Ο Μάρκος στο Άουσβιτς!

Μία πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία που αγνούσα: Έλληνες Εβραίοι κρατούμενοι οργάνωσαν και εκτέλεσαν, το 1944, τη μοναδική καταγραμμένη πράξη αντίστασης κρατουμένων εναντίον των Ες Ες, σε στρατόπεδο συγκέντρωσης της Γερμανίας: Ανατίναξαν το ένα από τα πέντε κρεματόρια του στρατοπέδου του Άουσβιτς. Υπάρχει βιβλίο και ντοκυμαντέρ για την ιστορία αυτή, όπου μεταξύ άλλων πολύ ενδιαφερόντων στοιχείων, αναφέρονται και τα εξής: Ομάδα εργασίας από Έλληνες Εβραίους παρελάμβανε τα πτώματα των δολοφονημένων Εβραίων από τους θαλάμους “εξαέρωσης” και τροφοδοτούσε με αυτά τους φούρνους του κρεματορίου, κάτι που γινόταν υπό συνθήκες απόλυτης μυστικότητας. Η τύχη αυτής της ομάδας εργασίας ήταν προγεγραμμένη: Νέα ομάδα εργασίας, πάλι από Έλληνες Εβραίους, έστελνε στους φούρνους και τα πτώματα της προηγούμενης ομάδας, για να έχει και η νέα ομάδα τελικά την ίδια κατάληξη.

Ενδιαφέρον είναι το κόλπο που βρήκαν οι Έλληνες Εβραίοι κρατούμενοι σε ένα από τα κρεματόρια, να πληροφορήσουν τις κρατούμενες σε γειτονικό χώρο διαλογής ενδυμάτων Ελληνίδες Εβραίες για την φριχτή δουλειά που τους είχαν αναθέσει: Τραγούδαγαν τραγούδια του Μάρκου Βαμβακάρη, όχι όμως με τους κανονικούς τους στίχους αλλά με στίχους που εξιστορούσαν τη “δουλειά” που τους υποχρέωναν να κάνουν και που φυσικά είχαν συντάξει οι ίδιοι.

Αξιοσημείωτο είναι ότι επελέγησαν, για τη δουλειά αυτή, τραγούδια (ή τραγούδι;) του Μάρκου και όχι π.χ. σεφαραδίτικα, που θα μπορούσε λογικά να υποθέσει κανείς.Ίσως γιατί στο στρατόπεδο υπήρχαν, εκτός από τη πλειοψηφική βέβαια ομάδα των Σεφαραδιτών, και Ρωμανιώτες Εβραίοι που δεν καταλάβαιναν Λαντίνο. Τα στοιχεία αυτής της ιστορίας υπάρχουν σε αυτή την ιστοσελίδα:

http://www.mixanitouxronou.gr/i-agnosti-exegersi-ton-ellinon-evreon-sto-aousvits-tragoudousan-vamvakari-me-allagmenous-stichous-pou-periichan-plirofories-gia-to-sampotaz-ke-kataferan-na-anatinaxoun-ena-apo-ta-pente-krematori/

Πέρα από την τραγικότητα της ιστορίας, μεγάλο ενδιαφέρον έχει το ότι επέλεξαν τραγούδια του Μάρκου. Άλλο ένα δείγμα του πόσο μεγάλη απήχηση είχαν τα τραγούδια του στο λαό. Μακάρι να μπορούσαμε να μάθουμε ποια τραγούδια διασκεύασαν και τι στίχους χρησιμοποιούσαν;

Αν έψαχνε κάποιος στα αρχεία της His Master’s Voice στο Hayes, πριν φυσικά καταστραφούν, να βρει ποιοί δίσκοι του Μάρκου είχαν τις περισσότερες πωλήσεις, θα είχε στα χέρια του με μεγάλες πιθανότητες τα τραγούδια που τραγουδήθηκαν στο Άουσβιτς. Όμως Βασίλα, όπως επισημαίνεις κι εσύ, στο σύνολο των πωλήσεων από το 1933 – 34 και μετά, οι δίσκοι του Μάρκου ήταν εκείνοι που έσπαγαν τα ρεκόρ και με τεράστια διαφορά από τον δεύτερο και όλους τους υπόλοιπους.

Πλήρης και εκτεταμένη (σ. 169-191) περιγραφή του γεγονότος στο Μπιρκενάου τον Νοέμβριο (:wink: του 1944 υπάρχει στο “Sonderkommando” του εβραίου Θεσσαλονικιού επιζήσαντος Σλόμο Βενέτσια (εκδ. Πατάκης, 2008, πρόλογος της Σιμόν Βέιλ, μετάφραση Κ.Χρα) μέλους του εν λόγω kommando.

Πρόκειται για μία σπάνια διήγηση του 2006, που έγινε με τόσο μεγάλη καθυστέρηση λόγω της φύσης της “εργασίας” των μελών του συγκεκριμένου kommando, που ήταν αποκλειστικά εβραίοι και κυρίως Πολωνοί.
Ελάχιστοι από αυτούς επέζησαν μια και όλους τους “ανανέωναν” κάθε 2-3 μήνες.
Μετρημένοι τα διηγήθηκαν.
Μπαρούτι προμηθεύτηκαν από εβραίες που εργάζονταν στο εργοστάσιο Weichel.
Πρόχειρα όμως δεν μπόρεσα να βρώ να αναφέρει κάτι για τραγούδια του Μάρκου.
Ίσως ξαναδιαβάζοντας το…

Καλή γνώση πάντως δίνει η περιγραφή του Θεσσαλονικιού Τζάκο Γιεχάσκελ, συζύγου της Στέλλας Χασκήλ, που έχει αναρτήσει ο γιος του Μάριος, πολύ γνωστός ρέκτης του ρεμπέτικου.

[ Και το βιβλίο και το βίντεο απαιτούν τουλάχιστον υπομονή].

Το θέμα το είχε αναδείξει και η Tountas Priest στο blog της: