Έλα όμως που αυτός ο χαρκήτικος σκοπός λέγεται του Γιαγκούση (έχω τη συγκεκριμένη ηχογράφηση, αντιγραμμένη από κασέτα εταιρείας με τίτλους)!
Πράγμα που μου θυμίζει ότι ο Διαγκούσικος/Γιαγκούσικος διάφορων νησιών είναι άλλος ένας από τους σκοπούς αυτής της μπερδεμένης ομάδας.
Τα Χοχλακούλια τα παίζουν πολύ στην κάτω Κάρπαθο. Συγκεκριμένα δε στο Όθος το θεωρούν από τους πιο βέρους κατωχωρίτικους σκοπούς.
Σ’ ευχαριστώ για τον Σφυρίου. Τον Ζαμπετούλα τον έχω υπόψη μου και κυνηγάω πολύ τις ηχογραφήσεις του, αλλά παίζει πολύ μπερδεμένα ρε παιδί μου, αυτό το χαωτικό που λέγαμε (για το αφτί του αμύητου εννοώ βέβαια)! Και οι τύποι με την κρητική λύρα στην ως άνω κασέτα, ακόμη περισσότερο. Βέβαια, έτσι γίνεται όταν ο άλλος είναι πραγματικά γνώστης - οι απλές εκτελέσεις είναι οι μαθητικές. Πάντως κάτι ηχογραφήσεις που άκουσα στο κανάλι σου, αυτές με το σαντούρι, είναι οι σαφέστερες που έχω βρει για χαρκήτικα. Δεν είχα ξανακούσει ποτέ για σαντούρι στη Χάλκη, ίσως να ήταν κάποια μοναδική περαστική περίπτωση -δεν ξέρω-, αλλά το θέμα είναι ότι βοηθάει να καταλάβω νότα-νότα τι παίζουν.
Συγνωμη αν σου εστειλα μυνημα 3 φορες, δεν μου τα βγαζε.
Το σαντούρι είναι Ροδίτικο(ροδίτης οργανοπαίχτης) και χρησιμοποιήθηκε για τις ηχογραφήσεις, δεν υπαρχει στη παράδοση της Χαλκης(ΑΣΧΕΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΤΡΙΧΙΛΑ ΠΟΥ ΝΙΩΘΩ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ ΠΟΥ ΤΑ ΑΚΟΥΩ ΧΑΧΑΧΑ).
Ο Ζαμπετούλας ήταν ο τελευταίος παλιός οργανοπαίχτης και ναι παίζει πολυ ελευθερα, δεν ηταν ας πουμε και ο καλύτερος, αλλά έβγαζε το καθαρό χαλκήτικο χρώμα. Στην ηχογράφηση του Καλαδερφίστικου που έχω είναι σχετικα καθαρός(ωω ναι υπαρχουν χειροτερα). Θα σου δώσω ενα λινκ με μερικές πολυ παλιές ηχογραφήσεις από μαντολίνο, αλλα θα σου πρότεινα να ακουσεις πολυ καλά τoυς σκοπούς στο δίσκο και στο youtube γιατί θα τραβάς τα μαλλιά σου μέχρι να τα καταλάβεις,οπως εκανα και εγώ. https://www.youtube.com/channel/UCKUaKRKBP4ZjmPtfFWKHr-w
Tέλος, είναι και ο Χρήστος Χατζηγιάννης που παίζει χαλκήτικη λύρα.
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 21:34 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 21:31 —
Κάτι αλλο, στο δίσκο Στη Χάλκη και στην Αλιμνιά, δεν υπάρχει ο Ζερβόδεξιος γρήγορος, δεν αναφέρομαι στο Σκοπό της Αυγής που χορέυεται. Έχω μια ηχογράφηση και θα την ανεβάσω στο κανάλι μου σε λίγο καιρό,καθώς και τον καλαδερφίστικο ξανά.
Καλαματιανά στη Ρόδο έχουμε 2, από δίσκους καθαρά ροδίτικα δηλαδή. Το ένα λέγεται Της Θεονίτσας και το άλλο λέγεται Μια Φουρτουνιασμένη Μέρα. Το 2ο, υπάρχει και στη Κάρπαθο καθώς το έχω ακούσει από τον Γιάννη Παυλίδη και από το cd του Μιχάλη Μιχαηλίδη Νουάρου. Στη Κάρπαθο παίζουν επίσης τη Θεονίτσα, με τη διαφορά οτι εμεις την παίζουμε χιτζάζ, και εκείνοι δεν την λένε Θεονίτσα. Στη χάλκη το Στείλε με μάνα για νερό επίσης μοιάζει με αυτά τα δύο και με το καρπάθικο, και επειδή στα Νότια Δωδεκάνησα δεν υπήρχε έντονα η παρουσία αυτού του χορού είναι μετρημένοι στα δάχτυλα οι σκοποί του 7σημου συρτού.
Στη κάρπαθο παίζουν και το ανάθεμα τα μάτια σου.
Επισης, το στείλε με μάνα στο νερό Καλύμνου παίζεται συρτο 2/4 - Καταχανίστικος Κάσου - Καλαματιανό Καρπάθου( https://www.youtube.com/watch?v=J_fax1UozVM , τα παίζουν μεικτά αν το ακούσεις θα διακρίνεις το χαρακτηριστικό γύρισμα)
Θεωρώ ότι και στη χάλκη και στη κάρπαθο αυτός ο σκοπός είναι ουσιαστικά το “Μαντήλι Καλαματιανό”, όπως μπορουσαν να το προσαρμοσουν στη λύρα.
Στην Κάρπαθο (στην Όλυμπο) τη «Φουρτουνιασμένη μέρα» τη λένε πιο πολύ ως καθιστικό, στην προθέρμανση, ας πούμε, του γλεντιού, πριν βγουν τα όργανα, που τραγουδάνε με το στόμα, παρά για χορό.
Σ’ αυτό λοιπόν το πλαίσιο, ο ρυθμός του τραγουδιού δεν είναι καθαρός καλαματιανός. Στο δεύτερο στίχο κάθε στροφής έχει ένα σημείο που παρεμβάλλεται ένα μέτρο εννιάρι: Βάρκα γύρι|σ’ άνω κάτω | και πνι (3) [i]γήκαν/iδυό-ο (2) παι-αι (2) | διά (3 και ξαναρχίζουν τα 7σημα). Σε δίσκο το 'χω ακούσει και με όργανα να το παίζουν έτσι. Εξίσου το 'χω ακούσει και ως καθαρό καλαματιανό, αλλά δε θυμάμαι αν το εντάσσουν στα καλαματιανά που χορεύουν.
Ένα καλαματιανό που το χορεύουν σαφώς και που μου δίνει την εντύπωση ότι πρέπει να είναι σχετικά ντόπιο στην Κάρπαθο είναι το «Μες στην καρδιά μου εφύτρωσε ένας μπαξές ωραίος». Το 'χω ακούσει και σε ροδίτικο δίσκο του Κλαδάκη, με στίχους (νομίζω) «Καρδιά μου γένου σίδερο, καρδιά μου γένου αμόνι».
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 01:54 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 01:16 —
Και Μπαρμπουνάκι Κάσου. (Εδώ είναι με βιολί - στη λύρα παίζεται στη μέσα χορδή, ενώ στην Κάρπαθο στην μπροστινή, αλλά είναι ο ίδιος σκοπός).
Η Καμαρωμένη είναι αυτή(και όχι μια άλλη που νόμιζα και τα 'χα μπλέξει). Δε λέω, μοιάζει με το καρπάθικο Πάθος, αλλά ταύτιση δε βλέπω. Θα μου πεις, ακόμα λιγότερη ταύτιση έχουν το Πάθος της Κάσου με της Καρπάθου, που εγώ τα λέω ίδια. Ίσως παρασύρομαι από το όνομα…
Ναι το μπαρμπουνακι το έγραψα στο αρχικό ποστ, υπαρχουν κατι παλιες ηχογραφησεις της Κασου στο καναλι που μπηκες που ειναι εμφανης η διαφορα στο παιξιμο ου βιολιου με τη λυρα,δηλαδη το ποσο επηρεαζει το μουσικο οργανο παιξιμο.
Το καρδια μου γενου σιδερο το ξερω,απο καρπαθιους δεν το χω ακουσει για να δω πως το παιζουν. Στη Ροδο το Μια Φουρτουνιασμενη Μερα είναι κανονικο συρτο 7σημο.
Μια προσθήκη λοιπον, Ο Πάνω Χάλκης-Τα ρούχα του Γαμπρού Ασκληπειό Ρόδου
Είναι σκοπός και ιδιαίτερος χορός της Ολύμπου, που στην υπόλοιπη Κάρπαθο μόνο φολκλορικά έχει λίγο διαδοθεί. Έχει δύο μέρη, αργό με λόγια και γρήγορο οργανικό, που εναλλάσσονται. Εδώέχει μια εκτέλεση όπου συμμετέχουν τρεις από τους επιφανέστερους μερακλήδες της Ολύμπου στον καιρό τους, ο παπαΓιάννης, ο Γιώργης Πρεάρης και ο Παυλίδης.
Το γρήγορο μέρος των Κεφαλλονίτικων έχει μια μετρική ιδιομορφία: αν το μετρήσουμε σε 2/4 όπως τους περισσότερους ρυθμούς της Καρπάθου, η πρώτη φράση έχει δύο μέτρα και μισό παραπάνω, δηλαδή 2/4 + 2/4 + 1/4, όλο μαζί 5/4, κάτι εντελώς ασύνηθες στην Κάρπαθο. Στην επόμενη φράση το μέτρο είναι κανονικό ομαλό 2/4.
Υπάρχει ένας άλλος τοπικός σκοπός και χορός της Καρπάθου, ο (πρώην χαμένος και νυν αναβιωμένος) αποκριάτικος Σακελλάρης του Μεσοχωριού. Επίσης με αργό και γρήγορο μέρος, που εδώ όμως έχει την ίδια μελωδία και απλώς επιταχύνεται, και είναι όλο με λόγια. Ο Σακελλάρης είναι εντελώς μίνιμαλ, μια μουσική φράση όλη κι όλη που επαναλαμβάνεται. Έχει κι αυτός την ίδια μετρική ιδιορρυθμία, και μάλιστα αν προσέξει κανείς πρόκειται για την ίδια ακριβώς φράση όπως στα Κεφαλλονίτικα.
Τώρα, αυτή τη φράση που στα Κεφαλλονίτικα την παίζουν μόνο τα όργανα, ακούγοντάς την κανείς στον Σακελλάρη να τραγουδιέται κιόλας, δε δυσκολεύεται να αναγνωρίσει το τσάκισμα της ικαριώτικης Αμπελοκουτσούρας. Η Αμπελοκουτσούρα είναι ένας σκοπός που με πολλές αλλά πάντα αναγνωρίσιμες παραλλαγές παίζεται σε πολλά μέρη στο Αιγαίο: στην Πάρο ως Αγέρανος, στη Μύκονο ως Μπαλαριστός (“Τα Κεφαλλονίτικα”, ίδια μαντινάδα όπως στην Κάρπαθο), στην Κάλυμνο και τη Χίο ως Ξένε σα θες να παντρευτείς, στην ίδια την Ικαρία σε άλλη παραλλαγή ως κάλαντο, κλπ…
Έχω πολύ έντονα την εντύπωση ότι και τα Κεφαλλονίτικα της Καρπάθου -το αργό, τραγουδιστό μέρος- κατά βάθος είναι ο ίδιος σκοπός, αν και απ’ όλες τις παραλλαγές που ξέρω είναι αυτή με τις λιγότερο προφανείς ομοιότητες. Το ότι όμως παρεισέφρησε εκεί η χαρακτηριστική πεντάσημη φράση είναι η ένδειξη που με οδήγησε στην υπόθεση.
Δεν ξέρω ποιο είναι το ροδίτικο «Ξενάκι μου σαν παντρευτείς» που αναφέρει ο Νίκος, αλλά κρίνοντας από τον τίτλο δε θα με εξέπλησσε να ήταν παραλλαγή του τραγουδιού που ξεκινάει περίπου με τον ίδιο στίχο στην Κάλυμνο και στη Χίο, και που παίζεται στον ίδιο σκοπό.
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 21:16 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 21:05 —
Πράγματι, είναι το ίδιο τραγούδι με Χίο - Κάλυμνο και ο ίδιος σκοπός με όλα τα υπόλοιπα. Αν χρειάστηκα τόση ανάλυση γι’ αυτό που ο Νίκος το λέει με δυο σκέτες κουβέντες, «Τάδε Καρπάθου = Δείνα Ρόδου», ήταν γιατί απ’ όλα τα παραπάνω νησιά με τις παραλλαγές τους, ειδικά στην Κάρπαθο η «καρπαθοποίηση» του σκοπού έχει κάνει την ταύτιση δυσδιάγνωστη, ενώ τα υπόλοιπα νησιά είναι προφανές ότι παίζουν τον ίδιο σκοπό. Ωστόσο, την περίεργη ταύτιση που αν την είχα κάνει μόνο εγώ θα μπορούσε να είναι και λάθος, την κάνει βλέπω κι ο Νίκος, και άρα ανεβαίνουν οι πιθανότητες να είναι σωστή.
Διαφορετικοί σκοποί τα Κεφαλλονήτικα με την Αμπελοκουτσούρα, απλά το τσάκισμα της Αμπελοκουτσουρας οπως ειπες ειναι πολυ γνωστο, σε σημειο να χανεται η καταγωγη του, ποιος μας λεει οτι ειναι ικαριωτικο? Τα Κεφαλλονητικα καρπάθου είναι ίδια με της Ρόδου, και στη Ρόδο Κεφαλλονήτικα τα λέμε. Σαν σκοπός, ο καθένας βάζει το τραγούδι που επιθυμεί στη μελωδία, θα ακούσεις “Και τα Κεφάλλονητικα …” ή “Ξενάκι μου σα παντρευτείς…” και όποιο άλλο τραγουδιέται σε κάθε νησί. Κάποιες μελωδίες είναι πανάρχαιες και διαδεδομένες παντού, οπότε δεν νομιζω να εχει νοημα η καταγωγη του. Παράδειγμα, το σπερβέρι ρόδου, εκεί που λέει "εστολί-κιαμαν αμαν αμαν, εστολισαν το σπερβερι) - έχουμε (Αγαπάς αγα-πάς, αγαπάς μωρ’ αγαπάς) Γονατιστός - (Σου πα μάνα …) Τσακώνικος. είναι μια μελωδία ίδιων φθόγγων προσαρμοσμένη σε διαφορετικά μέτρα. Όπως η αμπελοκουτσουρα, που το τσάκισμα το τραβάμε εμείς , ενώ στην Ικαρία είναι απευθείας.
Δε διαφωνώ, είναι η ίδια μελωδία. Σαν σκοπός όμως έχει διαφορά. Σκοπός λέγεται γιατί έχει και ένα σκοπό. Εμείς το χορεύουμε, η αμπελοκουτσούρα είναι μαντινάδες(απο όσο ξέρω). Εκει τονίζω τη διαφορά. Στη Ρόδο ήρθε από τη Κάρπαθο ο χορός, στη Βόρεια συγκεκριμένα, αν και δεν έχω δεί να το χορεύουν, είναι από τους παλιούς χορούς που υπάρχουν σε καταγραφές.
Ο τρόπος που είναι ενταγμένη λειτουργικά στη ζωή του κάθε τόπου η εν λόγω μελωδία έχει πράγματι μεγάλη ποικιλία.
Ικαρία: καθιστικές μαντινάδες, αλλά -στην άλλη παραλλαγή- και κάλαντα.
Σάμος: αποκριάτικος χορός με άσεμνες μαντινάδες.
Κάρπαθος: στην Όλυμπο, χορός “κεφαλλονίτικα” (ο μόνος όπου λέγονται έτοιμες μαντινάδες κι όχι [μόνο] αυτοσχέδιες) - στο Μεσοχώρι, με την κουτσουρεμένη εκδοχή του σκοπού, αποκριάτικος χορός, άγαρμπος και αστείος έως και άσεμνος, όχι με μαντινάδες αλλά με τραγούδι.
Κάλυμνος: καθιστικό τραγούδι, περιπαικτικό αλλά όχι άσεμνο.
Χίος: το ίδιο τραγούδι - δεν ξέρω αν χορεύεται.
Ρόδος: ξανά το ίδιο τραγούδι.
Μύκονος: μπαλαριστός χορός, μαντινάδες. (Υπάρχουν κι άλλες μελωδίες μπαλαριστού.)
Πάρος: Αγέρανος, χορός χωρίς όργανα, αποκριάτικος αλλά καθ’ όλα κόσμιος, μαντινάδες από τους χορευτές. (Υπάρχουν κι άλλες μελωδίες Αγέρανου.)
[Επιπλέον, σε συνθήκες που είναι συζητήσιμο αν μπορούν να θεωρηθούν «παραδοσιακές», σ’ αυτό το σκοπό έχουν τραγουδηθεί και τραγούδια του εμφυλίου, τόσο αντάρτικα όσο και ταγματασφαλίτικα!!]
Τόσο η χρήση του σε τελετουργικές εθιμικές περιστάσεις (απόκριες, κάλαντα) όσο και το να υπάρχει ειδικός χορός μόνο γι’ αυτό το σκοπό (όπως στην Όλυμπο) δείχνει ότι σε πολλά από αυτά τα μέρη ο σκοπός είναι από πολύ παλιά ντόπιος, ενσωματωμένος όχι απλώς στο ρεπερτόριο αλλά στην καρδιά του εκάστοτε τοπικού πολιτισμού.
Προσθέτω, Ο Βοσκός και ο Βασιλιάς Καλύμνου(καθιστικό) - Ο Βοσκός και ο Βασιλιάς Σύμης(καθιστικό) - Ο Βοσκός και ο Βασιλιάς Αφάντου Ρόδου(καθιστικό). Ο Βοσκός και ο Βασιλιάς στη Νότια Ρόδο τραγουδιέται αλλιώς(συρτό 2/4), ενώ στην Όλυμπο(από το βιβλίο του Μανώλη Μακρή) δεν ξέρω σε ποιο σκοπό παίζεται. Τραγούδι από την Ιπποτοκρατία, διακρίνεται πάρα πολύ στη Κάλυμνο από τη μελωδία του.
Στην Κάρπαθο εικάζω, βάσει του ποιητικού μέτρου (αλλά χωρίς να το ξέρω θετικά), ότι πρέπει να είναι στο σκοπό του Γονατιστού, οπότε θα χορεύεται κιόλας.
Δεν ξέρω γιατί συρτό. Για κάποιο λόγο φανταζόμουν ότι θα ήταν ίσσος, και στην τσαμπούνα δε διακρίνεται ο ρυθμός των δύο χορών (ενώ στο βιολί με το λαούτο διακρίνεται πολύ καθαρά). Αλλά το 'χω δει να το χορεύουν συρτό.