Ένας πρωτεϊκός νησιώτικος σκοπός

Στο πλαίσιο μιας έρευνας που κάνω αυτό τον καιρό, εντόπισα 12 παραλλαγές, κοντινότερες ή μακρινότερες, ενός σκοπού από τους πιο διαδεδομένους στο Αιγαίο. Προέρχονται από 10 μέρη (σε τρία νησιά έχουμε από δύο διαφορετικές παραλλαγές και μία παραλλαγή είναι κοινή σε δύο νησιά).

Οι περισσότερες είναι αρκετά γνωστές, αλλά η σχέση μεταξύ τους δεν είναι ίσως τόσο προφανής.

  1. Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα Φούρνων και Ικαρίας.

  2. Αμπελοκουτσούρα, καθιστικός σκοπός Ικαρίας.

  3. «Ικαριώτικος», αποκριάτικος σκοπός Σάμου (απόσπασμα εδώ, μεταξύ 4’30’’ και 5’00’’).

  4. [χωρίς όνομα], σκοπός του Αγέρανου, Πάρος (απόσπασμα εδώ, μετά το 2’00’’ - στην Πάρο τον λένε σε ένα σωρό υποπαραλλαγές).

  5. «Των Ανταρτώ», καθιστικός (υποθέτω) σκοπός Απειράνθου Νάξου.

  6. «Τα Κεφαλονίτικα», σκοπός του Μπαλαριστού, Μύκονος (δεν το βρίσκω στο ίντερνετ).

  7. «Κεφαλονίτικα», τοπικός χορός (ξεχωριστός, μόνο σ’ αυτό το σκοπό) Ολύμπου Καρπάθου.

  8. «Σακελλάρης», τοπικός αποκριάτικος χορός Μεσοχωριού Καρπάθου.

  9. «Αν θέλεις για να παντρευτείς», καθιστικό Καλύμνου.

  10. Περίπου το ίδιο, αποκριάτικο χορευτικό Βολισσού Χίου.

  11. Πρωτοχρονιάτικα παινέματα Χίου.

  12. [μάλλον χωρίς όνομα], αποκριάτικος σκοπός από τα Σώκια της Μ. Ασίας.

Μια άλλη, όχι νησιώτικη. Η 13η και γρουσούζικη.

Τι κελεπούρι είναι αυτό!!

Την περίμενα Κουτρούφι την παρέμβασή σου, αλλά όχι τόσο ανατρεπτικά!

Τι να είναι τώρα αυτό… Το να υπάρχουν στον ίδιο σκοπό ύμνοι δύο εχθρικών μεταξύ τους παρατάξεων δεν είναι σπάνιο (το Κορόιδο Μουσολίνι λ.χ. είναι ιταλική μελωδία). Το ότι αυτοί παίζουν σε εντελώς στεριανό στυλ επίσης δεν έχει να λέει, μια επαγγελματική κομπανία ήταν που τους μίσθωσε κάποιος για μια ηχογράφηση. (Κρίμα που το βίντεο δε δίνει δισκογραφικά στοιχεία). Αλλά το γεγονός, που δεν το υποψιαζόμουν, είναι ότι προφανώς στην κατάμαυρη εκείνη εποχή αυτός ο αιγαιοπελαγίτικος σκοπός ήταν πολύ γνωστός. Εγώ φανταζόμουν ότι το απεραθίτικο αντάρτικο τραγούδι θα ήταν κάτι καθαρά τοπικό, με βάση μια μελωδία που θα προϋπήρχε στο νησί (γιατί όχι, αφού υπάρχει σε τόσα άλλα) και που η αντάρτικη χρήση της επισκίασε κάθε προηγούμενη ώστε πλέον να το θυμούνται μόνο ως αντάρτικο, χωρίς αυτό να έχει οποιαδήποτε επίδραση εκτός του χωριού. Να υποθέσουμε ότι κάποιοι Απεραθίτες ΕΑΜίτες το τραγουδούσαν όπου σταθούν κι όπου βρεθούν και διαδόθηκε μέχρι και απέναντι; Ή ότι το απεραθίτικο δεν είναι από τ’ Απεράθου αλλά από κάποιο άλλο νησί και απλώς εκεί έτυχε να μείνει ακόμα ζωντανό; Μήπως το ταγματασφαλίτικο είναι το πρότυπο του αντάρτικου και όχι το αντίστροφο; (Αλλά και πάλι, το πρότυπο του ταγματασφαλίτικου ποιο να είναι;)

Ευκαιρία να σπουδάσουμε και λίγη Ιστορία πάντως…

— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 17:48 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 17:39 —

Κάτι βρήκα σχετικά, αλλά ας μη ρυπάνουμε άλλο το φόρουμ…

Χα! Περίμενες να πω ότι το σκοπό “τον έχουμε και στη Σίφνο”. ε; Στην έφερα.:slight_smile: ΔΕΝ υπάρχει στη Σίφνο (…απ’ όσο ξέρω δηλαδή).

Στο video με το Απεραθίτικο υπάρχουν διάφορα σχόλια από κάτω, σχετικά με την Απεραθίτικη εκδοχή. Ίσως να μην ήταν τόσο γνωστή η μελωδία πριν τον πόλεμο στη Νάξο.

Και ναι! Να μη ρυπάνουμε άλλο το φόρουμ.

BTW: τι εννοείς ΠΡΩΤΕΙΚΟΣ;

Πρωτεϊκό είναι κάτι που αλλάζει συνεχώς μορφές. (Από τον Πρωτέα, αρχαία θαλασσινή θεότητα που μεταμορφωνόταν.) Αυτός ο σκοπός είναι κάπου αναγνωρίσιμο ότι είναι κάθε φορά ο ίδιος (ενίοτε με επιφυλάξεις), αλλά σαφώς όχι ολόιδιος από μέρος σε μέρος. Αυτό είναι βέβαια φυσικό και αναμενόμενο, αλλά στην περίπτωση του εν λόγω σκοπού βρίσκω ότι φτάνει σε σημείο αξιοσημείωτο.

Βλ. και συζήτηση, εδώ, για το άρθρο του Δραγούμη για έναν άλλο σκοπό με παρόμοια ιστορία, και τη σειρά αναρτήσεων Look what they 've done to my song (1-2-3) στο μπλογκ μου.