Λοιπόν όσο περιδιαβαίνω τις γραμμές (πόστιγκ) του φόρουμ βλέπω ότι είναι τεράστιος ο πλούτος γνώσης που υπάρχει.
Αφού διάβασα λοιπόν ότι βρήκα για το Λαούτο μου δημιουργήθηκαν μερικές ερωτήσεις για το λαούτο:
Το κούρδισμα του είναι ΛΑ-ΡΕ-ΛΑ-ΡΕ απ’ όπου κι αν ξεκινήσεις; (Με την συζήτηση που γίνεται με τα ντουζένια θα έπρεπε να πώ το “ΒΑΣΙΚΟ ΚΟΥΡΔΙΣΜΑ ΤΟΥ”)
Το να παίζεις λαούτο ή μπουζούκι είναι δυσκολότερο και γιατί; (δεν εννοώ να γίνεις βιρτουόζος αλλά απλά να στέκεις σε μιά παρέα μουσικά.)
Είναι συνοδευτικό η σολιστικό όργανο; Στην Ελλάδα σπάνια βλέπεις σολίστες λαούτου. Προσωπικά γνωρίζω μόνο τον Καίσαρα Κίκη από το νησί της γυναίκας μου την Κάσο, που είναι μάγος στο λαούτο. Στην Τουρκία έχω ακούσει σε παλιοκαφενέ της Σμύρνης σόλα σε λαούτο που σε ταξίδευαν.
Ποιές οι διαφορές του κρητικού-στεριανού-πολίτικου λαούτου;
Στην ελλάδα σπάνια βρίσκεις σολίστες λαούτου?Ιεροσυλία για τους κρητικούς lead-λαουτιέρηδες (αυτοί που παίζουν την μελωδία όχι οι άλλοι οι ρυ8μικοί) που κατεβάζουν παπάδες σε τρελές ταχύτητες…(βλέπε Μιχάλης Τζουγανάκης και όχι μόνο)
Στην τουρκία θα άκουσες σόλα σε Πολίτικο λαούτο(στα τούρκικα Lavta).Το πολίτικο λαούτο αποτελείται απο 7 χορδες(3 διπλές και μία μονή μπουργάνα), κουρδίζεται συνή8ως σε πέμπτες (ΛΑ-ΡΕ-ΣΟΛ-ΝΤΟ) και το κυριότερο είναι ότι είναι ασυγκέραστο όργανο.Έχει δηλαδή μπερντέδες σαν το σάζι.Ο ήχος του δεν έχει καμία σχέση με το ελληνικό λαούτο και θυμίζει το ηχόχρώμα του ουτιού(σ’αυτό βοη8άνε και οι χορδές του που είναι όμοιες μ αυτές του ουτιού)…
Οι μεγαλύτεροι lavtaci-δες ήταν ο ελληνικής καταγωγής Αντώνης (Lavtaci Andon) και ο πολύς Tanburi Cemil Bey.
Στην ελλάδα πασίγνωστος παίχτης του πολίτικου λαούτου (καθώς και της πολίτικης λύρας) είναι ο Σωκράτης Σινόπουλος.
Σχετικά με το ελληνικό λαούτο ας μιλήσει κάποιος πιό γνώστης…
Επειδή παίζω πολίτικο λαούτο μπορώ να πώ λίγα πράγματα.
Το πολίτικο λαούτο είνα καθαρά όργανο σολιστικό, όχι συνοδείας. Κουρδίζεται λα ρε λα ρε με λά το καντίνι και διαθέτει τρείς διπλές και μία μονή (τη μπάσα ρε). Ήταν μέχρι το τέλος του 19ου αι. το βασικό νυκτό σολιστικό όργανο στις «ορχήστρες λεπτών οργάνων» της Πόλης. Μετά άρχισε να υποκαθίσταται από το ούτι, που μέχρι τότε ήταν άγνωστο στην Πόλη (!), κυρίως επειδή άρχισε να δημιουργείται η ανάγκη για τρανσπονάρισμα. Πράγματι με τους μπερντέδες του, τοποθετημένους όπως και στον ταμπουρά, το λαούτο δεν τρανσπονάρει εύκολα παντού, εκτός αν μετακινήσεις μπερντέδες που είναι χρονοβόρο. Οι χορδές είναι νάυλον. Το καράουλο σε γωνία με ξύλινα στριφτάρια. Παίζεται με φτερό, με τεχνική ακριβώς όπως στο ούτι.
Σήμερα το π. λαούτο (λάφτα το λένε οι Τούρκοι γιατί δεν μπορούν να πούν τα δύο φωνήεντα α και ου μαζί) έχει περιπέσει σε αχρηστία. Ο Ερευνίδης φέρνει κάποια μοντέλα τούρκικα με σχετικά μικρό σκάφος, κατάλληλα υποτίθεται για γυναίκες, μιά και το κράτημά του είναι ακριβώς όπως το ούτι και λόγω του στήθους το δεξί χέρι μπορεί να μην φτάνει άνετα να χτυπήσει τη χορδή. Με το μικρό ηχείο όμως χάνει πολύ σε ηχόχρωμα.
Το «νησιώτικο» και το «στεριανό» λαούτο είναι ένα και το αυτό όργανο, με μεγάλο ηχείο του οποίου η βάση τρέχει σε ευθεία, όχι καμπύλη γραμμή, μπράτσο μακρύτερο από το πολίτικο και χορδιέρα δυτικού τύπου (κιθάρας). Οι χορδές του είναι μεταλλικές (τέλια) και κουρδίζονται σε πέμπτες (λα ρε σολ ντο). Έχει μπερντέδες μόνο στα ημιτόνια (συγκερασμένο) και ο βασικός του ρόλος είναι η συνοδεία αλλά υπάρχουν και μερικοί που σολάρουν, συγκερασμένα βέβαια.
Για το κρητικό δεν ξέρω λεπτομέρειες, μόνο ότι είναι της μόδας τα τελευταία χρόνια να μεγαλώνει συνεχώς.
Στο παίξιμο είναι σαφώς δυσκολώτερο το πολίτικο λαούτο από το μπουζούκι κυρίως όταν παίζεις σε κλίμακες εκτός ρε και λα και βέβαια, όλα τα μη συγκερασμένα όργανα είναι πολυπλοκώτερα από τα ασυγκέραστα, ιδίως αν επιμένεις να τηρείς σκληρή και μαλακή χρόα στις χρωματικές κλίμακες. Άσε που και το σαμπά έχει προβλήματα…
Το κρητικο λαουτο οπως λεει και ο Multi ειναι πια
κατα 80% σολιστικο παρα συνοδευτικο.
Το κουρντισμα του ειναι μι-λα-ρε-σολ (μι-καντινι)
οπως δηλ. το βιολι. Η ταστιερα συμφωνα με τον πολυ καλο οργανοποιο Αντωνη Βερυκακη ειναι 73-75 ποντους, το πλατος καπακιου 35-37 cm και το βαθος του σκαφους 19-20 cm.
Τα νουμερα αυτα ειναι της τελευταιας 10ετιας οπου υπαρχει μια ταση να μικρυνει το λαουτο και να γυρισει στο παλιο “μικρο” λαουτο. Στη δεκαετια '50 και ειδικα '60 και '70 το λαουτο μεγαλωσε υπερβολικα σε μεγεθος και πολυ το ειπαν και μπαουλο !! Το μεγαλωμα προεκυψε ισως λογω του ογκου του ηχου μια και τα γλεντια ηταν μεγαλα (με πολυ κοσμο) και χρειαζοταν δυνατος ηχος.
Οι ενισχυτες και οι πρωτες “λεμ” ηρθαν απο τα μεσα της δεκ.'60 ενω τα πιο πολλα χωρια δεν ειχαν ρευμα. Στο χωριο μου (55 χλμ. απ’τα Χανια) το ρευμα ηρθε το 1978 !!
Τα πανηγυρια γινοταν κατω απο τα δενδρα, οι γαμοι στις αυλες των σπιτιων ή στις πλατειες των χωριων, οι γκαζοζες σε βαρελι με νερο και το λαστιχο να τρεχει, υπηρχαν λουξ για φωτισμο και κανενας ενισχυτης με μπαταριες για τα οργανα …
Ο παραπανω οργανοποιος με τον οποιο μιλησα προ ολιγου μου ειπε οτι εχει λαουτο του γερο-Φραγγέδη απο το 1941 και ειναι πιο μικρο απο αυτες τις διαστασεις !!
Επισης το κρητικο λαουτο μεχρι προσφατα ειχε μετακινουμενους μπερντεδες που ελαχιστοι ομως ξερουν να τους μετακινουν. Τωρα και 5-10 χρονια βαζουν οι πιο πολλοι μεταλλικα ταστα. Περισσοτερες πληροφοριες απο τον ιδιο τον Αντωνη.
Κυκλοφορει επισης στην Κρητη νομιζω στο Ηρακλειο, λαουτοκιθαρα με 5 χορδες και ακουσα οτι εχει φτιαξει καποιος και με 6 χορδες !!
Επισης ο χαρισματικος οργανοποιος και λαουτιερης
Νικος Αλεφαντινός απο το Ρεθυμνο εχει φτιαξει ενα λαουτο-κιθαρο με 4 διπλες χορδες, με πριμο ηχο που το ονομασε Νικάλ. Νομιζω ζει στην Αθηνα οπου εχει εργαστηριο, στουντιο κλπ
Φιλος μου Κυπριος εδω στα Χανια εχει ενα λαουτο που εχει 6 μονές χορδες
σε κουρντισμα κιθαρας και ειναι κι αυτη μια λαουτοκιθαρα. Ειναι κατασκευης Κυπριου μαστορα και μαλιστα με σκαφτες (οβαλ) ντογιες !! (παρεπιμπτ.πωλειται)
(Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/ην yiorgosv 18 Μάρτιος, 2005)
Ωραιο το site του Ρομπογιαννάκη !!
Ο Ρ. ειναι γνωστος και καλος κατασκευαστης εως φιρμα θα ελεγα απο το Ηρακλειο οπου τα τελευταια χρονια εχουν “βγει” παρα πολλοι οργανοποιοι.
Ισαακ κυττα στην πρωτη σελιδα στα σχολια οπου
λεει για την Κασο !!
Ο Σάββας ο Περσελής είναι μεγάλη φυσιογνωμία στην Κάσο, ο καλύτερος μαντινοδόρος, τ’ αηδόνι του νησιού.
Βέβαια υπάρχουν κι άλλα πολλά νέα παιδιά που λατρεύουν την μουσική τους παράδοση και την συνεχίζουν άξια. Μάλιστα η Ιεράπετρα έχει κερδίσει έναν από τους καλύτερους λυριστές και μαντιναδόρους της Κάσου που έχει παντρευτεί και μένει πλέον εκεί.
Χρονια πολλα στους Θοδωρηδες του φορουμ και γενικοτερα !!
(εστω και καθυστερημενα)
Νικο Αγγελ. χρονια πολλα στον κολλητο σου και οσο για μας εδω με το Σταθακο (ακους ΚΚ™ τα ριξαμε ασυστολως το Σαββατο σε ενα καινουριο στεκι. Μαζι και η νεα γενια των τριχορδων αλλα και
ο μπουζουξης-κατασκευαστης Θεοδοσης.
Ο Γιαννης μας κατεπληξε με το ρεπερτοριο απο Ασιμο (!!) και χορεψε το “Ξεκρεμασα” που παιχτηκε αλλα Τζορνταν …
Αντε και σ’αλλα !!
Ευχαριστούμε για τα Χρόνια πολλά (εκ μέρους των Θοδωρήδων του φόρουμ). Επ’ ευκαιρία, να δηλώσω ότι τυγχάνω λάτρης του λαούτου του Κουτσουρέλλη. Και ότι στενοχωριέμαι όταν το υπέροχο αυτό όργανο, με τέτοια παράδοση, υποβιβάζεται στο επίπεδο της ρυθμικής συνοδείας, τύπου ντράγκα-ντράγκα, όπως επί πολλά χρόνια συνέβαινε στην Κρήτη.
Το πολίτικο λαούτο έχει πολύ μεγάλη διαφορά από το νησιώτικο και το κρητικό. Το νησιώτικο και το στεριανό είναι σχεδόν δίδυμα. Άρα έχουμε:
Το πολίτικο λαούτο το οποίο μοιάζει σαν μακρύ ούτι αλλά με μπερντέδες. ʽΕχει πλαστικές χορδές και μπορεί να συνοδέψει αλλά και να σολάρει.
Κύριο χαρακτηριστικό του είναι ότι έχει τους περισσότερους δυνατούς μπερντέδες πράγμα που το κάνει πολύ αποτελεσματικό στη σωστή εκμάθηση της παραδοσιακής μας μουσικής. Μπορεί να παίξει όλα τα μόρια σχεδόν αλλά με μια μεγάλη διαφορά από τα άταστα: τα παίζει ακριβώς! Γι αυτό το λόγο και ο Σωκράτης Σινόπουλος το διδάσκει στο Ωδείο Αθηνών ως υποχρεωτικό μάθημα για όλα τα παραδοσιακά όργανα. Σύντομα θα αντικαταστήσει και η εκκλησία το πιάνο με το πολίτικο λαούτο ως υποχρεωτικό μάθημα για την λήψη διπλώματος Βυζαντινής μουσικής.
Το στεριανό και νησιώτικο λαούτο μοιάζουν πάρα πολύ. Η διαφορά τους είναι στον ήχο και στο ύφος που ενσωματώνει ο κάθε μουσικός. Έχουν μπερντέδες και σιδερένιες χορδές. Τα διαστήματα που παίζει είναι συγκερασμένα όπως του μπουζουκιού.
Το κρητικό λαούτο είναι λίγο πιο μεγάλο από το νησιώτικο, αλλά ίδια χαρακτηριστικά εκτός από το κούρδισμά του.
Οι φωτογραφίες είναι από μικρό βιντεάκι, που τράβηξα σήμερα.
Δυστυχώς, το τζάμι της βιτρίνας και ο φωτισμός δεν επέτρεψαν καλύτερη ποιότητα.
Το δε μαγαζί είναι (εδώ και μήνες) πάντα κλειστό!
Πρόκειται γιά ένα πολύ ιδιόμορφο (12χορδο) λαουτοειδές όργανο.
Όποιος γνωρίζει, ας μας πει περισσότερα.
Το όργανο ανήκει στην κατηγορία των οργάνων με διπλό σετ χορδών, αυτό που στην αγγλόφωνη κοινότητα επικράτησε να λέγεται harp guitar. Συνήθως υπάρχουν δύο παράλληλα μάνικα, αλλά εδώ βλέπω για πρώτη φορά αυτό το «στρεβλωμένο» μάνικο που είναι έτσι ακριβώς για το σκοπό αυτό. Εκτός από τη μία μεσαία χορδή που λείπει, λείπει και ολόκληρο το σετ των μπάσων χορδών, για τις οποίες υπάρχουν θέσεις στον καβαλάρη.
Τα όργανα αυτά ήταν της μόδας στον μεσοπόλεμο, κυρίως στην Αυστρία αλλά και στη Γερμανία και αλλού. Στην πασίγνωστη φωτογραφία όπου σε μία αίθουσα ξενοδοχείου, πρόχειρα διαμορφωμένη για ηχογραφήσεις με κρεμαστές κουρτίνες κλπ. βλέπουμε τον Σαλονικιό όρθιο με το βιολί του, τον Αραπάκη, τον Ντάβο και άλλους (ποιος είναι ο τραγουδιστής;) βλέπουμε και τον Νταλγκά καθισμένο κάπου αριστερά, σε άψογο στιλ, με ένα τέτοιο όργανο με δύο μάνικα.
Πρόκειται για λαούτο με συγκερασμένη κλίμακα και σταθερά τάστα, σαν της κιθάρας.
Προφανώς ανήκει στη Δυτική μουσική παράδοση. Η ιδιομορφία του έγκειται στο ότι είχε και άλλες έξι ελεύθερες ανοιχτές χορδές, που όμως δεν είναι τοποθετημένες.
Ακριβώς κάτι αντίστοιχο έχουμε με παλιότερους τύπους κιθάρας του μεσοπολέμου, με « κόντρα μπάσα » , που έχουμε συζητήσει και σε παλιότερο topic ( μπασο-κιθάρα ). Μιά τέτοια ( Ελληνικής κατασκευής )υπάρχει και στο άλμπουμ , δημοσιευμένη από τον emel που την έχει στην κατοχή του.
Τα όργανα αυτά, πότε έχουν τις ανοιχτές χορδές ελεύθερες, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση, και πότε υποστηρίζονται από ένα δεύτερο μπράτσο χωρίς τάστα.
Απ`ότι βλέπω μέχρι να το γράψω με πρόλαβε ο Νίκος, και είπαμε δυό φορές τα ίδια πράγματα!
Το κούρδισμα του λαούτου είναι (από κάτω προς τα πάνω) ΛΑ-ΡΕ-ΣΟΛ-ΝΤΟ.
το λαούτο στην ελληνική παραδοσιακή μουσική πάει πακέτο με το όνομα Χρήστος Ζώτος , ο οποίος έχει φτάσει πλέον το σολιστικό παίξιμο στο λαούτο σε τέτοια επίπεδα που ακόμα και οι κλαρινίστες μελετάνε ένα προς ένα τα cd του.(ο άνθρωπος βέβαια κατέχει και τα μακάμ καλύτερα από τον καθένα, είναι κινητή εγκυκλοπαίδεια)
και με το βιβλίο του Δημήτρη Μυστακίδη που είναι απαραίτητο για όποιον θέλει να ασχοληθεί.Ο Κωστής Καλαϊτζάκης μαθητής του Ζώτου είναι επίσης άπιαστος σολίστας που έχει μελετήσει ιδιαίτερα τα ύφη ανα περιοχή (βλ. cd πρόσχορδο) και ετοιμάζει καινούριο cd.
Να ρωτησω κατι κι εγω.
Τα χαρακτηριστικα του κα8ε οργανου με τις διαστασεις τελικα υπαρχουν καπου οργανωμενα?Να μαθαινει και ο απλος κοσμακης βρε παιδια.Χρονια Πολλα σε ολους
Βρε Σπύρο, οργανοποιός δεν είμαι αλλά δυο πράματα, τα έχω μάθει κι εγώ με τα χρόνια. Έχω την εντύπωση (οι οργανοποιοί ας με διορθώσουν) ότι ούτε και στην (ορθολογιστική) Δύση υπάρχει κάπου καταχωρημένος ένας πίνακας (τυφλοσούρτης;) με ακριβείς διαστάσεις, κούρμπες, πάχη και ό τι άλλο χρειάζεται για το κάθε όργανο. Εκτός ίσως από το πιάνο, όπου όμως και εκεί ο κάθε οργανοποιός έχει αρκετές ελευθερίες ακόμα. Στην «καθʼ ημάς» και τη γενικότερη Ανατολή, τα πράγματα είναι ακόμα πιο συγκεχυμένα. Αλλά, αυτό δεν είναι το ωραίο;
όλα αυτά βέβαια, μέχρι οι Κινέζοι να φέρουν τα πάνω, κάτω…
τα ριξαμε ασυστολως το Σαββατο σε ενα καινουριο στεκι. Μαζι και η νεα γενια των τριχορδων αλλα και