Νέα διασκευή του Δημήτρη Μυστακίδη του παραδοσιακού τραγουδιού από την περιοχή του Πωγωνίου, “ο ήλιος βασιλεύει”.
(το φεγγάρι κάνει κύκλο, στης αγάπης σου τον κήπο…)
Ενδιαφέρουσα προσέγγιση, όμως (η δική μου άποψη) «εντεχνοποιήθηκε» το τραγούδι. Έχασε το ηπειρώτικο χρώμα του, που περίμενα να το βρώ όταν, κάποια στιγμή μπήκε και η χορωδία. Οι χαρακτηριστικές ηπειρώτικες διφωνίες δεν διατηρήθηκαν.
Ευχάριστο.
Δεν πρόκειται για καμιά σημαντική μουσική πρόταση.
Δε βρίσκω πουθενά την
απεναντίας τη θεωρώ προφανή, δηλαδή ένα πεντατονικό τραγούδι κάποιας παράδοσης (εδώ της ηπειρώτικης) διασκευασμένο κατά τρόπο που δανείζεται στοιχεία από άλλες πεντατονικές παραδόσεις.
Το ότι
δε μ’ ενοχλεί καθόλου -ντάξει, γούστα είναι αυτά, πάντως μ’ αρέσουν οι διασκευές σε άσχετο αλλά απροσδόκητα ταιριαστό στιλ. Απλώς εδώ δεν είναι απροσδόκητο.
Είναι πάντως ωραία μουσικούλα, και δε νομίζω να στόχευε σε κάτι παραπάνω από αυτό.
Ποιες είναι οι άλλες πεντατονικές παραδόσεις (οι εκτός Ηπείρου, Αλβανίας κλπ. εννοώ) από τις οποίες η προσέγγιση δανείστηκε στοιχεία; Και ποια ακριβώς είναι αυτά; Όσο για το ότι
ε, είναι κρίμα να μη στοχεύει σε κάτι παραπάνω, αυτό ακριβώς θέλησα να τονίσω…
Εντάξει, δεν είπα ότι πήρε τη μελωδία από την Ήπειρο, τα αρπίσματα από το Χ και το μπάσο από το Ψ κι έκανε ένα κολάζ. Ούτε μπορώ να ξέρω τι μουσικές έχει ακούσει στη ζωή του ο Δημήτρης, ποιες από αυτές έχει παίξει, ποιες του άρεσαν, ποιες τον επηρέασαν και πόσο, και τι κράμα είναι αυτό που τελικά προκύπτει. Πάντως, ας πούμε, μια από τις κιθάρες που ακούγονται μπλουζίζει.
Αν το Χ ήταν (π.χ.) η Σικελία, το Ψ (π.χ.) η Κορσική και αν τυχόν είχαν ενσωματωθεί και στοιχεία από (π.χ.) κινέζικη παράδοση και (π.χ.) απ’ τα νησιά του Ειρηνικού ωκεανού (πάντα βέβαια με τέτοιο τρόπο ώστε να αναγνωρίζεται η κάθε μία παράδοση), τότε σίγουρα η προσέγγιση θα είχε περισσότερο ενδιαφέρον.
Έχω την αίσθηση ότι αντί να μιλάμε για τη διασκευή μιλάμε για τις λέξεις του κάθε μηνύματος. Παραδόσεις δεν υπάρχουν μόνο λαϊκές, υπάρχει αυτός ο τρόπος να παίζεις την κιθάρα που δε μου φαίνεται πρωτοφανέρωτος, άρα έχει κάποια παράδοση, όσο κι αν δεν ξέρω να την ονομάσω επακριβώς. Τώρα, για το πόσο ενδιαφέρουσα θα ήταν η διασκευή αν ήταν αλλιώτικη, …?
Γράφει ο Δημήτρης Μυστακίδης για το κομμάτι αυτό με ανάρτησή του στην σελίδα του στο Facebook:
Ένα από τα πολλά καλά που έχει η δουλειά του μουσικού είναι τα ταξίδια. Είχα την τύχη να γνωρίσω πολλούς τόπους πολλούς ανθρώπους και πολλές μουσικές. Η Ήπειρος και η άνθρωποί της έχουν ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου.
“Ξενιτιά δεν πήγα ούτε αρρώστησα μα το κλαρίνο με τρυπά”
Θ.Π
(οι στίχοι που παραθέτει ο Δημήτρης Μυστακίδης στην ανάρτησή του, είναι από το τραγούδι Νυχτέρι, του Θανάση Παπακωνσταντίνου)
Στα δικά μου μηνύματα, πάντως, για τη διασκευή του συγκεκριμένου τραγουδιού μιλάω και όχι για λέξεις.
Και άλλο παραδοσιακό, περίπου στο ίδιο στιλ: εντεχνοποίηση. Κιθάρα πάντως εντυπωσιακή και μουσικούλα ωραία και πάλι αλλά εδώ, σεβασμός στις «ηπειρώτικες δεύτερες»: παρέμειναν!
(έστω κι αν πρέπει να προσέξεις κάπως…)
Ομολογώ ότι αυτό το βρίσκω πολύ πιο ενδιαφέρον. Όχι όμως επειδή κρατάει στοιχεία της ηπειρώτικης πολυφωνίας (εφόσον δεχτούμε δηλαδή ότι πρόκειται όντως για διατήρηση -ότι δηλαδή προϋπήρχαν- κι όχι για προσθήκη*).
Αλλά επειδή από την αρχή μέχρι αρκετά προχωρημένο σημείο, μέχρι ας πούμε να «δέσει» καλά το τραγούδι, έχει ξεκάθαρο στιλ ροκ μπαλάντας, λες και πραγματικά το 'χει γράψει ροκάς μουσικός, χωρίς ωστόσο να αποκλίνει ρούπι από την ορίτζιναλ σύνθεση. Και λες, ρε για κοίτα, ταιριάζει κι έτσι! Μετά, αφού έχει καταλαγιάσει η έκπληξη και αυτό το στιλ έχει πια εδραιωθεί στο αφτί του ακροατή, έρχονται και οι ηπειρώτικες πινελιές και κάνουν νέα ανατροπή: ρε για κοίτα, ακόμα κι έστι πάλι ταιριάζει!
*Καθετί ηπειρώτικο και 5τονικό δεν είναι εξ ορισμού και πολυφωνικό. Από την περιορισμένη μου εμπειρία, νομίζω ότι η πολυφωνία δε συνδυάζεται ούτε με όργανα ούτε με χορευτικούς ρυθμούς. Το ότι τα πολύ τελευταία χρόνια έχω δει, καμιά φορά, να συνδυάζονται τα δύο στιλ, δηλαδή τα ενόργανα χορευτικά να τραγουδιούνται όχι από μία φωνή αλλά με πλήρη ηπειρώτικη πολυφωνία, νομίζω πως πρέπει να είναι νεωτερισμός σχετικός με τη σχετικά πρόσφατη μόδα των πολυφωνικών.
Πάλι, δεν είμαι και κανένας γνώστης των ηπειρώτικων, μπορεί και να πέφτω έξω.
Μέχρι και ο Λάλεζας έχει διφωνίες!
Μα φυσικά! Βέβαια όλα τα ηπειρώτικα πολυφωνικά τραγούδια είναι και πεντατονικά, αλλά άλλο το ένα, άλλο το άλλο. Η πεντατονία (που επιζή σε κάποιες περιοχές ολόκληρης της υφηλίου, ενώ σε άλλες έχει «ξεπεραστεί» από την περισσότερο διαδεδομένη σήμερα επτατονία) είναι μία αρχέγονη μουσική φόρμα που της λείπουν δύο βαθμίδες. Η πολυφωνία στην Ήπειρο είναι ένας τρόπος οργάνωσης του τραγουδιού σε παρέες, κατά χωριά κλπ. όπου το κάθε μέλος έχει προκαθορισμένο ρόλο (πάρτης, κλώστης, ισοκράτης κλπ.). Μία κάπως απλούστερη μορφή είναι αυτή που ακούγεται και στο παράδειγμα με τον Λάλεζα, απλή διφωνία δύο τραγουδιστών αλλά και δύο σολιστικών οργάνων.
Ο Λάλεζας όμως δεν είχε και στο χωριό του. Εκείνοι που είχαν, και που έχουν ακόμη, τις βάζαν ανέκαθεν και στα ενόργανα χορευτικά, ή τις πρόσθεσαν εκ των υστέρων ο Λάλεζας και οι άλλοι επαγγελματίες;
Και από το συγκρότημα Πετρολούκα-Κυρίτση έχω ακούσει τέτοιες εκτελέσεις, που τέλος πάντων είναι πιο έγκυροι, αλλά μόνον τελευταία. Από παλιότερες έως εντελώς παλιές εκτελέσεις, δεν έχω ακούσει την πολυφωνία να συνδυάζεται με όργανα περισσότερο από τόσο.
Μα ακριβώς γι’ αυτό το είπα έτσι! Ετούτοι εδώ όμως, είχαν και το 1939 και το κομμάτι είναι, βεβαίως, εμβληματικό της ηπειρώτικης παράδοσης, τραγουδιστικής τε και χορευτικής.
Εντάξει λοιπόν, πάω πάσο. Είναι αυτό ακριβώς που έλεγα ότι δεν έχω ακούσει ποτέ (εκτός πρόσφατα). Αφού τελικά υπάρχει, ανακαλώ.
Όσον αφορά το αρχικό θέμα, απ’ ότι φαίνεται, θα βγει δίσκος με αντίστοιχες διασκευές του Δημήτρη Μυστακίδη γύρω στο φθινόπωρο σύμφωνα με ανάρτηση της Fishbowl Music Tank στο Facebook.
Συγκεκριμένα γράφει παραθέτωντας και το κομμάτι:
Νέο!
Ολόκληρος ο καινούργιος δίσκος έρχεται με τα πρωτοβρόχια
Stay tuned!
Οπότε είμαστε tuned, για να ακούσουμε και ολόκληρο τον δίσκο. Εγώ θα τον περιμένω με ενδιαφέρον 
Όχι μόνο υπάρχει από παλαιότερα, αλλά θυμάμαι τον εαυτό μου δεκαετία ΄60, φοιτητή, να “μαθαίνω” δεύτερη φωνή ακούγοντας τα κομμάτια απ’ το ραδιόφωνο (Εθνικόν Πρόγραμμα, τότε…). Πρώτοι στίχοι: Βασιλικός θα γίνω, Λυώσανε τα χιόνια (Ο Μπιρμπίλης), Ν’ εκεί ψηλά που περπατείς (Η τρυγόνα), Δεροπολίτισσα και άλλα. Όλα με διφωνίες. Αργότερα, ψαγμένος πιά, άρχισα ν’ ακούω και τα πολυφωνικά, αλλά μ’ αυτά δεν μαθαίνεις ακούγοντας, θέλεις διδασκαλία κανονική (Λαμπρίδης).
Εγώ θα έλεγα: Ας αφήσουμε ήσυχη την Παράδοση, επιτέλους. Δεν θέλει άλλη “βελτίωση”. Έχει σμιλευτεί από τον χρόνο. Πειράματα με άλλα είδη μουσικής που το “σηκώνουν”.
Το ερώτημα είναι πότε σταμάτησε να σμιλεύεται; και γιατί να μην συνεχίσει να σμιλεύεται;
υπήρξε κάποια χρονική στιγμή που η παράδοση “παγιώθηκε” και αποφασίστηκε ότι μέχρι εκεί είναι και δεν πάει παραπέρα;
Και αν ναι, δεν είναι λίγο αυθαίρετο αυτό;
Αυτό είναι μεν μια άποψη που αξίζει να συζητηθεί, και όχι να την αντιπαρέλθουμε. Απλώς εδώ δε βρίσκω ότι γίνεται προσπάθεια «βελτίωσης» της παράδοσης, μόνο πράγματα εμπνευσμένα από αυτήν. Ούτε νομίζω ότι τέτοιες διασκευές αποκλείουν, ή αντιφάσκουν, προς ανάλογες διασκευές πάνω σε πρωτότυπα από άλλα είδη (φυσικά ο δίσκος δεν περιλαμβάνει τέτοια, αλλά δεν μπορούμε να παραγγείλουμε τι να βάλει ο άλλος στον δίσκο του!).
Πάντως, μιας κι ο Δημήτρης άνοιξε την κουβέντα, εγώ θα προσυπέγραφα με χέρια και με πόδια τη δήλωσή του, αλλά σε ό,τι αφορά τις παραδοσιακίζουσες επανεκτελέσεις παραδοσιακών, όταν προδίδουν πρόθεση βελτίωσης (π.χ. τα κλασικά όργανα + λάφτα, κανονάκι, κοντραμπάσο!). Με τις απομακρυσμένες διασκευές δεν έχω κανένα πρόβλημα, γιατί δηλώνουν σαφέστατα ότι κινούνται σε άλλο χώρο.
