Πόσες φορές έχετε παίξει μουσική και σηκώθηκε κόσμος να χορέψει?
Πολλές φορές έχει τύχει να χορέψω αλλά να μην τον ενδιαφέρει καθόλου τον μουσικό αν εγώ ευχαριστιέμαι τον χορό επειδή παίζει το τραγούδι γρήγορα ή αργά.
Κατά πόσο ο χορευτής μπορεί να σας δώσει τον ρυθμό και να σας μαεστράει?
Έτυχε να δω το παρακάτω βίντεο με τον Χρίστο Τσιαμούλη να μαεστράρει στη αρχή.Αλλά κατά πόσο είναι εύκολο ή δύσκολο αντί για τον μαέστρο να βλέπετε έναν χορευτή και να παίζετε πάνω στον χορό-ρυθμό του?
Αυτό μπορούμε να το δούμε σε πολλούς χορούς της Ηπείρου και της Μακεδονίας, αλλά κατά πόσο συμβαίνει και στο ρεμπέτικο και πιο γενικά στο παραδοσιακό τραγούδι?
Όλοι ανεξαίρετα οι πρακτικοί λαϊκοί οργανοπαίκτες πάντα τονίζουν ότι όταν παίζουν σε πανυγήρια κλπ. (δηλαδή όχι μπροστά σε παθητικούς θεατές) εστιάζουν πάντα στον πρώτο χορευτή. Μάλιστα προχωρούν παραπέρα, λέγοντας ότι σε περιοχές που τις γνωρίζουν καλά, ξέρουν τα χούγια πολλών χορευτών και προσπαθούν να τους παρακολουθήσουν. Η τακτική αυτή συχνά οδηγεί σε μικρούς χρονικούς αποσυντονισμούς, που όμως τους ανέχονται όλοι. Πιο χαρακτηριστικό είναι αυτό, βέβαια, στα “παραγγελμένα” τσάμικα.
Ο Μάρκος είναι γνωστό ότι όταν τελείωνε τη σύνθεση ενός (συνήθως εννεάσημου) τραγουδιού, το έπαιζε κάποιο βράδυ σε μία ταβέρνα να χορέψει κάποιος που ο ίδιος εκτιμούσε ως καλό χορευτή, για να το “προβάρει” στην πράξη. Αυτό το υιοθέτησαν και άλλοι του ρεμπέτικου. Όμως, εδώ, η σκοπιμότητα είναι αντίστροφη: ελέγχεται αν το κομμάτι ακολουθεί χωρίς λάθη το ρυθμό, γιατί αν πράγματι υπάρχουν λάθη, αυτά θα “πετάξουν έξω” τον καλό χορευτή, κάτι που μπορεί να γίνει συχνά π.χ. και στην Κρήτη, το έχουμε ξανασυζητήσει αυτό.
Αν πας σε περιοχές της Τουρκίας όπου το ζεϊμπέκικο ήταν από παλιά χορός γνωστός, που δεν χρειάστηκε να τον μάθουν στο σχολείο ως υποχρεωτικό “πανεθνικό” τουρκικό χορό, μπορεί ο πρώτος ζουρνατζής (πάνω στον οποίο συγχρονίζονται οι υπόλοιποι, αλλά και οι νταουλιέρηδες), να κρατήσει μία νότα επί δεκάδες δευτερόλεπτα, παρακολουθώντας τον χορευτή που στέκεται ισορροπία στο ένα πόδι, ακίνητος, κι ας τρέχει αδυσώπητα ο χρόνος στο μεταξύ. Και ο χορευτής αλλά, συντονιζόμενοι, και οι μουσικοί αδιαφορούν πλήρως για το ότι έχουν βγεί εκτός χρόνου.
Και σε πολλά απτάλικα της Μυτιλήνης συμβαίνει αυτό!
Αν και έχω μία μικρή ένσταση κύριε Νίκο!Ανάλογα την περιοχή και τον χορό συμβαίνει αυτό που λέτε αλλά σε γενικές γραμμές ένας καλός χορευτής μπορεί να προσαρμόζεται στα διάφορα τερτίπια των μουσικών!
Επίσης αυτό που μου κάνει εντύπωση στο τραγούδι που ανέβασα πριν, είναι οι παύσεις σε μερικά σημεία,μικρής χρονικής διάρκειας βέβαια!
Αν και δεν ερωτήθηκε αυτό ακριβώς, να σχολιάσω ότι αν ο Τσιαμούλης διευθύνει, πράγμα που δεν είθισται στα παραδοσιακά, είναι μάλλον γιατί έχει να κάνει με μια πολύ μεγαλύτερη ορχήστρα από τις κανονικές. Τόσο πολλοί μουσικοί είναι παραδεκτό από αιώνων ότι χρειάζονται κάποιον συντονιστή. Αν ήταν μια κομπανία των 3-4 οργάνων θα συντονίζονταν με ματιές μεταξύ τους. Τώρα ποιον να πρωτοκοιτάξεις;
Ο καλός χορευτής δεν βγαίνει ποτέ από τον ρυθμό (του). Τον φέρνει στα μέτρα του και χορεύει. Εάν πρόκειται για παραδοσιακό δε, με τον κρουστό προσπαθεί να τα “βρει” στα διάφορα τσαλίμια που κάνει.
Πέπε, κάνεις λάθος στο #4. Κάνει τον μαέστρο γιατί πρέπει να διευθύνει μαθητές. Οι παραδοσιακοί μουσικοί (και όχι μόνο παραδοσιακοί) δεν χρειάζεται να βλέπονται. Φτάνει που ακούγονται μεταξύ τους (βλ. Μαστοροχώρια, Γουμένισσα).
υ.γ. Θυμήθηκα την Εστουντιαντίνα Νέας Ιωνίας. Τόσοι μουσικοί χωρίς μαέστρο.
οκ, μην πυροβολείτε τον μαέστρο! μια μαθητική συναυλία είναι, (με εξαιρετικούς παίχτες ανάμεσα στους μαθητές), με ελάχιστη προετοιμασία. αν υπήρχε άνεση χρόνου θα υπήρχε και αντίστοιχος συντονισμός, πιστεύω μια χαρά χωρίς διεύθυνση.
Θα συμφωνήσω με τον προλαλίσαντα. Είναι απλώς μια μαθητική συναυλία, επομένως πιο πολύ δίνει τον ρυθμό με τα χέρια ώστε να υπάρχει ένας συντονισμός. Ίσως εάν είχαν κάνει πιο πολλές πρόβες (πιο πολλές ώρες) αυτό να μην χρειαζόταν καν και να έπαιζαν χωρίς την ύπαρξη διεύθυνσης.
Όσον αφορά τώρα το θέμα που έβαλε ο Gilles, πιστεύω πως η επικοινωνία μεταξύ πρωτοχορευτή και μουσικών είναι σχεδόν επιβεβλημένη. Ένας καλός χορευτής με “τσαλίμια” μπορεί να σώσει “την παρτίδα” εάν είναι εκτός χρόνου, όπως και η ορχήστρα μπορεί να παίξει πάνω στον ρυθμό που χορεύει ένας χορευτής. Όπως πολύ σωστά είπε και ο κος Νίκος ειδικά στην Κρήτη (που έφερε ως παράδειγμα) αυτό είναι πολύ συνηθισμένο.
Μια μαρτυρία ενός τέτοιου συμβάντος (επικοινωνία μεταξύ πρωτοχορευτή και μουσικών) υπάρχει και στο ακόλουθο άρθρο.
Μα δεν πυροβολήσαμε! Πολύ καλά κάνει και τους διευθύνει. Άλλωστε έχετε δίκιο για το μαθητικό του πράγματος: άμα είσαι ο δάσκαλός μας, έχεις χρέος να μας κουμαντάρεις, τι, ξεβράκωτους θα μας αφήσεις; _______________ Από την άλλη, επειδή έχω και ιδία πείρα (ήμουν σε μερικές από αυτές τις συναυλίες και μάλιστα έχω παίξει και σε κάποιες, μπορεί και σ’ αυτήν), το ότι υπάρχει ένα πνεύμα “ορχηστρικό” άλλο από της παραδοσιακής ζυγιάς / κομπανίας είναι γεγονός. Γίνεται συνειδητά και οι μαέστροι (δεν ξέρω για τους μαθητές) έχουν πλήρη συναίσθηση του τι σημαίνει αυτό, δεν κοροϊδεύουν τον εαυτό τους ότι «κάνουν παράδοση».