Τώρα που ξαναδιάβασα το τελευταίο μου μήνυμα, νιώθω την ανάγκη να ξεκαθαρίσω μερικά πράγματα που είπα λίγο μπερδεμένα. Πρώτον, δεν είπα ότι λόγια είναι η δυτικοευρωπαικη και λαικη η ανατολική μουσική. Είπα ότι υπάρχει ο διαχωρισμός, αλλά αυτός εξαρτάται από τα κοινωνικά συμφραζόμενα, δηλαδή σε μια κοινωνία μπορεί να υπάρχει διαχωρισμός λαικης-λογιας μουσικής, ενώ σε αλλη δεν υπαρχει. Στον συγχρονο δυτικό κόσμο παρατηρείται ο διαχωρισμός, αλλά νομίζω ότι δεν υπάρχει μια ευθεία γραμμή που να χωρίζει τη μουσική «από δω λόγια, απο δω λαικη»… αλλωστε οι δυο ΤΑΣΕΙΣ (λαικη και λογια) αλληλοεπηρεαζονται. Στην ανατολικη μουσικη νομιζω δεν υπαρχει αυτος ο διαχωρισμος. Αλλα στην τουρκικη μουσικη παρατηρειται μια κλασικη, αυλικη καθως ειπε ο Φερρης, μουσικη, παραλληλη με μια λαικη, δημοτικη μουσικη… στη βυζαντινη μουσικη ο διαχωρισμος ειναι μουσικη της εκκλησιας - μουσικη του λαου. Αλλα δεν νομιζω να εχει μεγαλη σημασια αυτες οι «κατηγοριες». Διαχωρισμος, κατα την γνωμη μου, υπαρχει μεταξυ ανατολης και δυσης, και η Ελλαδα βρισκεται ακριβως στη μεση! Δεν ανηκει ουτε στον εναν ουτε στον αλλον κοσμο, και ταυτοχρονα ανηκει και στους δυο… εξαρταται απο την οπτικη γωνια.
Οταν μιλησα για θρησκευτικο δεος, δεν εννοουσα οτι η ανατολικη μουσικη εξυπηρετει παντα θρησκευτικους σκοπους ενω η δυτικη δεν το κανει. Αλλο ειχα υποψη μου. Κατι πολυ πιο γενικο, εννοουσα «θρησκεια» σαν σταση απεναντι στη ζωη , τη φυση και τον αισθητικο κοσμο. Η χρηση της συγκερασμενης κλημακας απο τη δυτικη μουσικη αντικατροπτιζει τη σταση του δυτικου ανθρωπου απεναντι στον αισθητικο μοσμο, πιο συγκεκριμενα τον κοσμο των ηχων… τον βλεπει σαν ενα πενταγραμμο, κατι που υφισταται τους κανονες της διανοιας του, και οχι ιερους κανονες (τα μακαμ, οι βυζαντινοι ηχοι, αν και, απο οτι γνωριζω, εξηγουνται μαθηματικα, εχουν και μια αλλη θεωρια απο πισω: η καθε ανατολικη κλημακα αντιστοιχει σε μια συναισθηματικη και ψυχικη διαθεση). Και ακομα, η δυτικη επιστημη, απο τον Διαφωτισμο και περα, εξυπηρετει καθαρα πρακτικους σκοπους, γιατι η κοινωνια εχει ως σκοπο την προοδο, και η επιστημη παιζει τον ρολο της θρησκειας και της φιλοσοφιας, μια και η επιστημη ειναι η απολυτη αληθεια, ειναι η εξηγηση για τις υπαρξιακες αποριες του ανθρωπου. Αυτα βεβαια στον «λογιο» δυτικο κοσμο, και συνεπως στη λογια δυτικη μουσικη.
Αλλα οι λαικες μουσικες της δυσης επηρρεαστηκαν απο αυτη την κατασταση. Δεστε την εξεληξη της λαικης δυτικης μουσικης του 20ου αιωνα: απο τα διαφορα ειδη των δημοτικων μουσικων ανα τον δυτικο κοσμο, εξελισσεται το ροκ, το οποιο επηρεαζει ολο τον κοσμο, μετα ηλεκτρονικη μουσικη, και σημερα οι DJs, οι οποιοι ουτε καν μουσικοι δεν ειναι, δεν παιζουν οργανα, δεν γνωριζουν κλημακες, ακκορντα, τιποτα… ειναι η δυτικη προοδος, η εξεληξη προς το ευκολο και ανετο, που αφηνει πισω της το δεος και τον θαυμασμο που ο ανθρωπος οφειλει να νιωθει μπροστα στον κοσμο, στον φυσικο και οχι τεχνητο κοσμο.
Λοιπον… βλεπω τη συγκερασμενη κλημακα σαν ενα φτωχεμα των ανατολικων κλημακων, αλλα στη δυτικη λογια μουσικη, η συγκερασμενη κλημακα αποτελει τη δομη ενος μουσικου κοσμου ο οποιος βασιζεται στην αρμωνικη εκμεταλλευση των ηχιτικων δυνατοτητων… δηλαδη, η εξελιξη της αρμωνιας κατα τη γνωμη μου «νομιμοποιει» τη χρηση της συγκερασμενης κλημακας. Χανεται το πλουτος των διαφορων αποχρωσεων της ανατολικης μουσικης, αλλα στο πλαισιο του συγχρονου δυτικου πολιτισμου, οι ηχητικες αποχρωσεις δεν σημαινουν πολλα πραγματα (δυστυχως). Στην ελληνικη λαικη (δημοτικη, παραδοσιακη, ρεμπετικη, κλπ) μουσικη, μου φαινεται οτι διατηρειται (ή μαλλον διατηρούτο μέχρι πριν από λίγες δεκαετιες) η «θρησκευτικη σταση» απεναντι στον αισθητικο κοσμο, με τη χρηση των ανατολικων δρομων, οι οποιοι υφιστανται τους κανονες της μελωδικης δομης περιπου οπως τα μακαμ και οι βυζαντινοι τροποι. Αλλα στην ελληνικη λαικη-δημοτικη-ρεμπετικη μουσικη, τα οργανα ειναι συγκερασμενα τις περισσοτερες φορες, γεγονος που κανει δυνατη τη χρηση της αρμωνιας σαν βαση πανω στην οποια εξελισσονται οι μελωδικες γραμμες. Ετσι η ελληνικη λαικη μουσικη, με συγκερασμενα οργανα, ναι μεν χανει το πλουτος της τροπικης μουσικης της ανατολης, η οποια διαθετει πολλες μελωδικες αποχρωσεις, αλλα κερδιζει κατι καινουργιο, δηλαδη τις συγχωρδιες, τη δυνατοτητα εναρμωνησης. Το τι θεωρουμε «ευνουχισμο» εξαρταται απο τη σταση μας απεναντι στον αισθητικο κοσμο, και μαλιστα απεναντι στον φυσικο κοσμο.
Υ.Γ. Φερρη… μηπως «αρμωνια» και «πολυφωνια» δεν ειναι δυο διαφορετικα πραγματα; Απότι εχω διαβασει, μπορει και να κανω λαθος, η πολυφωνια υπηρξε προγονος της αρμωνιας… στην αρχη η δυτικη μουσικη ανεπτυξε την πολυφωνια (παραλληλες μελωδιες) , και μετα , σαν συνεπεια, ανεπτυξε την αρμωνια (σχηματισμος συγχωρδιων). Να με συγχωρεις αν κανω λαθος.