Επειδη δεν ξέρω τον τίτλο δυσκολεύομαι να βρω τους στιχους αυτού του τραγουδιού.
Το έχει πει ο Μπηθικώτσης.
“Κράτα την καρδια σου μάνα γλυκειά
κι εγω είμαι ο γιος σου που γυρισε…”
Αυτους μόνο τους στίχους εχω συγκρατήσει. :230:
Τίτλος: “Στα περβόλια”,
Καταπληκτικό ζεϊμπέκικο, γράφτηκε για τη μουσική παράσταση “Το τραγούδι του νεκρού αδελφού”, στις αρχές του ΄60 και κυκλοφόρησε σε δίσκο στις 6-2-1962.
Στίχοι και μουσική του Μίκη Θεοδωράκη.
Πρώτη ερμηνεία από τον Μπιθικώτση.
Το έχει πει και η Μαρινέλα και ο Χατζής, ίσως και άλλοι σε μεταγενέστερες εκτελέσεις.
Εξαιρετική η εικονοπλαστική δύναμη του Μίκη.
Η παρέα στα περιβόλια στήνει γλέντι για τον ετοιμοθάνατο νέο.
Αυτός καλεί το Χάροντα σε αναμέτρηση στο κρασί, στο χορό και στο τραγούδι… και αν τον νικήσει να χαρεί “μιας νυχτιάς ζωή”.
Ταυτόχρονα αποχαιρετά φίλους, φύση, ζωή και τη μάνα…
Οι στίχοι:
" Στα περβόλια, μες τους ανθισμένους κήπους
σαν άλλοτε θα στήσουμε χορό
και το Χάρο θα καλέσουμε
να πιούμε αντάμα και να τραγουδήσουμε μαζί
Κράτα το κλαρίνο και το ζουρνά
κι εγώ θαρθώ με το μικρό μου το μπαγλαμά
αχ, κι εγώ θαρθώ…
Μες της μάχης τη φωτιά με πήρες Χάρε
πάμε στα περβόλια για χορό.
Στα περβόλια μες τους ανθισμένους κήπους
αν σε πάρω Χάρε στο κρασί
αν σε πάρω στο χορό και στο τραγούδι
τότες χάρισέ μου μιας νυχτιάς ζωή
Κράτα την καρδιά σου μάνα γλυκιά
κι εγώ είμ’ ο γιος που γύρισε για μια σου ματιά
αχ, για μια ματιά…
Για το μέτωπο σαν έφυγα μανούλα
εσύ δεν ήρθες να με δεις
ξενοδούλευες και πήρα μόνος μου
το τραίνο που με πήρε πέρα απ’ τη ζωή".
Εκπληκτικοί οι στίχοι αλλά και η απόδοση με τη φωνή του Μπιθικώτση έχει το πλεονέκτημα να μη βγάζει μόνο θλίψη, να μην ακούγεται σα μοιρολόι, αλλά να κρατά αυτή την ηρωική πνοή, να γίνεται κατάφαση ζωής…
Όπως και στον “Επιτάφιο” του Ρίτσου, στην εκτέλεση με τον Μπιθικώτση.
Προσωπικά θα το έβαζα στα 10 καλύτερα τραγούδια του Μίκη (ίσως και στα 5 πρώτα).
Και όσο για την ερμηνεία του Μπιθικώτση … τι να πει κανείς. Ανεπανάληπτη!!!
Συμφωνούμε απόλυτα. Ετσι θα το τοποθετούσα κι εγώ.
Δεν είμαι σίγουρος αν και οι στίχοι είναι του Θεοδωράκη. Θα το ψάξω μόλις ξανατοποθετήσω τους δίσκους μου στη θέση τους, μετά το βάψιμο του δωματίου.
Λίγα λόγια για το «Τραγούδι του νεκρού αδελφού»
Γράφτηκε το ΄61 στο Παρίσι, λίγο μετά τον «Επιτάφιο».
Πρόκειται για 8 τραγούδια: «Απρίλης», «Το όνειρο» (Δυο γιους είχες μανούλα μου), «Προδομένη αγάπη», «Ενα δειλινό», «Τον Παύλο και το Νικολιό», «Στα περιβόλια», «Δοξαστικό» , όλα σε στίχους του Μίκη και το «Κοιμήσου αγγελούδι μου», που μόνο αυτό είναι σε στίχους άλλου δημιουργού, του Κ. Βίρβου.
Επηρεασμένος από το δημοτικό και λαϊκό μας τραγούδι, από τους αρχαίους τραγικούς, από την πρόσφατη ιστορία του εμφύλιου ο Μίκης πέρασε μηνύματα ενωτικά μέσα από το έργο αυτό.
Ανέβηκε στο θέατρο «Καλουτά», από το Θίασο του Μάνου Κατράκη, σε σκηνοθεσία του Πέλου Κατσέλη, χορογραφία της Ζουζούς Νικολούδη, που ερμήνευσε το ρόλο της Μάνας και σκηνικά του Νίκου Νικολάου. Πρωταγωνιστούσαν ο Μάνος Κατράκης, η Βέρα Ζαβιτσιάνου, η Δέσποινα Μπεμπεδέλη, η Μαρία Κωνσταντάρου, ο Νίκος Ξανθόπουλος, ο Θεόδωρος Εξαρχος.
Στο ρόλο του λαϊκού τραγουδιστή ήταν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ενώ στο μπουζούκι ο Κώστας Παπαδόπουλος και ο Λάκης Καρνέζης.
Η πρώτη ηχογράφηση έγινε το ΄63, με ερμηνευτές το Γρηγόρη Μπιθικώτση , τη Βέρα Ζαβιτσιάνου που πρωτοείπε την «Προδομένη μου αγάπη» , τη Γιώτα Λύδια στο «Νανούρισμα» σε στίχους του Βίρβου και βέβαια με τους Καρνέζη και Παπαδόπουλο στα μπουζούκια.
Από την ηχογράφηση αυτή η λογοκρισία έκοψε ένα τραγούδι, το «Αλυσίδα»:
«Την αλυσίδα τη βαριά την κάνω χελιδόνι
τη φυλακή τη σκοτεινή την κάνω ξαστεριά
Την αλυσίδα τη βαριά
εγώ κι εσύ κι εσύ κι εσύ την κόβουμε μαζί.
Σπάσε την αλυσίδα με τα σίδερα
φτιάξε την αλυσίδα με τα σύννεφα…
Η λευτεριά κερδίζεται, ραγιάδες σηκωθείτε…».
Το 1981 το έργο ανέβηκε ξανά σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολωμού (τραγουδούσαν οι Νταλάρας, Πανδής, Ζορμπαλά και Κούτρας). Ο Μίκης πρόσθεσε τα τραγούδια: “Μοιρολόι”, “Κλάψε Πικρό μου Σύννεφο” (στίχοι Τάσου Λειβαδίτη), καθώς και το “Τανγκό του Εφιάλτη” και το ποίημα του αδελφού του, Γιάννη Θεοδωράκη, “Τραγούδι Κόκκινο θα Πω”.
Το 2001 ο Θεοδωράκης το ηχογράφησε ξανά, σχετική συνέντευξη εδώ, συμπεριλαμβάνοντας όλα τα τραγούδια της παράστασης.
Αφηγείται ο Δήμος Μούτσης για τη γνωριμία του με το μπουζούκι: (γράφω από μνήμης)
“Ενα απόγευμα θα έπαιζα βιολί σε ένα κονσέρτο. Προκόπιεφ ήταν. Πήγα, έπαιξα και γενικά είχαμε μεγάλη επιτυχία. Πολύ καλό το κονσέρτο. Μόλις τελειώσαμε, μου λέει ένας φίλος μουσικός: Πάμε ν’ ακούσουμε το “τραγούδι του νεκρού αδερφού”. Παίζουν σήμερα το βράδυ. Πάμε όπως είμαστε, με τα όργανα στο χέρι…
Εγώ για τα μπουζούκια ήξερα απλά ότι …υπάρχουν. Υπάρχει ένα όργανο που λέγεται μπουζούκι. Δεν είχα δει ποτέ μου ζωντανά.
Φτάνουμε στο θέατρο. Βλέπω λοιπόν τους δυο μπουζουξήδες του Μίκη, έτσι όπως κάθονταν, ένας αριστερόχειρας - ένας δεξιόχειρας. Ξεκινάει το έργο και …μένω άναυδος! Μόλις τελείωσε το έργο, πήγα σπίτι, έβγαλα το βιολί από τη θήκη, το σκούπισα, το ξανάβαλα στη θήκη και τελείωσα με τον …Προκόπιεφ”.
Ο ΤΙΤΛΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΤΑ ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ, ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΙΚΗ, ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ, ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΠΟΛΕΜΟ(ΣΤΙΧΟΙ ΜΙΚΗ)
αλέξη, σε ευχαριστω και εσένα.
με εχουν καλυψει με τις απαντήσεις τους η ελενη και ο άρης.