Γεια σας,
Θα ήθελα κι εγώ να γράψω ένα “σεντόνι”, γιατί με ενδιαφέρει πάρα πολύ το θέμα, αλλά προς το παρόν θα παραθέσω ένα ωραίο κείμενο του Αλέξη Πολίτη για τους “εθνικούς μύθους” και γιατί τους χρειαζόμαστε-όχι μόνο οι Έλληνες αλλά όλοι οι λαοί. Βέβαια, δεν αναφέρεται στη μουσική και το χορό, αλλά σε αυτό που θα μπορούσαμε να πούμε ιστορικούς και γλωσσικούς μύθους, και καταθέτει απόψεις που τις βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσες.
Χαίρομαι που είμαστε “εν όπλοις” συνάδελφοι! Η διαφορά είναι (εκτός από τους μπερντέδες και το κούρδισμα) ότι εγώ ούτε διδάσκω, ούτε διδάσκομαι.
Μόλις γύρισα από το πανηγύρι του χωριού μου που γίνεται με ζουρνάδες και νταούλια.:102:
Πολύ ενδιαφέρον θέμα και για μένα αλλά δεν τα πάω και τόσο καλά με τον γραπτό λόγο ώστε να γράφω σεντόνια αναλύσεων, γι’ αυτό θα αρκεστώ σε ένα μόνο σχόλιο και σε καμία μάζωξη τα λέμε.
Παράδοση είναι αυτό που βρήκαμε από την γιαγιά μας, την μάνα μας και την ζούμε σε κάθε έκφανση της ζωής μας. Εάν δεν την έχεις μάθει με αυτόν τον τρόπο, τότε λυπάμαι αλλά δεν θα την μάθεις, και κυρίως δεν θα την καταλάβεις, μέσα από βιβλία και βίντεο.
Δεν είναι μαθηματικά να τα διαβάσεις πολλές φορές.
Τρομερό έργο της Δώρας Στράτου αλλά… (αυτό το αλλά θέλει πολύυυ εξήγηση).
Σπουδαίο έργο του Νικόλαου Πολίτη αλλά…(αυτό κι αν θέλει).
Κι ένα τελευταίο.
Όσο πονηρά και αν φέρθηκε το κράτος για “κατασκευή της παράδοσης” την επαρχία δεν την άγγιξε, πιστεύω. Τι θα έλεγε στη γιαγιά μου για παράδειγμα: “Δεν χορεύεται έτσι το τσάμικο, το ξέρεις λάθος. Έλα να σου το δείξω σωστά”; Κοροϊδευόμαστε τώρα;
Αυτά τα λίγα επιδερμικά για την ώρα.
Ναι, αλλά αν η μάνα και η γιαγιά δεν το έχουν μάθει από τη δική τους γιαγιά αλλά π.χ. από το σχολείο;
Έχει συμβεί και με επιτυχία.
Αν και, για να μην υπερβάλλουμε, αυτό δεν είναι κατασκευή. Ψιλοαλλοίωση είναι.
Δημήτρη, μια ερώτηση χωρίς προβοκατόρικη διάθεση:
Στο Μεσολόγγι άκουσα, στο μοναδικό πανηγύρι που έχω βρεθεί, πολλά ηρωικά τραγούδια είτε για την πολιορκία και την Έξοδο του Μεσολογγίου είτε άλλα (κλέφτικα, επαναστατικά). Βάζεις το χέρι σου στη φωτιά ότι έχουν φτάσει 100% μέσω ζωντανής μετάδοσης από γενιά σε γενιά, αρχής γενομένης από τους επιζήσαντες της Εξόδου, χωρίς καμία μεσολάβηση σχολείου, λογίων κλπ.;
Συμφωνώ και επαυξάνω (αν το δεύτερο γίνεται). Και να υπενθυμίσω βέβαια ότι αναφερόμαστε στην προφορική παράδοση, που εντάσσεται στον προφορικό πολιτισμό, αλλά και αυτό που ανέφερα σε προηγούμενη δημοσίευσή μου για τη γιαγιά που έμαθε το δημοτικό τραγούδι που “παρέδιδε προφορικά” σε “λαογράφο” το 1937 (νομίζω), από τυπωμένη φυλλάδα . Αλλά, σχετικά με αυτό το θέμα με πρόλαβε ο Περικλής και με κάλυψε πλήρως και εκείνος.
Και άντε να πείσεις τους κατοίκους εκατοντάδων (για να μην πώ χιλιάδων) χωριών και κωμοπόλεων της Ελλάδας, που θα σου μιλήσουν με υπερηφάνεια και θα θελήσουν και να σου δείξουν το “κρυφό σχολειό” της περιοχής τους, ότι όχι οι γιαγιάδες τους, ακόμα και οι μανάδες τους αγνοούσαν την ύπαρξη τέτοιου χώρου.
Άλλο αυτό, Περικλή. Αλίμονο όμως εάν ισχυριστούμε ότι όλα είναι φτιαγμένα από το σχολείο. Και μεταξύ μας, ποιο σχολείο; σάμπως, πήγανε όλοι;:089:
Πλάκα κάνεις τώρα; Ποιος βάζει το χέρι του; Εννοείται όχι και έχω πολλούς λόγους για αυτό.
Να τονίσω ότι εγώ μιλάω για Παράδοση γενικά και όχι μόνο για μουσική-χορό.
Βάζω το link με το βιβλίο του Eric Hobsbaum:
[b][u] Επινοώντας την παράδοση.[/b][/u]
Είναι αρκετά κατατοπιστικό και σε σημεία που δυνατόν δυσκολευτεί κανείς με το αγγλικό κείμενο, βοηθάει και η google μετάφραση. :088:
Γεια χαρα και απο εμενα…
Βασικα δεν ξερω να θα μπορεσω να αποδωσω γραπτως σωστα οσα εχω μεσα στο κεφαλι μου…αλλα προχωρω και βλεπουμε!
Δε γινεται να ειναι ολα τοσο κατασκευασμενα καθως υπαρχουν οι μαρτυριες οσων τα εζησαν…μεχρι και η γενια μου εχει να κανει με παππουδες και γιαγιαδες που εζησαν πραγματα…γνωρισαν την παραδοση σε αρκετα ανοθευτη μορφη.Οπως ειπε και ο Δημητρης Ν. στην επαρχια λιγο δυσκολο να υπαρχει παραποιηση…δεν ειναι δυνατον στα κατσικοχωρια (συμπεριλαμβανομενων και των δικων μου χωριων) να εφτασε κατι τετοιο καθως οι παππουδες μας το εμαθαν απο αλλους παππουδες παλιοτερους και απο τη Δ.Στρατου και απο τον Ν.Πολιτη και ολους τους λαογραφους.
Ο μονος λαογραφος τοτε ηταν η μεταδοση απο στομα σε στομα και απο χερι σε χερι.Το πρωτοτυπο δε θα το γνωρισουμε ποτε…βασικα δεν ξερω για ποσο υπηρξε το πρωτοτυπο τουλαχιστον σε μουσικη,χορο,τραγουδι-μιλαμε για προφορικη μεταδοση οποτε εχουμε ευκολες αλλοιωσεις λογω μνημης.Στην εποχη που ζουμε ο,τι αφορα την παραδοση εχει παρει μια σταθερη μορφη…αφου υπαρχει πλεον καταγεγραμμενο.
Παραδοση κατ’εμε ειναι ολα τα χαρακτηριστικα που κληροδοτουνται απο τις παλιες στις νεοτερες γενιες.Ολα εκεινα που δειχνουν στην ουσια την ταυτοτητα των ανθρωπων που κατοικουσαν σε καθε τοπο,ειτε ειναι φορεσιες,τραγουδια,χοροι,παραμυθια,συνταγες η ο,τι αλλο.
Το κειμενο που παρεθεσε ο Βλαδιμηρος μου φαινεται λιγο υπερβολικο μα σε καποια σημεια θαρρω πως εχει αληθειες.Εννοειται πως πολλα πραγματα τυποποιηθηκαν σε καποιο βαθμο ωστε να μπορουν να γινουν αντικειμενα διδασκαλιας…παλια δεν υπηρχαν σχολες…υπηρχαν σογια(πληθυντικος του σοι:)) και χωρια.Σιγουρα καποια χαρακτηριστικα που δεν ηταν τοσο ελληνοπρεπη τροποποιηθηκαν η αφαιρεθηκαν…το παραδειγμα με τους σκοπους και τα τραγουδια της Μακεδονιας με παροτρυνει να ψαξω.
Ειμαι σιγουρος πως η παραδοση δεν ειναι επινοημενη μα παραποιημενη πιθανοτατα σε καποιο βαθμο.Πλεον εχει μια σταθερη μορφη που δειχνει τα χαρακτηριστικα οπως προανεφερα…εφοσον ομως δειχνει τα χαρακτηριστικα και τις συνηθειες μπορει να αποτελεσει μια αριστη παγιδα κανοντας τους ανθρωπους να πολεμουν(εντος και εκτος εισαγωγικων) προκειμενου να αποδειξουν ποιοι διατηρουν πιο καθαρα αυτα τα χαρακτηριστικα…η σε ποιους ανηκουν.
Οπως προανεφερε καποιος φιλος,το κλειδι ειναι στην παιδεια…να εχεις τη δυναμη να σκεφτεις και να κρινεις.
Δημήτρη, Μπλέκο, και όλη η παρέα.
Φυσικά και δεν εννοώ ότι τα πάντα προέρχονται από το σχολείο ή οποιονδήποτε άλλο παράγοντα πέρα από τη φυσική μετάδοση εντός της κοινότητας. Ούτε όμως και το άκρο αντίθετο, ότι το σχολείο και οι λοιποί αυτοί παράγοντες είχαν τόσο επιδερμική επίδραση. Για να καταστήσω σαφέστερο το πώς περίπου εκτιμώ τα ποσοστά επίδρασης, θα φέρω το παράδειγμα της γλώωσσας, που έχει μελετηθεί περισσότερο και μπορούμε να είμαστε πιο σίγουροι για το τι έχει γίνει.
Η γλώσσα που μιλάμε σήμερα συνήθως αναφέρεται ως δημοτική. Αυτό είναι μια παρανόηση, που έχει μείνει λόγω της στερεοτυπικής αναφοράς στο δίπολο «δημοτική / καθαρεύουσα». Η πραγματική δημοτική είναι η γλώσσα που μιλούσαν όσοι επί αμέτρητες γενιές είχαν μείνει «παρθένοι», ανεπηρέαστοι από τον γραπτό πολιτισμό, και είχαν καλλιεργήσει αποκλειστικά και μόνο τη γλώσσα που τους είχε μάθει προφορικά η μάνα τους. 100% παρθένος κανείς δεν ήταν βέβαια, γιατί όλοι π.χ. πήγαιναν εκκλησία, αλλά ας πούμε «όσο το δυνατόν ανεπηρέαστοι». Για την οικονομία της συζήτησης ας παρακάμψουμε το ζήτημα των διαλεκτικών διαφορών.
Η δική μας γλώσσα, η κοινή νεοελληνική, έχει ως βάση τη δημοτική αλλά είναι εμπολουτισμένη και με πάρα πολλά στοιχεία, κυρίως λεξιλογικά, που προέρχονται από τη λόγϊα γλώσσα. Είναι δηλαδή είτε αρχαίες λέξεις που είχαν πέσει σε αχρησία και ανασύρθηκαν από τους μορφωμένους μέσα από τα αρχαία κείμενα, είτε καινούργιες λέξεις κατασκευασμένες πάνω στο πρότυπο των αρχαίων για να καλύψουν νέες ανάγκες.
Από το κείμενο που μόλις έγραψα, δεν είναι δημοτικές αλλά λόγιες οι παρακάτω λέξεις:
τα πάντα
προέρχονται
παράγοντα
φυσική μετάδοση
της κοινότητας
το άκρο αντίθετο
επιδερμική επίδραση
να καταστήσω σαφέστερο
περίπου (!! ναι)
εκτιμώ
ποσοστά
παράδειγμα
συνήθως
αναφέρεται
παρανόηση
λόγω
στερεοτυπική
αναφορά
δίπολο
πραγματική
ανεπηρέαστοι
πολιτισμός
αποκλειστικά
προφορικά
(κλπ., δε χρειάζεται να το εξαντλήσουμε).
Μπορεί να πει κανείς ότι εγώ γράφω λίγο “βαριά”, και ότι η γιαγιά του θα μπερδευόταν και δε θα έβγαζε άκρη μαζί μου, αλλά έχει κανείς γιαγιά που να μην ξέρει το συνήθως, το περίπου, το παράδειγμα, το πραγματικός; Κι όμως είναι λέξεις που δε θα βρούμε σε κανένα δημοτικό τραγούδι, σε καμία πιστή καταγραφή παραμυθιού ή άλλης λαϊκής αφήγησης, και υποθέτω ούτε καν στον Μακρυγιάννη. Η εισαγωγή τους στη γλώσσα μας δεν έγινε τυχαία, είχε πολύ μεγάλη σχέση με το ιδεολόγημα της συνέχειας της φυλής. Σήμερα όμως ο καθένας θα αναφωνούσε αυθόρμητα «Το συνήθως, το περίπου, το παράδειγμα, το πραγματικός είναι παράδοση, είναι η μητρική μας γλώσσα, το μάθαμε σπίτι μας κι όχι απ’ έξω!»
Τώρα ας προσπαθήσουμε να κάνουμε την αναγωγή από τη γλώσσα στη μουσική, το χορό και άλλα παραδοσιακά, κληρονομημένα στοιχεία του προφορικού (κατά βάση) πολιτισμού. Δεν έχουμε ίσως τόσα διασταυρωμένα και βέβαια στοιχεία όσα στην περίπτωση της γλώσσας, άρα θα αναγκαστούμε να κάνουμε πολλές υποθέσεις. Μπορούμε όμως, έστω και χωρίς στοιχεία, να δοκιμάσουμε αυτή την οπτική.
Και να μη παραλείψουμε όλες τις “φράγκικες” εκφράσεις (calques) που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή ομιλία των Νεοελλήνων!
Παρντόν κιόλας για το εκτός θέματος (off topic)!
Πολύ προχειρογραμμένο. Κάποια ισχύουν, άλλα καθόλου και κάποια λείπουν. Την έκφραση “μου λέει” ως “μου αρέσει” δεν την έχω ακούσει ποτέ. Λείπει το “μίαν ωραίαν πρωΐαν” (un beau matin). Δεν υπάρχει πάντως αμφιβολία πως ιδιαίτερα η καθαρεύουσα έχει πάρα πολύ επηρρεαστεί από το γαλλικό συντακτικό, αφού τα γαλλικά ήταν Η ξένη γλώσσα του 19ου αιώνα στην Ελλάδα, όταν διαμορφωνόταν η καθαρεύουσα.
Πολλά είναι αναπόφευκτα, όπως π.χ. κοινή γνώμη, που υπάρχει και στα αγγλικά και στα γερμανικά, αλλά δεν ενοχλούν. Κάποια ενοχλούν αφάνταστα, όπως “η μπαλκονόπορτα που δίνει στον κήπο”, ενώ όταν (συχνά…) κάποια καθωσπρέπει κυρία σε ένα τραπέζι μου ζητά να της “περάσω το αλάτι”, παίρνω την αλατιέρα, την περνάω μία βόλτα μπροστά από τη μούρη της και την αποθέτω πάλι εκεί απ’ όπου την πήρα, χαμογελώντας δήθεν αμήχανα αλλά πανέτοιμος να εξηγήσω. Υπάρχουν και νεότερα παραδείγματα, που συχνά οφείλονται σε κακή μετάφραση κινηματογραφικών έργων (έλα να πάρεις τον καφέ σ’ εμάς αντί έλα να πιούμε καφέ μαζί, ή το εκνευριστικότατο “Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα” αντί “Η εκπαίδευση της Ρίτας”). Ακόμα, το εκνευριστικό “φύγε απ’ το κρεβάτι μου, ΤΩΡΑ!” αντί για το φυσιολογικότατο “φύγε αμέσως απ’ το κρεβάτι μου!”.
Στο “ταξίδι μου” του Ψυχάρη υπάρχει μια σκηνή που ο ήρωας διαβάζει ελληνικές εφημερίδες και το υποσυνείδητο του αυτόματα αναγνωρίζει τις γαλλικές φράσεις.
Το καθώσπρέπει (comme il faut) κυρία μου άρεσε! Εμένα με παραξενεύει η “καποιοποίηση"της ελληνικής γλώσσας, δηλαδή όταν λένε κάποιος, κάποια, κάποιο εκεί που περιμένω κανένας κ.τ.λ, όπως π.χ.” Έχεις κάποιο πρόβλημα;" αντί για “Έχεις κανένα πρόβλημα;” Αυτό μπορεί να οφείλεται σε άλλους παράγοντες, όμως.
Ένα άλλο ωραίο παράδειγμα σε κάπως καθαρευουσιάνικο ύφος, από Γάλλο ομιλητή, που περιέχει πολλούς γαλλισμούς:
Θα ήθελα να σας πω όχι με μια λέξη αλλά μάλλον παίζοντας με λέξεις τα εξής.Είμαι της γνώμης ότι στα πλαίσια της παρούσας τελετής αλλά και στο μέτρο του δυνατού σήμερα δίνουν σημεία ζωής εδώ εκ πρώτης όψεως και κατά πάσα πιθανότητα φίλοι από άκρου εις άκρον της Αθήνας, αλλά και του Βορειου Αιγαίου.Σε τελευταία ανάλυση ακραδάντως πιστεύω,ότι άξιζε τον κόπο η πρόσκληση σε εσάς. Όλοι σας έχετε λόγο υπάρξεως εδώ. Είστε πολύτιμοι φίλοι, οι οποίοι δεν τηρήσατε σιγή στην πρόσκληση μας λάμποντας δια της απουσίας σας, όπως θα μπορούσατε να είχατε κάνει υπηρετώντας υπό μία άποψη το καλώς εννοούμενο συμφέρον σας να μην βγάλετε τα κάστανα από τη φωτιά, όπου φωτιά είναι η άνευ προηγουμένου σημερινή κυκλοφοριακή ταλαιπωρία στο κέντρο της Αθήνας.Στο παραπάνω κείμενο έχουν χρησιμοποιηθεί 18 γαλλισμοί (π.χ. στα πλαίσια της…:dans le cadre de la… η είμαι της γνώμης: je suis de lʼavis…), τους οποίους αντλήσαμε από το ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛ-ΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ του Πρύτανη Γ.Μπαμπινιώτη,αποδεικνύοντας το φραστικό δανεισμό που διαδραμάτιζε στο πέρασμα των αιώνων».
Τελικά ξεφύγαμε εντελώς από το αρχικό θέμα, πάλι παρντόν!
Η σχέση με το αρχικό θέμα είναι η εξής:
Οι γαλλισμοί δεν είναι απλώς ξένα δάνεια. Ξένα δάνεια είναι και οι τούρκικες ή βενετσιάνικες λέξεις, καθώς και τα άπειρα εξωελληνικά στοιχεία που εντοπίζονται στην ελληνική μουσική και σε οποαδήποτε άλλη παράδοση. (Πρόκειται για ένα διαφορετικό ζήτημα που έχει απασχολήσει πολλές άλλες συζητήσεις μας.)
Τα γαλλικά όμως δάνεια, αντίθετα από άλλα, έχουν μπει μέσω της εκπαίδευσης, και μάλιστα της ανώτερης (οι καλές οικογένειες που κάναν γαλλικά και πιάνο). Ο πρώτος Έλληνας που είπε «παρντόν» ή «μερσί» ή «jακέτα» θα ήταν άτομο αυξημένου κύρους: πλούσιος, μορφωμένος, με εξουσία, με σχέσεις με τους ισχυρούς κύκλους της χώρας ή ισχυρός ο ίδιος. Αντίθετα από τον πρώτο Έλληνα που είπε «σασμάν» και «μαρσπιέ», επίσης γαλλικές λέξεις, ο οποίος μπορεί να ήταν σωφεράντζα ή μάστορης.
Το συμπέρασμα που συνδέει αυτή την ιστορία μ’ εκείνην που συζητούσαμε είναι ότι μια παράδοση, οσοδήποτε λαϊκή, δεν μπορεί να είναι απαλλαγμένη από επιρροές προερχόμενες από μηχανισμούς εξουσίας. Μηχανισμό εξουσίας δεν εννοώ μόνο το κράτος, τη χωροφυλακή κλπ. αλλά ακόμη και το παραπανίσιο κύρος που μπορεί να έχει όποιος ακολουθεί τα πρότυπα όχι του λαϊκού κόσμου αλλά των πιο «εξελιγμένων», «σύγχρονων» κλπ… Υπήρχε για παράδειγμα ένας μηχανισμός εξουσίας στο να αρχίσουν κάποιοι πρώτοι Έλληνες να εγκαταλείπουν την ντόπια φορεσιά και να φοράνε «στενά» ή «φράγκικα»: μπορεί να εισέπραξαν μερικές κοροϊδίες από αυτούς που ντύνονταν κανονικά σαν όλο τον κόσμο (δηλ. με φουστανέλα ή βράκα), τελικά όμως το πρότυπο που αυτοί πρώτοι υιοθέτησαν επικράτησε.
Άρα μη φανταζόμαστε πως ό,τι μας μετέδωσε η γιαγιά μας είναι ανόθευτο από τέτοιες άνωθεν επιρροές. Όποιος έχει γιαγιά με σεγκούνια, και μάνα με σεγκούνια και αδελφή και κόρη με σεγκούνια (με μια ντουλάπα μόνο με σεγκούνια) ας σηκώσει το χέρι!
Γειά σας. Δεν γνωρίζω αν είναι το κατάλληλο σημείο στο φόρουμ αλλά μου φάνηκε ότι μάλλον εδώ πρέπει να θέσω ένα ερώτημα.
Αφορά στην μουσική παράδοση της γείτονος χώρας Βουλγαρίας. Κάποια στιγμή σε κάποια συζήτηση εδώ στο φόρουμ δεν θυμάμαι ποιο σημείο όμως, έγινε κάποια συζήτηση από κάποια άλλη αφορμή όσον αφορά στη μουσική παράδοση της Βουλγαρίας και στην αλοίωσή της μετά το 1950 με επανεκτελέσεις των παραδοσιακών τραγουδιών κ.λ.π.
Αυτό που θέλω να ρωτήσω είναι αν γνωρίζει κανείς λεπτομέρειες για το πως ήταν η παραδοσιακή μουσική πριν την αλοίωση. Ήταν τροπική ή δυτικότροπη. Είχε κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των βαλκανίων και αν ναι ποια.
Δεν νομίζω ότι η παραπομπή στην προηγούμενη συζήτηση θα απαντήσει στο ερώτημά μου γιατί τη διάβασα και από κει μου γεννήθηκε το ερώτημα. Επίσης μη μου προτείνεται βιβλίο στα αγγλικά γιατί η γενιά μου δυσκολεύτηκε λίγο με την ξένη γλώσσα. Ευχαριστώ
Αγαπητέ gatsouma, θα προσπαθήσω να σου δόσω κάποιες πληροφορίες, αλλά διευκρινίζω από πριν ότι δεν έχω μελετήσει καθόλου, μα καθόλου, την βουλγαρική παράδοση σε ό,τι αφορά λαϊκή μουσική, στίχους τραγουδιών και χορούς. Μακάρι, αν κάποιος γνωρίζει κάτι συγκεκριμένο, να παρέμβει σχετικά.
Έχω λοιπόν ένα πολύ καλό φίλο, με τον οποίο ήμασταν συμμαθητές στο γυμνάσιο. Ο φίλος, αν και συνάδελφος (μηχανικός) κατέληξε να βρίσκεται για δεκαετίες επικεφαλής ενός ομίλου λαϊκών χορών. Έχει στο μεταξύ αποκτήσει τεράστια πείρα πάνω στον λαϊκό παραδοσιακό χορό. Κάποτε είχαμε ταξιδέψει μαζί στην Κων/λη για να συμμετάσχουμε στο ετήσιο συνέδριο της CID (Conseil International de Dance, Διεθνές Συμβούλιο Χορού). Είχαμε τότε κάνει μίαν εκτεταμένη συζήτηση, όπου μου είχε εξηγήσει με παραδείγματα και στοιχεία ότι όλες, ανεξαίρετα, οι παλαιότερα ονομαζόμενες Σοσιαλιστικές χώρες της (ανατολικής κυρίως) Ευρώπης εκμεταλλεύτηκαν τις λαϊκές τους παραδόσεις προς “εθνικό όφελος”, στρεβλώνοντας μουσικές και χορευτικές φόρμες σε τέτοιο βαθμό που συχνά κατέληξαν μοντέρνα χορογραφία. Μου είχε πει τότε, ότι η χώρα που εξέλιξε την τακτική αυτή σε βαθμό πάρα πολύ μεγαλύτερο από όλες τις άλλες, ήταν η Βουλγαρία.
Όσο για τα χαρακτηριστικά της μουσικής αυτής καθώς και των χορών, πριν φυσικά απ’ τις επεμβάσεις, μην ξεχνάμε ότι μέχρι περίπου την αρχή του 20ού αιώνα, η περιοχή της σημερινής Ελληνικής Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (περιλαμβανομένης της Ανατολικής Θράκης) και η νότια Βουλγαρία ήταν πολιτιστικά ένας ενιαίος χώρος, με μία μουσική και μία γλώσσα, αν φυσικά εξαιρέσουμε τις μεγάλες σχετικά πόλεις, όπου υπήρχαν και Ελληνόφωνοι πληθυσμοί.
Νίκο σ’ ευχαριστώ για την άμεση απάντηση, σίγουρα τα σύνορα των κρατών δεν ορίστηκαν με βάση την πολιτιστική ή άλλη ταυτότητα. Αυτό είναι πολύ γνωστό και κυρίως στους νομούς που βρίσκονται στα σύνορα, όπως ο δικός μας, απλά οι μεγάλες δυνάμεις που δημιούργησαν με Συνθήκες τα κράτη έθνη, έλαβαν υπόψη πολύ λίγα στοιχεία και πάντως τα κυριώτερα ήταν γεωστρατηγικά και γεωπολιτικά. Αυτό είναι παγκόσμιο φαινόμενο και κατά την άποψή μου είναι πολύ δύσκολο να ορίσεις σύνορα κράτους έθνους, από μία πρώην αυτοκρατορία όπου οι πληθυσμοί είναι διασκορπισμένοι.
Πιστεύω ότι κάποιος θα γνωρίζει λεπτομέρειες και θα απαντήσει.
Μπορεί ίσως να γίνει απευθείας σύγκριση βουλγαρικής και ελληνικής εκδοχής τοπικών παραδόσεων επειδή υπήρξε προσφυγική μετακίνηση και ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, εξαρχικοί της Μακεδονίας με Ανατολικο Ρωμυλιώτες. Δεν ξέρω αν κάτι τέτοιο έχει ήδη γίνει.
Μα, την εποχή που διαφοροποιούνταν Πατριαρχικοί / Εξαρχικοί, η παράδοση της περιοχής από αν. Ρωμυλία μέχρι (ελληνική) κεντρική Μακεδονία ήταν ενιαία, χωρίς την παραμικρή διαφοροποίηση.
Αυτό λέω, ότι η ίδια παράδοση διατηρείται μέχρι σήμερα και στις δυο χώρες, έχοντας περάσει από διαφοροποιήσεις που σχετίζονται με τις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας, κρατική επέμβαση κλπ. Να συγκρίνουμε το πως γίνονται σήμερα τα Αναστενάρια στη Βουλγαρία π.χ. με το πως γίνονται στην Ελλάδα, το πως χορεύεται ο τάδε χορός που υπάρχει και στις δύο χώρες κλπ.