Η πρώτη προφανής σκέψη είναι: Λάμπρος Λεονταρίδης. Δεν έχω υπόψη μου κανέναν άλλο λυράρη της πολίτικης που να ηχογράφησε, μέχρι το σχετικά πρόσφατο ριβάιβαλ.
Γιά να δούμε, θα μπορούσε να είναι ο Λεονταρίδης;
α) Χρονολογικά:
Μάλλον οι περισσότερες και εγκυρότερες πληροφορίες που μπορεί κανείς να βρει για τον Λεονταρίδη είναι αυτές. Γεννήθηκε το 1898, πέθανε το 1965, άρα το 1952 ήταν 54 ετών: κατά τεκμήριο μάχιμη ηλικία, αφού ούτε μεγάλος ήταν ούτε κοντά στα τελευταία του (αν καταλαβαίνω σωστά, πέθανε από καρκίνο). Ως προς τη σταδιοδρομία του, διαβάζω τα εξής:
Η χρυσή εποχή του διαρκεί από το 1928 έως το 1932, ενώ συνεχίζει με αραιότερες ηχογραφήσεςι μέχρι το 1937. Μετά εξαφανίζεται από τη δισκογραφία, όπως οι περισσότεροι της «Ανατολικής παράδοσης».
…και…
Ακολουθώντας και πάλι τα ίχνη του στις 78 στροφές τον ακούμε ξανά σε δίσκους της αμερικανικής εταιρίας Balkan. Όπως προαναφέραμε, οι ηχογραφήσεις αυτές έγιναν στην Κωνσταντινούπολη τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο του 1951 με σχήμα ανάμικτο από Έλληνες και Τούρκους μουσικούς. Η πλούσια αυτή ορχήστρα δεν μας επιτρέπει να παίξουμε στο παίξιμο της λύρας, είναι σημαντικό όμως για τον Λάμπρο ότι μετά από χρόνια ηχογραφεί και πάλι με μια πολίτικη παρέα. Στην Ελλάδα βέβαια δεν γίνεται καν λόγος για επάνοδό του στη δισκογραφία, μέχρι που το 1962, σε μια σειρά από ηχογραφήσεις 45 στροφών της RCA Victor, πάλι με Τούρκους και Έλληνες καλλιτέχνες, παίζει σε δυο οργανικά κομμάτια-στο ένα σόλο λύρα και στο άλλο μαζί με άλλα όργανα.
Επομένως, θα μπορούσε μεν να έχει γράψει αυτό το κομμάτι, αφού είχε γράψει άλλα ένα χρόνο πριν και ξανάγραψε και δύο ακόμη πολύ αργότερα, ωστόσο δεν υπάρχει καμία μαρτυρία ή ένδειξη για κάτι τέτοιο. Νομίζω ότι το μόνο στοιχείο που θα μπορούσε να καθιστά πιθανή την παρουσία του στο συγκεκριμένο πλαίσιο (1952, Χρυσάφη, Τατασόπουλος κλπ.) είναι η διεύθυνση της ορχήστρας από τον Περιστέρη.
β) Ύφος:
Αν και έχω ακούσει πολύ Λεονταρίδη τον τελευταίο καιρό (λόγω των μανέδων), δεν μπορώ να πω ότι το έχω σπουδάσει το ύφος του. Ο αταύτιστος λυράρης στο «Χόρεψε το τσιφτετέλι» μπαίνει πολύ δυναμικά, μ’ ένα σόλο όπου πέρα από τις καθαυτού νότες βάζει κι ένα σωρό εφέ, βασισμένα κυρίως -αλλά όχι μόνο- στο κατιόν γκλισάντο (γλίστρημα προς τα κάτω). Δεν μπορώ να πω αν έχω ακούσει άλλη φορά τον Λεονταρίδη να παίζει έτσι: μπορεί ναι, μπορεί όχι.
Στο δεύτερο σόλο, λίγο πριν το τέλος, κάνει ένα άλλο κόλπο: πάλι στο γκλισάντο στηρίζεται, αλλά εδώ κάνει ένα μικρό γλίστρημα που το επαναλαμβάνει στη χαμηλή οκτάβα. Αυτό είναι όντως χαρακτηριστικό του Λεονταρίδη, το έχω προσέξει σε τόσο πολλές ηχογραφήσεις του που καμιά φορά σκέφτομαι «μα κι εδώ το ίδιο;». Αλλά βέβαια, αυτό δεν αρκεί για να αναγνωρίσουμε τον Λεονταρίδη - θα μπορούσε να το κάνει κι οποιοσδήποτε άλλος λυράρης. Αρκεί βέβαια να βρεθεί ότι υπήρχαν κι άλλοι λυράρηδες!
γ) Υπήρχαν άλλοι λυράρηδες;
Από το κείμενο που παρέπεμψα παραπάνω πληροφορούμαι ότι υπήρχε και ο Παράσχος Λεονταρίδης, αδερφός του Λάμπρου, που επίσης έπαιζε λύρα (όπως κι ο πατέρας τους) και που μάλιστα είχε συνεργασίες με τον Λάμπρο. Λέτε να 'ναι αυτός; Θα εξηγούσε και τα κοινά στοιχεία στο ύφος, δηλαδή συγκεκριμένα εκείνο το κολπάκι με τις οκτάβες.
Είναι προφανές ότι δεν καταλήγω πουθενά. Δεν έχω στοιχεία για να υποστηρίξω ούτε ότι ήταν ο Λάμπρος, ούτε ότι δεν ήταν, ούτε ότι ήταν ο Παράσχος. Δεν ξέρω αν υπάρχουν άλλες διαθέσιμες πληροφορίες. Μήπως ξέρει ο @stavros_k , ή κανείς άλλος;