Πειραιώτικος δρόμος

ας γράψω και κάτι πιο κοντά στην ερώτηση του περικλή:
ο τσιαμούλης αναφέρει τον πειραιώτικο στο μαλακό χρώμα, ως προερχόμενο από το ζιργκιουλελί σουζινάκ (ραστ αραμπάν και αραμπάν). τον ορίζει ως 5χ πειραιώτικο με βάση το ντο, και 4χ αραμπάν. επίσης το συνδυάζει με 5χ σαμπάχ από λα και 3χ μουστεάρ από μι. είσοδος από σολ και κατάληξη στο ντο.
με βυζαντινή ορολογία τον ορίζει ως “δεύτερο χρωματικό φθορικό πλαγιάζοντα”.

Πώς δηλαδή; …


Άκυρο: μάλλον κατάλαβα (το χαμηλό λα;).

σωστά, το χαμηλο λα.

Το πρόβλημα που έχουμε αν το συνδέσουμε με το Χιτζασκιάρ είναι η μελωδική πορεία:Το χιτζασκιάρ είναι κατα βάση τρόπος με κατιούσα μελωδική κίνηση. Το ζ.σουζινάκ λοιπόν μου φαίνεται πιο κοντά ως συμπεριφορα. Εκεί που διαφοροποιείται είναι στην μόνιμη έλξη προς το νεβά. Αυτή η έλξη στο τούρκικο μακάμ αξιοποιείται σε χρώματα όπως μουστεάρ και ρεχαβί αλλά όντως, δεν υπάρχει ονομασία για το συγκεκριμένο φαινόμενο.

Την λέξη σίρφ και εγώ την έχω συναντήσει ως προσωρινή αναφορά δομής σαμπάχ αλλά δεν έχω βρει βιβλιογραφία να το στηρίζει.

Πάντως, υπάρχουν σίγουρα χρώματα σε λαϊκά ακούσματα που δεν καλύπτονται επαρκώς απο την οθωμανική θεωρία.
αυτό για παράδειγμα


μπορεί να αποτελεί χρώμα ψωμί-τυρί για τα αυτιά μας αλλά δεν υπάρχει τούρκικο μακάμι να το περιγράψει. Κάνει ραστ απο τσαργκιάχ(ή τσαργκιάχ απο τσαργκιάχ κατα άλλους) και ουσσάκ στη θέση του. Μπορείς να πεις οτι μυρίζει λίγο αραζμπάρ αλλα όχι ακριβώς…ή μπορείς απλά να ξέρεις οτι συμβαίνει…
1 «Μου αρέσει»

Αυτό είναι σίγουρο. Όταν όμως έχουμε μανέδες σε πειραιώτικο, νομίζω ότι έχουμε φύγει από τον καθαρά «λαϊκό» χώρο.

Θυμίζω ότι, πέρα από τους 7-8 μανέδες «σερφ/σιρφ χιτζαζκιάρ», που έτσι κι αλλιώς δεν τους μελέτησα και δεν έχω άποψη, υπάρχουν και αρκετοί που ονομάζονται «Πειραιώτικος μανές» και είναι και όντως σε πειραιώτικο, αλλά, από την άλλη, δεν παύουν να είναι μανέδες και όχι λ.χ. ταξίμια μπουζουκιού. Άρα (συμπεραίνω εγώ - μπορεί να κάνω και λάθος), είναι μακάμ.

Τι μακάμ όμως; :slight_smile:

Ντάξει, μπερδεύει λίγο η διασκευή. Μεταξύ άλλων, αρχίζει από το δεύτερο γύρισμα. Προχείρως δε βρίσκω αντιπροσωπευτική 12νησιακή εκτέλεση για σύγκριση (εκτός από τις τσαμπουνιστές, που επίσης μπορεί να είναι μπερδεψιάρικες), αλλά νομίζω ότι πρόκειται για αρκετά συμβατικό Ουσάκ. Μαρούλι λέγεται ο σκοπός.

Καλησπέρα, σχετικά με τον Πειραιώτικο έχω μια απορία.

Η ερώτηση είναι η εξής :
Σε έναν Ρε ματζόρε έχουμε : Ρε /Μι /Φα# /Σολ /Λα /Σι /Ντο#/
Δηλαδή : Τ Τ Η Τ Τ Τ Η

Σε έναν Ρε Χιτζάζ έχουμε : Ρε /Ρε# /Φα# /Σολ /Λα /Λα# /Ντο /
Δηλαδή : Η 3Η Η Τ Η Τ Τ

Στον Ρε Πειραιώτικο έχουμε : Ρε /Ρε# /Φα# /Σολ /Σολ#/Λα /Λα# /
Αν τα 2 τάστα απόσταση είναι 3Η, η απόσταση του Λα# με Ρε που είναι τρία τάστα πως την ονομάζουμε / χαρακτηρίζουμε ?

Κατ’ αρχήν, δεν πάει έτσι. Κάθε κλίμακα έχει 7 διαφορετικές νότες με διαφορετικά ονόματα, υποχρεωτικά. Άρα:

Εδώ, αντί Ρε - Ρε# είναι Ρε - Μιb, και αντί Λα - Λα# είναι Λα - Σιb.

Θα μου πεις, το ίδιο δεν είναι; Κι όμως όχι, γιατί κοίτα τι γίνεται παρακάτω:

Με την ίδια λογική όπως προηγουμένως, διορθώνουμε το Ρε - Ρε# σε Ρε-Μιb και το Λα - Λα# σε Λα - Σιb.

Το Σολ - Σολ# όμως είναι σωστό: η ίδια νότα, η Σολ (4η της κλίμακας) εμφανίζεται άλλοτε φυσική κι άλλοτε με δίεση. (Για την ακρίβεια, συνήθως με δίεση.) Άρα αυτές οι δύο νότες μετράνε για μία. Κι έτσι έχουμε μια κλίμακα με τις εξής νότες:

  1. Ρε
  2. Μιb
  3. Φα#
  4. Σολ / Σολ#
  5. Λα
  6. Σιb

Κάτι λείπει, έτσι; Θα 'πρεπε να 'ναι εφτά!

Ε, λείπει η έβδομη: Ντο#. Οπότε τα διαστήματα είναι Η-3Η-Τ-Η-Η-3Η-Η με Σολ#, ή Η-3Η-Η-Τ-Η-3Η-Η (ίδιο με Χιτζαζκιάρ) με Σολ φυσικό.

2 «Μου αρέσει»

Άρα τον δρόμο τον έγραψα λάθος. Νόμιζα ότι υπάρχει και η Σολ και η Σολ# στον δρόμο αυτό και δεν ήξερα ότι έχει Ντο#.

Πράγματι βγαίνει ίδιο με Χιτζαζκιάρ όπως το έγραψες, τότε πως τα ξεχωρίζουμε αν μιλάμε για την ίδια κλίμακα με διαφορετικό όνομα ?

Πανο, ίσως να σε βοηθούσε να σκέφτεσαι με δομές και συγκεκριμένα με χιτζάζ.
ένα χιτζάζ τετραχορδο θα είναι
ημιτόνιο-τριμητόνιο-ημιτόνιο
δηλαδή έχουμε 4διαδοχικές νότες που δίνουν αυτά τα διαστήματα
ένα χιτζάζ 5χορδό έχει και ένα τόνο απο πάνω,δηλαδή
ημιτόνιο-τριμητόνιο-ημιτόνιο τόνος
Στην περιπτωση μας έχουμε
Ρε-ΜιΥφεση-Φα#-Σολ-Λα (5χ)
Λα-ΣιΥφεση-Ντο#-Ρε (4χ)
(και για χιτζασκιαρ αλλά και άλλους 2-3 τρόπους)

κάτω απο το χαμηλό ρε θα έχεις πάλι ντο#.Ας ονομάσουμε αυτή τη νότα προσαγωγέα.Μια χαμηλότερη νότα σε αποσταση ημιτονίου απο το ρε

Το Λα ειναι μια πολύ σημαντική νότα η οποία αποκτά ρόλο δεσπόζοντα φθόγγου, συχνά ως προσωρινή βάση(δηλαδή η μελωδίες στέκονται εκεί)
Αυτό που συμβαίνει λοιπόν στον Πειραιώτικο, είναι να αποκτάει και εκείνη προσαγωγέα, είτε προσωρινά είτε μόνιμα.Ο προσαγωγέας ενισχύει την αίσθηση του Λα ως δεσπόζοντα φθόγγο.
Η νότα που ψάχνουμε είναι το Σολ#.Αυτό συμβαίνει ως χρωματισμός της βασικής δομής.
Στην περίπτωση του Πειραιώτικου συμβαίνει σε σημείο που δημιουργείται ένα πολύ χαρακτηριστικό χρώμα.Εκεί διαφοροποιείται λοιπόν απο τους υπόλοιπους τρόπους που χρησιμοποιούν τις ίδιες δομές.

4 «Μου αρέσει»

Επειδή ακριβώς στον Πειραιώτικο η 4η βαθμίδα (Σολ) είναι κινητή, άλλοτε δίεση άλλοτε χωρίς δίεση.

Ακριβώς όπως το Ραστ έχει την 7η κινητή, άλλοτε Ντο# (από τονική Ρε) κι άλλοτε Ντο φυσικό, και με Ντο# είναι ίδιο με το Ματζόρε. Όμως η διαφορά είναι ακριβώς ότι το Ραστ έχει αυτή την κινητή βαθμίδα ενώ το Ματζόρε τις έχει όλες σταθερές. (Κατά βάση. Εξαιρέσεις σε όλα υπάρχουν, και σε όλα είναι κανονισμένες κι όχι απρόβλεπτες, αλλά ας μην μπλέξουμε.)

Μάλιστα στον Πειραιώτικο σε βοηθάει ότι το Σολ#, αυτό ακριβώς που δεν υπάρχει στο Χιτζαζκιάρ, είναι συχνότερο.

1 «Μου αρέσει»

Τα φώτα σας παρακαλώ.
Αυτό ειναι πειραιώτικο;

Επεξεργασία: είχα βάλει λάθος σύνδεσμο

1 «Μου αρέσει»

Κάργα Σμυρναίικο. Γιατί, Αλέξανδρε, έχεις τη συγκεκριμένη απορία;

(ή, δεν διορθώθηκε ο σύνδεσμος;)

Εννοώ το ζιργκιουλελί σουζινάκ-πειραιώτικο δρόμο που αναφέρεται στο νήμα κύριε Νίκο.Συγνώμη για την ασάφεια

1 «Μου αρέσει»

Ναι, πειραιώτικο θα το έλεγα με βάση τους δρόμους. Έχει αυτήν την χαρακτηριστική φράση 3η-4#-5η και αντίστροφα.

1 «Μου αρέσει»

Ευχαριστώ
Δεν το έχω καθόλου αυτό το χρώμα
Αφού το άκουσα 6-7 φορές προσπαθόντας να το ταιριάξω σε χιτζάζ…μου κοψε οτι θα ναι κάτι άλλο…

2 «Μου αρέσει»

Κλασική τουνταίικη πονηριά!

Δε λέγαμε κάπου αλλού ότι ο πειραιώτικος είναι αρκετά περιοριστικός δρόμος και όλα αναπόφευκτα μοιάζουν μεταξύ τους;

Ε λοιπόν, όχι αναπόφευκτα. Εδώ έχει σημεία εντελώς τυπικά πειραιώτικα και άλλα που είναι πάλι μεν καθαρά πειραιώτικα (όσο πιάνω με το αφτί - δεν έχω κάτσει ποτέ να το μελετήσω) αλλά όχι τόσο έντονα τυπικά, δηλαδή που δε θυμίζουν άλλο τραγούδι, κι όλα αυτά πλεγμένα με τέτοιο τρόπο ώστε αργείς να καταλάβεις ότι η στιχουργική (και επομένως) και η μουσικοποιητική δομή είναι εντελώς κόντρα σε κάθε καθιερωμένη παραδοσιακή φόρμα.

Το συνολικό αποτέλεσμα μοιάζει οικείο, κλασικό, χωρίς εκπλήξεις. Μέχρι να κάτσεις να το προσέξεις από λίγο πιο κοντά, οπότε βρίσκεις τη μια έκπληξη πίσω από την άλλη!

3 «Μου αρέσει»

Ρε παιδιά, βοηθήστε εδώ σ’ ένα ζήτημα.

Έρχεται ένας φίλος και με ρωτάει, πες μου μερικά τραγούδια πειραιώτικα σε πειραιώτικο δρόμο, ζεϊμπέκικα. Κάθομαι να θυμηθώ τραγούδια σε πειραιώτικο, και κανένα δεν είναι πειραιώτικο (πειραιώτικης σχολής), είναι όλο μικρασιάτικα! Μετά βρήκα το παρόν νήμα και τα πιο κλασικά που έχουν προταθεί είναι τα ίδια που είχα σκεφτεί κι εγώ. (Και εκτός ζεϊμπέκικου ρυθμού ακόμα περισσότερο, π.χ. Το πονεμένο στήθος μου.)

Τελικά έγραφε κανείς στον Πειραιά σε πειραιώτικο δρόμο;

και ενας ‘‘πειραιωτικος’’ εξ’ αμερικης…

κατι απο νικο βραχνα θυμιζει… :thinking:

Λίγο πολύ ο Μποχώρης είναι (μελωδικά εννοώ). Κι αυτός σμυρνναίικο.

Κοίτα πλάκα που θα καταλήξουμε στο τέλος ότι ο πειραιώτικος είναι ο μόνος δρόμος που δεν καλλιέργησαν οι Πειραιώτες!

Ωστόσο από Βραχνά κι εγώ κάτι θυμάμαι να έχουμε δει σε πειραιώτικο δρόμο. Το στυλ του Βραχνά είναι βέβαια εντελώς παλαιοπειραιώτικο, οπότε ίσως εκεί βρούμε τίποτα (αν δεν είναι και πάλι διασκευή-προσαρμογή από σμυρναίικο χαβά).

Στίχος:
Το φουμάρουν οι γιακάδες > οι γι’ αγάδες (ευφωνικό γι- όπως έχει σχολιάσει πολλές φορές ο Νίκος Π. για τη Ρόζα.)

Έλα ρε Περικλή, μη λέμε και υπερβολές. Φυσικά και υπάρχουν τραγούδια σε πειραιώτικο δρόμο από εκπροσώπους της Πειραιώτικης σχολής. Έτσι τελείως πρόχειρα σκέφτομαι το πολύ χαρακτηριστικό “Τα μαγεμένα μάτια σου” του Μάρκου, το “Εφουμέρναμε ένα βράδυ” και το “Καραντουζένι” του ίδιου, τα τρία πρώτα τραγούδια που περνάει ο Γκόγκος, δηλαδή “Καπνουλούδες,” “Πάντα με γλυκό χασίσι”, “Ήταν άνοιξις”, που όμως είναι σε μίξη με ραστ ή χιτζάζ (αλλά αυτό ήταν σύνηθες), και είμαι σίγουρος κι άλλα αν κάτσουμε να το σκεφτούμε περισσότερο. Εντάξει, δεν είναι και τόοοσα πολλά τα παραδείγματα της δισκογραφίας αλλά σίγουρα δεν είναι μηδενικά. :slightly_smiling_face:

1 «Μου αρέσει»