Πειραματισμός στις πένες του (κρητικού;) λαούτου

Καλησπέρα Φόρουμ!

Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου ένα λαούτο. Με έχει συνεπάρει ο ήχος του. Εϊναι βαθύς και δυνατός, αρκετά διαφορετικός από τους ταμπουράδες κ τα μπουζούκια που είχα συνηθίσει. Ενδιαφέρον επίσης που είναι κουρδισμένο
σε πέμπτες κ στο παίξιμο μου θυμίζει αρκετά τα κόλπα του ταμπουρά που είχαμε συζητήσει κ με Περικλή σε προηγούμενα νήματα.

Δοκιμάσα σκληρές και μαλακές πένες κιθάρας, αλλά δε με ικανοποιούσε ο ήχος. Χρησιμοποίησα πλαστικό φτερό
που είχα πάρει για τον ταμπουρά μου και βρήκα τον ήχο πιο…παραδοσιακό αλλά αρκετά μαλακό. Τέλος κατέληξα
σ’ αυτο το πλαστικό λεπτότερο αλλά σκληρότερο κομμάτι που θυμίζει πλαστικό συσκευασίας. Δεν ξέρω πώς λέγεται.
Το (αυτοδίδακτο) παίξιμό μου αντιμετωπίζει το όργανο σα να είναι παράλληλα και…κρουστό. Διπλώνω στα δύο ή πολλές φορες στα τέσσερα το πλαστικό κ χτυπαω τη χορδή μέχρι να αγγιξει η πένα την πεναριά και να ακουστεί το χαρακτηριστικό τακ. Σαν άκουσμα αυτο το παίξιμο μου ακούγεται πολύ ‘κρητικό’.

Επίσης διπλώνοντας στα τεσσερα την μεγάλη πένα δεν έχω καταλήξει αν πρεπει τα διπλώματα να ειναι το ένα πάνω στο άλλο (Σ) ή το ένα μέσα στο άλλο (<<).

Ανυπομονώ να ακούσω τα σχόλιά σας.

Το κλασικό υλικό για πένες είναι μια σκουρογάλανη ταινία, πλάτους λιγότερο από ένα εκατοστό (πιο στενή από την πένα του σαζιού), πάχους αρκετά μεγάλου (με το μάτι, γύρω στο ένα χιλιοστό). Δεν ξέρω ποια είναι η κανονική του χρήση, ούτε πού βρίσκεται (εμένα μου το βρίσκει ο Ραπακούσιος). Κόβεις ένα αρκετά μακρύ κομμάτι ώστε, όταν το τσακίσεις στη μέση και το διπλώσεις, το μήκος του διπλωμένου να είναι ίσαμε το άνοιγμα του αντίχειρα και του δείκτη σου, ή όσο μια πένα ουτιού.

Αυτό που λες εσύ πρέπει να είναι ένα πιο λεπτό και πιο φαρδύ, με ανώμαλη επιφάνεια. Σωστά; Γιατί αυτό που λέω εγώ κανείς δε θα σκεφτόταν να το τσακίσει στα 4 ούτε με τον ένα ούτε με τον άλλο τρόπο.

Αυτό που λέω, που είναι αρκετά σκληρό, με τη γωνία της τσάκισης μπορεί να βγάλει εκείνο τον χαρακτηριστικό ήχο που ακούμε στα κρητικά που οι χορδές κάνουν ένα τουκ-τουκ εκτός από τη νότα τους, σαν κρουστό, όπως λες.

Ο Ψαρογιώργης συνιστά ένα άλλο είδος ταινίας. Είναι ίδιο φάρδος, πιο χοντρή και σκληρή ακόμα, και πιο τυρκουάζ-βεραμάν (ρώτα τη γυναίκα/κοπέλα σου, ξέρει ποιο χρώμα εννοώ). Εμένα δε μʼ έχει βολέψει, τη βρίσκω υπερβολικά σκληρή. Οι μαθητές του, που ξέρουν πώς ακριβώς τη χρησιμοποιεί, την προτιμούν.

Στην Κάρπαθο, όπου είχα πρωτομάθει λαούτο, έχουν ένα άλλο πάλι στυλ: είτε με τη σκουρογάλανη ταινία είτε και με πιο λεπτή, τσακίζουν όχι στη μέση αλλά περίπου στο 1/3. Κολλάνε σφιχτά τη μικρή άκρη με τη μεγάλη με πολλές βόλτες σελοτέιπ, και την άλλη άκρη της πένας, που είναι μονή, τη στρογγυλεύουν (π.χ. μʼ ένα νυχοκόπτη). Έτσι έχουν μια μονή άκρη, πιο μαλακή για όταν τραγουδάνε με τη λύρα, και μια πιο σκληρή, για όταν χορεύουν και βγαίνει και η τσαμπούνα. Ενώ οι Κρητικοί έχουν μία μόνο άκρη, και τη διαφορά σκληρού-μαλακού παιξίματος τη ρυθμίζουν με την κίνηση του χεριού.

Πάντως σίγουρα ούτε πένα κιθάρας ούτε σαζιού. Το κάπως πλησιέστερο που μπορείς να χρησιμοποιήσεις από πένες άλλων οργάνων είναι του ουτιού, που τουλάχιστον έχει τέτοιο μήκος ώστε να μπορείς να την κρατάς ίδια, όχι με τʼ ακροδάχτυλα όπως τις μικρές πένες. Κι αυτό εν ανάγκη μόνο.

κατατοπιστικότατος όπως πάντα. ευχαριστώWIN_20150224_215454.jpg

ανεβάζω εδώ και μια φωτογραφία της πένας. είναι παρόμοια με τη σκουρογάλανη ταινία που λες;

Εσένα είναι μάλλον πιο λεπτή και σαγρέ. Το σαγρέ δε μας πειράζει, αλλά (αν είναι αυτό που νομίζω - το έχω δει και σε γαλάζιο) είναι πολύ λεπτό: μονό δε φτουράει, διπλό ελάχιστα, τετραπλό ( << ) αρχίζει να γίνεται δύσχρηστο.

αυτά που έχω ακούσει ότι προτιμάν οι λαουτιέρηδες, είναι η ταινία που φτιάχνουν τα δέματα (πχ εφημερίδες) διπλωμένα, και κομμάτια από τάπερ (πχ κλασικά παγωτό αλόμα) μονά.
φαντάζομαι ότι το πρώτο είναι αυτό που λέει ο περικλής και σαν υλικό αυτό που έχεις κι εσύ, το δεύτερο είναι λείο και μοιάζει σαν πολύ σκληρή πένα ουτιού.

ο καθένας χρησιμοποιεί ότι τον βολεύει. Κυκλοφορούν πένες που διπλώνουν, όπως περιέγραψαν οι προηγούμενοι, σε διάφορους χρωματισμούς και πάχη-πλάτη. Η «μονή» πένα δεν ενδεικνυται,κατά τη γνώμη μου, αφού, υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί η διπλωμένη, αλλά πιο «ήπια». Εάν δεν θέλουμε να βρίσκει η πένα στο καπάκι, απλά την κρατάμε πιο μέσα στα δάχτυλά μας όταν σολάρουμε (θέλει εξάσκηση) , και πιο έξω στη συνοδεία. Επίσης η πολύ χοντρή διπλημένη πένα μειονεκτεί στην περίπτωση του δυτικού ακόρντου, καθώς ο παραγόμενος ήχος είναι αρκετά «Θολός» Εγώ εξακολουθώ να χρησιμοποιώ τις κλασσικές μάυρες πένες της δεκαετίας του 80, που έχουν πάχος 0,80 του χιλιοστού, και έχουν αντοχή αλλά και απόδοση τόσο στο σκληρό όσο και στο μαλακό πάιξιμο. Σημαντικό είναι η πένα να διπλώνει μεν , αλλά όχι να τσακίζει εντελώς.

Ρίξε μια ματιά στο Δισκοπωλείο Νίκος Ξυλούρης. Έχει την κλασική πλαστική πένα που διπλώνει σε μαλακή, μεσαία και σκληρή.
Το κόστος είναι πολύ χαμηλό οπότε μπορείς να τις δοκιμάσεις για να βρεις ποια σου ταιριάζει καλύτερα.