας κι αρχίσαμε τους αναστεναγμούς:
“Αναστεναγμοί και πόνοι
που με τρώτε τόσοι χρόνοι”

Αυτοί οι δύο βασικοί συνδυασμοί ποικίλλονται στις περιπτώσεις που ο σκοπός έχει και ξεχωριστό μέρος για τσάκισμα. Δηλαδή:

α) μελωδία Α - ημιστίχιο
μελωδία Β - β’ ημιστίχιο ή ολόκληρος ο στίχος
μελωδία Γ - τσάκισμα
και όλο Χ2 για να ολοκληρωθεί το δίστιχο

β) μελωδία Α - πρώτος στίχος ολόκληρος
μελωδία Β - τσάκισμα
και όλο Χ2

…και παραλλαγές, π.χ. να μπαίνει τσάκισμα μόνο στη μέση ή μόνο στο τέλος, ή να μην είναι σε διαφορετική μελωδία αλλά στην ίδια με το Α ή με το Β, κ.ο.κ… Άλλοτε εξαρτάται από τον τραγουδιστή και το κέφι της στιγμής και άλλοτε από τις προδιαγραφές του σκοπού.

Αυτό είναι συγκλονιστικό!! Δεν έχω δει άλλη φορά τον θρυλικό γερο Σάββα σε δράση, σε βίντεο από πραγματικό γλέντι.

Παρατήρησε πώς αλλάζει ο σκοπός από μαντινάδα σε μαντινάδα. Παρόλο που στο βίντεο υπάρχει μια διακοπή - πήδημα από το τέλος της πρώτης μαντινάδας μέχρι την αρχή της δεύτερης, μάλλον δε λείπουν παρά μερικά δευτερόλεπτα (ο γέρο Σάββας παραμένει όρθιος, γενικά δε δείχνει να έχει περάσει ώρα). Ο δεύτερος γλεντιστής, για να γυρίσει από τον Αλέντη στον Βοσκίστικο, λέει ένα «εεεε» σαν απήχημα, που βοηθάει τους οργανοπαίχτες να καταλάβουν σε ποιο σκοπό ετοιμάζεται να μπει. Στην Κάρπαθο αυτό γίνεται πάντα. Στην Κάσο νομίζω ότι γενικά επιμένουν περισσότερη ώρα στον ίδιο σκοπό, αλλά οπωσδήποτε γίνεται κι εκεί. Άρα δε χρειάζεται ούτε να παραγγείλεις ούτε άλλως να ειδοποιήσεις.

Και βέβαια να συμπληρώσω την τριημίστιχη στροφή, μόνο σε σκοπούς τραγουδιών, όχι μαντινάδων. Θεωρείται το παλαιότερο στροφικό σχήμα του δημοτικού τραγουδιού, από την εποχή πριν εισαχθεί η ομοιοκαταληξία. Μια στροφή περιλαμβάνει ενάμιση στίχο (=τρία ημιστίχια). Το τελευταίο ημιστίχιο, στην επόμενη στροφή επαναλαμβάνεται ως πρώτο.

Στην Κάρπαθο το πρώτο μέρος του Συρματικού είναι έτσι, καθώς και η Μηλίτσα και το Σάββατο Βραδύ. Επίσης ο Παλιός Συρματικός, καθώς και οι ροδίτικες και κώτικες παραλλαγές του ίδιου σκοπού. Στην Κω διάφορα πολύστιχα τραγούδια (γνωστά από τον καταπληκτικό διπλό δίσκο «Τραγούδια από την Κέφαλο»). Στην Κάσο και τη Χάλκη δεν έχω ακούσει καθόλου πολύστιχα τραγούδια, αν και θα υπήρχαν βέβαια. Στην Κάλυμνο οι Τρεις Καλογήροι Κρητικοί και το Μέρα Μέρωσε (και η Αναστασιά και ο Κίτσος, που είναι επείσακτα όμως). Στην Κρήτη πολλοί σκοποί ριζίτικων στα Χανιά, και ο σκοπός της Τάβλας στο Λασίθι.

Κυρίως όμως αυτό το στροφικό σχήμα το ακούμε σε στεριανά τραγούδια, χορευτικά και καθιστικά. Στα νησιά επιβιώνει σχεδόν ως απολίθωμα, αφού εδώ η ομοιοκατάληκτη ποίηση εκτόπισε την ανομοιοκατάληκτη στο περιθώριο, ενώ στα ηπειρωτικά η ανομοιοκατάληκτη παρέμεινε κυρίαρχη.

Στη Ρόδο έχουμε έναν τοπικό σκοπό, όχι για μαντινάδες, ο οποίος επαναλαμβάνει 3 φορές το ημίστιχο, για να τελειώσει στο τέταρτο μέτρο (https://www.youtube.com/watch?v=uNoVCl8QV-s) . Τώρα επειδή δεν πολυκατάλαβα το θέμα, θεωρώ ότι και στους 5σημους σκοπούς της Ρόδου:
(Της Σούσας, Του Βασιλιά ο Μοναχογιός,Της Αντρονίκης) ισχύει το στίχο-στίχο, ενώ στον Καλαδερφίστικο σκοπό υπάρχει μια ιδιομορφία, ημιστιχιο-επαναληψη ημιστιχιου-υπολοιπος στιχος-επαναληψη ημιστιχιου-υπολοιπος στιχος.

Επίσης, στη Χάλκη, “Οι τέσσερις οι πέντε”, καθώς και το Σκοπό της Αυγής.