Το link που έδωσε η Ελένη περιέχει και το λάθος που έγινε με τον Αβδηριτοβασιλιά, άρα δεν είναι αξιόπιστο.
Απείρως προτιμότερο να χαζεύει κανείς το πρωτότυπο στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Βουλής, να μην ξεφυλλίζει ένα-ένα φύλλο, αλλά να πηγαίνει πρωτοσέλιδο-πρωτοσέλιδο (αφού εκεί δημοσιεύονταν τα τρανταχτά αυτά στιχάκια) και να επιλέξει ό,τι είναι προσφορότερο για αναγνωστική απόλαυση ή μελοποίηση.
Παρεπιπτόντως θα ήθελα να ρωτήσω αν ξέρει κανείς τι γλώσσα είναι αυτή? Στο δημοτικό έκανα λίγη καθαρεύουσα αλλά για παράδειγμα και απ’ όσο θυμάμαι λέγαμε “Αι ρίζαι” και όχι “Η ρίζαις”. Παραλείπω τα πνεύματα γιατί έχω μονοτονικό σύστημα.
Μερικά χτυπητά ακόμα που βλέπω: Δόξαις, λυούναι της μύταις
Και αρκετές λέξεις που η ορθογραφία τους έχει αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα.
Λοιπόν, Πέτρο, καρα-οφτόπικ πέσαμε αλλά τέτοια ευκαιρία δεν την αφήνω, να μιλήσω για το ψώνιο μου, αφού ρώτησες:
Είναι δημοτική της εποχής που δεν είχαν καταλήξει πώς πρέπει να γράφουν αυτό που λένε. Όλες αυτές οι παράξενες ορθογραφίες κάπου στηρίζονται. Δεν επικράτησαν είτε γιατί τα επιστημονικά επιχειρήματα υπέρ κάποιας άλλης ορθογραφίας ήταν πιο βάσιμα, είτε για λόγους πρακτικούς. Για παράδειγμα:
[ul]
[li]η ρίζαις, με δασεία και υπογεγραμμένη στο άρθρο: είχαν υποθέσει ότι το άρθρο που προφέρεται «ι» προέρχεται από το «αἱ», με το άλφα να τρέπεται σε ήτα και το γιώτα να υπογράφεται (όπως π.χ. αἰσθάνομαι -ῃσθανόμην). Αυτό αντικειμενικά δε στέκει. Αποδείχτηκε ότι απλώς το αρσενικό άρθρο πληθυντικού «οἱ» επεκτάθηκε και στο θηλυκό. [/li][li]ρίζαις: Θεωρήθηκε ότι στην αρχαία κατάληξη -αι (αἱ ῥίζαι) προστέθηκε ένα σίγμα. Υπάρχει και η άλλη άποψη, ότι η κατάληξη -ες άλλων ουσιαστικών (π.χ. αἱ ἐλπίδες) επεκτάθηκε σε όλα. Και οι δύο απόψεις πρακτικά λένε το ίδιο, επικράτησε εκείνη που θα οδηγούσε στην πιο ομοιόμορφη ορθογραφία: η ρίζα -οι ρίζες όπως η ελπίδα - οι ελπίδες, γιατί αλλιώς θα έπρεπε να ψάξει κανείς στην αρχαία κλίση (που δεν ήταν πλέον εν χρήσει) για να ορθογραφήσει τη (διαφορετική) σύγχρονη. [/li][li]Όταν το γιώτα δε συνιστά συλλαβή (π.χ. για, μια) το έγραφαν με μια περισπωμένη από κάτω. Ελλείψει τέτοιου τυπογραφικού στοιχείου, έβαζαν ένα γιώτα με κανονική περισπωμένη αναποδογυρισμένο (ήταν η εποχή της χειροκίνητης στοιχειοθεσίας). Αυτό ήταν μια πολύ λογική ιδέα αλλά πρακτικά μπελαλήδικη και εγκαταλείφθηκε. [/li][li]'ματοπότιστο, 'ς τον κλπ.: περισσότερη σχολαστικότητα απ’ ό,τι τώρα στο να σημειώνεται το ίχνος των φθόγγων που χάθηκαν (*αιματοπότιστο, εις τον). [/li][/ul]
Γενικά η λογική ήταν ότι όλα ανάγονται -και πρέπει αυτό να φαίνεται- στην αρχαία. Η λογική που τελικά επικράτησε ήταν, όχι βέβαια ότι δεν ανάγονται στ’ αρχαία, αλλά ότι πάντως η δημοτική έχει την αυθυπαρξία της.
(Ορισμένους συνδυασμούς τόνων-πνευμάτων-υπογεγραμμένης δεν ξέρω πώς να τους πληκτρολογήσω).
Να συμπληρώσω, στα όσα ωραία έγραψε ο Pepe, ότι στον Γεώργιο Χατζιδάκι, τον πατέρα της νεοελληνικής Γλωσσολογίας, οφείλουμε αυτού του τύπου τις ανασκευές των παλαιών εσφαλμένων ορθογραφήσεων. Με το μέγεθός του, τις γνώσεις και την οξύνοιά του επέφερε πλείστες διορθώσεις και ορθές ετυμολογήσεις, που οι περισσότερες επικράτησαν. Κάποιες άλλες πάλι δικές του (π.χ. αβγό, αφτί) ζορίζουν ακόμη τα αφτιά ορισμένων, που τις θέλουν “αυγό”, “αυτί”…
