Καλησπέρα φίλοι. Είμαι 17 παίζω μπουζούκι και κιθάρα και τραγουδάω. Δυσκολεύομαι παρά πολύ να κάνω δεύτερη φωνη. Όποιος μπορούσε να βοηθήσει με οδηγίες συμβουλες και πληροφορίες θα το εκτιμούσα ιδιαίτερα. Ευχαριστώ.
1 «Μου αρέσει»
η δεύτερη φωνή εφαρμόζεται στα ματζόρε και μινόρε, βασικά απέχει διάστημα τρίτης ψηλότερα από την πρώτη φωνή (δηλαδή ντο-μι, ρε-φα, μι-σολ κλπ). πχ στο ντο ματζόρε, αν η κύρια μελωδία (αυτή που καταλήγει στην τονική, το ντο) λέει “ντο-ρε-μι-φα-σολ-φα-μι-ρε-ντο”, αντίστοιχα η δεύτερη φωνή θα λέει “μι-φα-σολ-λα-σι-λα-σολ-φα-μι”. όπως βλέπουμε καταλήγει στην τρίτη βαθμίδα, την δεύτερη νότα του βασικού ακκόρντου ντο ματζόρε (ντο-μι-σολ) εξ’ού και “δεύτερη” φωνή.
βγάζεις δηλαδή την πρώτη φωνή την οποία παίζεις στην μεσαία χορδή, και προσθέτεις την δεύτερη φωνή στο καντίνι. και στις δυο φωνές προχωράς με τα ίδια βήματα, ότι νότες σου βγαίνουν βάσει της κλίμακας. μιλάμε βέβαια για απλά κομμάτια, κλασικό παράδειγμα είναι η “φαληριώτισσα” του παπαϊωάννου ή το “μενεξέδες και ζουμπούλια”, καθώς και οι περισσότερες καντάδες.
από κάποιο σημείο και μετά (ευρέως μεταπολεμικά) μπήκαν δεύτερες και στο χιτζάζ (πασατέμπος), στο ραστ/χουζάμ/σεγκιάχ, με όλες τις έλξεις και τις συμπεριφορές του κάθε δρόμου. εκεί είναι πιο δύσκολο, επίσης πολλές φορές ο ίδιος τραγουδιστής περνάει από την μια φωνή στην άλλη (συνήθως στην κατάληξη). το πράγμα γίνεται εξαιρετικά μπερδεμένο δε, όταν κάνει δεύτερες ο στελλάκης υπό τις οδηγίες του τσιτσάνη…
άκου απλά κομμάτια και προσπάθησε να βγάλεις στο όργανο την κάθε φωνή πριν την τραγουδήσεις. όποτε ακούς ζωντανή μουσική, εστίασε σ’αυτόν που κάνει δεύτερες (συνήθως ο κιθαρίστας) και προσπάθησε να πιάσεις την μελωδία του.
καλή μελέτη!
Nα συμπληρώσω σε αυτά τα σωστά που λέει ο liga rosa:
- Η δεύτερη φωνή δεν είναι πάντα τρίτες μεγάλες ή μικρές ψηλότερα, μπορεί να είναι και χαμηλότερα, ανάλογα την αρμονία του (συνήθως) ρεφραίν, ή και εναλάσσονται όπως είπε πιο πάνω ο rosa.
- Τα πιο εύκολα τραγούδια για να ξεκινήσεις να μαθαίνεις δεύτερη φωνή είναι τα ματζόρε. Ξεκίνα από τα εύκολα (αλήτη με είπες μια βραδιά).
- Απομόνωσε την δεύτερη φωνή, παίζε την συνέχεια και τραγούδα την μόνος σου, μέχρι να ξεχάσεις εντελώς την μελωδία της πρώτης φωνής. Είναι από τα πιο δύσκολα πράγματα στο τραγούδι, μην απογοητεύεσαι.
- Υπάρχει περίπτωση όταν θέλουμε να βάλουμε δεύτερη φωνή που είναι ψηλότερα από την πρώτη, να μην βγαίνει η φωνή μας και να χρειαστεί να κάνουμε transpose το κομμάτι (τι σου λέω τώρα) ένα-δυο τόνους παρακάτω.
- Η καλή δεύτερη φωνή σε πιο ψαγμένα τραγούδια προϋποθέτει γνώσεις θεωρίας μουσικής, ξεσκόνισε και επέκτεινε τις γνώσεις σου. Εγώ πάντα τεστάρω τις δεύτερες & τρίτες στο guitar pro για να βρω τον καλύτερο συνδυασμό.
Υπομονή και επιμονή είναι τα όπλα σου.
Εγώ τα ψιλοκατάφερα (με άθλια αποτελέσματα) μετά από 20 χρόνια παιξίματος.
Αγαπητέ Αριστείδη, η δυσκολία σου είναι να βρεις πώς πάει η δεύτερη, ή ότι ενώ την έχεις βρει ξαφνικά αντιλαμβάνεσαι ότι έχεις ξεφύγει και λες την πρώτη;
Αν ισχύει το πρώτο, βλ. τις προηγούμενες απαντήσεις.
Αν ισχύει το δεύτερο, χαλάρωσε, δεν είσαι καθόλου μα καθόλου μόνος. Μερικά πρακτικά κολπάκια που θα σου πρότεινα είναι:
α) Μάθε πολύ καλά τη δεύτερη σε μερικά εύκολα τραγούδια (όπως είπαν οι παραπάνω, ιδανικά προσφέρονται τα ματζόρια, κυρίως τα κανταδοειδή ή -για λόγους εξάσκησης- και οι πραγματικές καντάδες, π.χ. Εις τον αφρό της θάλασσας).
β) Απομόνωσε τη νότα από την οποία ξεκινάει το σημείο με τη διφωνία, και σιγομουρμούρα την από λίγο πιο πριν από κει που κανονικά μπαίνει.
γ) Τραγούδα με το ένα αφτί κλεισμένο με το δάχτυλο.
Η βασική δυσκολία είναι ότι, επειδή ακριβώς
η δεύτερη μοιάζει με την πρώτη και καταλήγεις πολύ εύκολα να λες την πρώτη. Καλό είναι λοιπόν, μέχρι να του πάρεις τον αέρα, να μην ακούς την πρώτη. Ή, επειδή αυτό είναι λίγο αντιμουσικό, να την ακούς αισθητά πιο χαμηλά από αυτό που θες να πεις εσύ. Με το ένα αφτί κλεισμένο ακούς τον εαυτό σου ενισχυμένο.
Για τον ίδιο λόγο, βοηθάει να παίζεις και στο όργανο τη δεύτερη που τραγουδάς. Είναι λίγο πιο δύσκολο παίζοντας και τις δύο ταυτόχρονα, και απαγορευτικό για αρχάριο να παίζεις πρώτη και να τραγουδάς δεύτερη. (Και για προχωρημένο ακόμη είναι ακροβασία.)
[Αυτά τα δύο τελευταία, δάχτυλο στο αφτί και δεύτερη στο όργανο, καλύτερα μην τα δοκιμάσεις ταυτόχρονα.]
Τελευταίο κόλπο:
Μόλις συνηθίσεις λίγο πώς γίνεται, ρίχνε δεύτερες αβέρτα σε κάθε φάση με ομαδικό τραγούδι που θα βρεθείς: happy birthday to you, ύμνοι στο γήπεδο, γέροι στην ταβέρνα που μερακλώσαν και τραγουδάνε εκείνα τα τραγούδια που μοιάζουν να ήταν πάντα παλιά, επιτάφιος κλπ… Είναι ένας καλός τρόπος να το ξετρίψεις.
Σημείωση:
Υπάρχουν και διφωνίες / πολυφωνίες όπου η άλλη φωνή εκτός της πρώτης δεν ακολουθεί την ίδια πορεία ανεβοκατεβασμάτων. Μπορεί να πηγαίνει και κόντρα, π.χ. Σολ-Λα-Σι-Ντο με Σολ-Φα#-Φα-Μι. Αυτές (που νομίζω ότι τυπικά δεν είναι “δεύτερες”) είναι σχετικά πιο δύσκολο να τις βρεις -ίσως όχι για έναν κιθαρίστα βέβαια- αλλά πολύ πιο εύκολο να τις εκτελέσεις χωρίς να μπερδεύεσαι.
φιλε μου μπορεις να ακουσεις τραγουδια οπως η φαληριωτισσα η το αποβραδις ξεκινησα και να μαθεις τη δευτερη φωνη στο μπουζουκι. παιζοντας τη μελωδια της δευτερης φωνης θα μπορεσεις ανετα να την τραγουδησεις
Οι προηγούμενες απαντήσεις είναι αρκετά κατατοπιστικές ,τουλάχιστον για το ξεκίνημα…
Όταν βρεθούν οι νότες της δεύτερης φωνής συχνά πρέπει να “παίξουμε” με τις οχτάβες για να αποδοθεί το τραγούδι.
Το σημαντικότερο όμως, είναι ότι αυτός που κάνει τη δεύτερη φωνή πρέπει να συντονιστεί -σχεδόν- απόλυτα με τις ανάσες τα ποικίλματα και τις δυναμικές -ακόμα και τα λάθη- της πρώτης φωνής…
Δε φτάνει μόνο να εκφέρουμε τις νότες αλλά αυτές να πατάνε σωστά με την πρώτη χωρίς να την καλύπτουν , κάτι πολύ συχνό ,ειδικά όταν η τονικότητα είναι ψηλά και η δεύτερη φωνή μια τρίτη πάνω…
Το ξεφώνισμα είναι πολύ συχνό φαινόμενο…
Εξίσου σημαντικό να ξέρουμε και πότε ΔΕΝ κάνουμε δεύτερη φωνή…
Γενικά η δεύτερη φωνή είναι πολύ ιντριγκαδόρικη φάση και μάλλον δύσκολη.
Για αυτό και υπήρχαν σπεσιαλίστες των “σιγόντων” με κορυφαίους κατά τη γνώμη μου το Στελλάκη Περπινιάδη , τον Τσιτσάνη που σαν πρώτη φωνή δεν… αλλά τα σιγόντα του ήταν απίστευτα και τον Τόλη Χαρμαντά.
Να σημειώσω εδώ και την τεράστια συνεισφορά των αφανών ηρώων της εποχής, των κιθαριστών οι οποίοι συχνά επιφορτίζονταν και το βάρος της δεύτερης φωνής.
δημήτρη το πήγες παραπέρα, ενώ ο αριστείδης δεν μας έχει πει καν τί πρόβλημα έχει ακριβώς με τις δεύτερες…
συμφωνώ μαζί σου, μάλιστα οι παλιοί λέγανε ότι η καλή δεύερη κολλάει “σαν βδέλλα” στην πρώτη.
ξέθαψα και μια παλιά συζήτηση με ωραία αφετηρία, όπου ανάμεσα σε τσακωμούς και άσχετες αναζητήσεις υπάρχει μια καταγραφή των διφωνιών και τριφωνιών του ρεμπέτικου.
Ναι, είχαν γίνει τότε πολλές ωραίες και ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Εμ, ήταν ακόμα ανεξερεύνητος ο χώρος…
Ήταν πολύ της μόδας, τότε…
Μέχρι και φάλτσες συγχορδίες στις ηχογραφήσεις του (“ηλικιωμένου”!) Καραπιπέρη ανακάλυψε ο ξερόλας* Κ. Φέρρης, μη έχοντας ιδέα για το ότι, εκτός από τα “Πειραιώτικα ντουζένια” των εκπομπών του, ήταν τότε ακόμα σε χρήση και τα πραγματικά τοιαύτα.
Η πλάκα είναι ότι, μπερδεμένος αρχικά από τα ακαταλαβίστικα σύμβολα που έχει επιφέρει η κατά καιρούς αντιγραφή των αρχείων μας, νόμιζα πως ο “σάκης” (Πάπιστας) είχε κάνει καταγραφή των ντουέτων (ποιός – ποιά με ποιόν - ποιάν, δηλαδή). Φεύ, μόλις αντικατέστησα τα σύμβολα κατεδείχθη ότι πρόκειται για απλή παράθεση των κομματιών, χωρίς καταγραφή των φωνητικών ντουέτων ή τριφωνιών. Κρίμα, θα ήταν ανακάλυψη θησαυρού…
Παραθέτω ένα μικρό δείγμα από τον (πραγματικά πολύ μεγάλο!) κατάλογο:
- “Αρχόντισσα”, Βασίλη Τσιτσάνη (Αύγουστος 1938)
- “Βαγγελίτσα”, Γιάννη Παπαϊωάννου (1940)
- “Για μένα μη ρωτάς”, Γιώργου Μητσάκη (;
- “Για μια παλιά μου αγάπη”, Στράτου - Τσιτσάνη (1946)
- “Γιατί μικρούλα μου”, Μ.Βαμβακάρη (προπολεμικό)
- “Η μποέμισσα”, Β. Τσιτσάνη (1938)
- “Απόψε με την κούρσα μου”, Δ. Σέμση (1939)
- “Για μια Κουτσουκαριώτισσα”, Μπαγιαντέρα (1937)
- “Η φυσαρμόνικα”, Μπάμπη Βασιλειάδη ή Τσάντα - Στράτου Παγιουμτζή (1946)
- “Η ψευτοφιλία (Όλοι δουλεύουν μηχανές)”, Βαγγέλη Παπάζογλου (Αγγούρι) (1937)
- “Θα ρωτήσω τη μαμά σου”, Β. Τσιτσάνη (1937-1940)
- “Θέλω σπίτι και λεφτά”, Γ.Καμβύση - Κ.Κάνουλα (1940)
- “Μάγκας βγήκε για σεργιάνι”, Τσάντα - Απ.Καλδάρα (1946)
- “Με ξέχασες”, Δ.Γκόγκου ή Μπαγιαντέρα (1937-38)
- “Με τις μυρωδιές σου, με τις μαργιολιές σου”, Μάρκου Βαμβακάρη (1937 - 1939)
- “Μια βραδυά στο Μόντε-Κάρλο”, Β. Τσιτσάνη (1940 ή 1938;)
- “Μια Κυριακή σε γνώρισα”, Β. Τσιτσάνη (17 Μαρτίου 1938)
- “Ξαβεριώτισσα”, Δ. Γκόγκου (1939)
- “Ο Μποέμης”, Παγιουμτζή - Δ. Σέμση (ή Σαλονικιού) (1937)
- “Όμορφη μου Κιοτοπούλα”, Ι. Παπαϊωάννου (;
- “Σαράντα βρύσες με νερό”, Π. Τούντα (1938)
- “Σε φίνο ακρογιάλι (Παραγουάη)”, Β. Τσιτσάνη (Ιούνιος 1938)
- “Τηλεγράφημα στην Κάρμεν”, Μαυροφρύδη - Π.Τούντα (1938)
- “Την ομορφιά σου έχασες”, Β. Τσιτσάνη (Οκτ.1938)
- “Το ζάρι”, Στρ.Παγιουμτζή - Β.Τσιτσάνη (1946)
- “Το κοκκινό σου γοβάκι”, Παγιουμτζή - Δ.Σέμση (1939)
- “Το ναυτάκι”, Γιάννη Παπαϊωάννου (1938)
- “Τώρα γυρνάς στις γειτονιές”, Β.Τσιτσάνη (1938;)
- “Χατζηκυριάκειο (Από βραδύς ξεκίνησα)”, Μήτσου Γκόγκου (1937-38).
*πρόκειται για επιστροφή χαρακτηρισμού που μου είχε αποδόσει σε δημοσίευσή του στο φβ τρία περίπου χρόνια πριν, όταν ήμασταν ακόμα “φίλοι”. Τα σχετικά ντοκουμέντα στη διάθεση κάθε ενδιαφερομένου, με πμ.
Καλησπέρα , ένας φίλος καλός και γνώστης μου είχε πει ότι ίσως ο καλύτερος στις δεύτερες , μαζί με τον Στελλάκη, ήταν ο Ποτοσίδης
,ειδικά την δεκαετία του πενήντα έχει δώσει καταπληκτικά δείγματα με Παπα’ι’ωάννου ,Χατζηχρήστο.Με εκτίμηση.