Ο Χιώτης, το τετράχορδο και οι Αφοί Παναγή

Πολλές φορές έχουμε συζητήσει σε τούτο το φόρουμ για τον Χιώτη και το τετράχορδο. Για παράδειγμα εδώ και εδώ και εδώ. Και βεβαίως κανένας πιστεύω δεν αμφισβητεί ότι η επίδραση της εμφάνισης του τετράχορδου ήταν καταλυτική για τις εξελίξεις (θετικές ή και αρνητικές) στην Ελληνική μουσική.

Στη σκέψη μου παρέμενε πάντα ένα σκοτεινό σημείο. Και αυτό δεν ήταν άλλο από “την λεπτομέρεια” που αφορούσε στη συμμετοχή του οργανοποιού που συνεργάστηκε με τον Χιώτη για την ολοκλήρωση του νέου οργάνου. Ποιος ήταν αυτός ο οργανοποιός και πότε ακριβώς κατασκευάστηκε το τετράχορδο?

Από τα στοιχεία και τις πληροφορίες που είχα συγκεντρώσει, όλα έδειχναν ότι το εργαστήριο που “μαγειρεύτηκε” το τετράχορδο ήταν αυτό των αδελφών Παναγή. Παρόλο ότι οι ενδείξεις ήταν ισχυρές, όμως τα αποδεικτικά στοιχεία ήταν μάλλον ανεπαρκή. Και έτσι η αναζήτηση συνεχιζόταν.

Η απόδειξη ήλθε από τον ίδιο το Χιώτη. Όλες τις πληροφορίες που αναζητούσα τις βρήκα σε συνέντευξη του Χιώτη στις 9-6-1961 στην εφημερίδα “Εμπρός”. Ο Χιώτης λέει στον Σταμάτη Φιλιππούλη που του πήρε την συνέντευξη ότι το τετράχορδο ολοκληρώθηκε το 1955 και κατασκευάστηκε από τους Αφους Παναγή. Το επίμαχο απόσπασμα (και μάλλον το μόνο ενδιαφέρον) από τη συνέντευξη είναι το παρακάτω:

«Άκουσα ένα δίσκο του Μάρκου Βαμβακάρη. Μου άρεσε ο ήχος που κατʼευθείαν έφθανε στην καρδιά μου. Ζήτησα να γνωρίσω αυτό το όργανο. Όταν τόπιασα στα χέρια μου, μου φάνηκε σαν να είμαστε φίλοι από καιρό. Μόνο που ο «φίλος» ήταν «ημιτελής». Δηλαδή είχε τρεις χορδές κι εγώ, στα χρόνια που ακολούθησαν, σκεφτόμουν πώς να του δώσω άλλη μια χορδή να γίνει σωστό όργανο. Και τελικά το κατάφερα…»

Έτσι το 1955 το μπουζούκι με τις τρείς χορδές του «ρε,λα,ρε» αλλάζει σε «ρε, λα , φα, ντο» και με την ευκαιρία αυτή ο Μανώλης παίρνει και σχετικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας.

Κατασκευαστές του νέου μπουζουκιού ήταν οι θαυμάσιοι οργανοποιοί αδελφοί Παναγή, μαέστροι στο είδος τους.

Για περισσότερες λεπτομέρειες ρίξτε μια ματιά και στο blog “Έλληνες Οργανοποιοί

…και ενώ τα πράγματα φαίνεται να ξεκαθαρίζουν γιά το τετράχορδο, εξακολουθούν να παραμένουν θολά γιά το τρίχορδο!

Που, πότε και από ποιόν (ποιούς) μορφοποιήθηκαν τα πρώτα ιβρύδια ταμπουρά-Ναπολιτάνικου μαντολίνου , τα οποία παίρνοντας κατ`αποκλειστικότητα ένα παλιότερο όνομα που χαρακτήριζε κάποιο είδος ταμπουρά (μπουζούκι) αποτέλεσαν το κύριο όργανο του ρεμπέτικου τραγουδιού.

Όσον αφορά το κούρδισμα του τετράχορδου παραπέμπω στο παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο ʽʼΟκτώ λαϊκό πορτραίταʼʼ του Γιώργου Άλτη εκδόσεις λαϊκό τραγούδι σελίδα 244.

“Συμφωνά με κάποιους παλαιότερους , το πρώτο κούρδισμα που έκανε ο Χιώτης στο τετράχορδο ήταν μι-σι-σολ-ρε , αλλά με προτροπή του Χάρη Λεμονόπουλου το κούρδισε όπως το ξέρουμε σήμερα(ντο – φα – λα – ρε ).Τα παλαιότερα τετράχορδα-μαντόλες που υπήρχαν , τα κούρδιζαν ρε-λα-ρε-λα.”

Η ιστορία του τριχορδου φαίνεται να είναι μεγάλη αλλά και δύσκολο να αποκαλυπτεί αυτό το πέπλο μυστηρίου που την περιβάλλει.Νομίζω πως είναι αρκετά δύσκολο να αποκαλυπτούν οι ρίζες του μπουζουκιού.Το θέμα είναι οτι για αυτή την καινοτομία που σκέφτηκε να εφαρμόσει κάνοντας το τρίχορδο τετράχορδο έγινε , απο οτι ξέρω και μου έχουν πει, για λόγους ευκολίας του μπουζουξή και όχι για κάποιον άλλο ιδιαίτερο λόγο.