Το τραγούδι του Κατσαρού, από την πρώτη στιγμή που το άκουσα (χωρίς ακόμα να ξέρω την παραλλαγή “ελ νταμπα”) το είχα συνδέσει με τις εξορίες της μεταξικής περιόδου, καταρχήν βέβαια γιατί αυτή η ερμηνεία ήταν και η πιο πρόσφορη:
Τους στίχους τους καταλάβαινα ως εξής:
“δεν το πίνουμε το γάλα
ούτε και τη μαρμελάδα”
…δηλαδή δεν είμαστε από κολωνάκι μεριά, στο σπίτι μας τις μαρμελάδες και [του πουλιού] το γάλα δεν τα συνηθίζουμε, και γι’ αυτό (εκείνοι που τα τρώνε αυτά για πρωινό)…
“μας στείλαν εξορία
μακρυά από την Αθήνα”.
Εκεί βέβαια (στο ξερονήσι) δεν μας δίναν γάλα και μαρμελάδα (ο Κατσαρός δεν λέει “μας δίναν μαρμελάδα και γάλα” στην εξορία), αλλά…
“μας δίνανε μπιζέλια
που τα ρίχναν στα κουνέλια”.
Όσο για μένα, εγώ
“θα βάλω σημαδούρα”
δηλαδή θα βουλιάξω τη βαρκούλα να με περιμένει, και θα βάλω ένα σημάδι για να τη βρω
“κι έτσι θα το σκάσω ζούλα”.
Αυτό είχα καταλάβει. Μετά ανακάλυψα και το “Ελ Ντάμπα”. Υπέθεσα λοιπόν ότι είναι μεταγενέστερη παραλλαγή όπου ο στίχος για τη σημαδούρα και την απόδραση παραλείπεται, γιατί οι ίδιοι οι όμηροι της ελ ντάμπα όπου μάλλον θα το τραγουδούσαν στη διάρκεια της εξορίας τους, δεν ήταν δυνατό να μιλάνε για σημαδούρες κι αποδράσεις καταμεσίς στην έρημο.
Και υπέθεσα ότι ο στίχος “δεν το πίνουμε το γάλα και τη μαρμελάδα”, που στον Κατσαρό αποτελεί “αίτιο” της εξορίας κι όχι περιγραφή της, προσαρμόστηκε παραλλαγμένος στις συνθήκες της ελ ντάμπα:
εδώ μας δίνουν γάλα και μαρμελάδα, όμως εμείς…
“δεν το θέλουμε το γάλα
ούτε και τη μαρμελάδα
μόνο θέλουμε να πάμε
πίσω στη γλυκιά ελλάδα”.
Αυτή είναι η ερμηνεία που έκανα με βάση τη σειρά που πρωτοάκουσα τα δυο τραγούδια. Πάνω σε αυτά δεν μπορώ να είμαι σίγουρος, απλώς τα θεωρώ μια πιθανή ερμηνεία.
Όμως και η εκδοχή ότι ο Κατσαρός έμαθε την Ελ Ντάμπα από την αδερφή του, δεν στεκει αν κανείς πάρει κατά γράμμα τα γραφόμενα στο λινκ του σήλαμπς, γιατί πολύ απλά δεν ταιριάζουν οι χρονολογίες:
Τον Οκτώβρη του 44 που αναφέρεται ότι η αδελφή του έφυγε για τις ΗΠΑ, η Ελ Ντάμπα δεν υπήρχε.
Η Ελ Ντάμπα σαν πραγματικότητα και σαν τραγούδι μπορει να υπάρχει από τις 3/12/44 και μετά, και αυτό δεν χωράει αμφισβήτηση.
ΥΓ Κι όχι μόνο δεν υπήρχε η ελ ντάμπα πριν το Δεκέμβρη, αλλά και για να γίνει γνωστό το τραγούδι, θα έπρεπε να έχουν γυρίσει τουλάχιστον οι πρώτοι όμηροι, πραγμα που έγινε μετά από πολλούς μήνες (ή και χρόνια;).
ΥΓ2 Για το nikosn: βιβλία έχουν γραφτεί αλλά αυτη τη στιγμή το μόνο που θυμάμαι ως τίτλο (δεν το έχω διαβάσει) είναι του Μίμη Φωτόπουλου (του γνωστού, παλιού ηθοποιού), που ανάμεσα σε χιλιάδες άλλους βρέθηκε κι αυτός όμηρος των άγγλων στην ελ ντάμπα κι έγραψε βιβλίο με τίτλο “Ελ Ντάμπα - Όμηρος των Εγγλέζων”