Ο Μποχόρης

ΗΤΑΝ ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΠΟΥ ΠΡΩΤΟΑΚΟΥΣΑ ΣΕ ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΣΕΙΡΑ ΤΗΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΤΗ ΜΑΝΤΑΜ ΣΟΥΣΟΥ. ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ ΠΗΓΑΙΝΑΝ ΚΑΠΩΣ ΕΤΣΙ

ΤΟΥ ΚΑΥΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΜΠΟΧΟΡΗ ΤΟΥ ΤΗ ΣΚΑΣΑΝ ΣΤΟ ΒΑΠΟΡΙ… ΞΕΡΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΤΟΝ ΑΚΡΙΒΗ ΤΙΤΛΟ ΤΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ΚΑΙ ΣΕ ΠΟΙΟ CD ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΤΟ ΒΡΩ?

ΚΑΙ ΑΝ ΔΕ ΓΙΝΟΜΑΙ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΣ ΑΚΟΜΗ ΕΝΑ ΠΟΥ ΠΑΕΙ ΚΑΠΩΣ ΕΤΣΙ

ΕΓΩ ΜΑΓΚΑΣ ΦΑΙΝΟΜΟΥΝΑ ΘΑ ΓΙΝΩ ΑΠΟ ΜΙΚΡΑΚΙ ΕΠΙΝΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΠΟΤΑ ΚΑΙ ΕΜΑΘΑ ΜΠΟΥΖΟΥΚΑΚΙ

Δεν είναι θέμα πλεονεξίας, Χρήστο. Εδώ βοηθάμε όσο περισσότερο μπορούμε, αλλά και δεν είμαστε οργανωμένη βάση δεδομένων. Εάν αναφέρεις όμως ακριβώς αυτούς τους στίχους των δύο τραγουδιών σε κάποιον υπάλληλο ενός καλού δισκάδικου (ενδεικτικά Μusic corner και Μετρόπολις, Πανεπιστημίου, αν είσαι στην Αθήνα) θα σου βρούν τα αντίστοιχα σιντιά που θα είναι και περισσότερα από ένα. Άν βέβαια έχεις δυσκολίες, εδώ είμαστε. Και σε παρακαλούμε να μη γράφεις με κεφαλαία, είναι κάπως κουραστικό το διάβασμά τους.

“Ο Μποχώρης”
Παλιό παραδοσιακό τραγούδι των μικρασιατικών παραλίων. Οταν λέμε παλιό εννοούμε του 19ου αιώνα. Η Γνωστή ηχογράφηση που αναφέρεις είναι 45άρι από τη δεκαετία του '60 με τον Πρόδρομο Τσαουσάκη.
Το “Εγώ μάγκας φαινόμουνα” είναι το πρώτο τραγούδι του Μιχάλη Γενίτσαρη (1937).
Και τα δύο θα τα βρεις σε αρκετές συλλογές cd στα μεγάλα δισκοπωλεία (σίγουρα θα τα δίνουν κοψοχρονιά).

Χρήστο, καλωσόρισες στο Φόρουμ, και με την ελπίδα να μην είσαι απλώς περαστικός, θα σου κάνω λίγη πλάκα.

Λοιπόν: Γιά να μας αντέξεις σ’ αυτό το φόρουμ, πρέπει πρώτα ν’ αγαπήσεις το ρεμπέτικο τραγούδι, έστω και αν δεν καταλαβαίνεις ακόμα τι είναι το “ρεμπέτικο” (όπως συμβαίνει και με όλους εμάς άλλωστε).

Εν συνεχεία να κάνεις κάποια γρήγορα βήματα, ίσαμε το σημείο ν’ αναγνωρίζεις΄ότι:

  1. Ο ΜΠΟΡΩΡΗΣ με τη Γλυκερία είναι άλλο πράγμα από τον ΜΠΟΧΩΡΗ με τον Τσαουσάκι, κι άλλο από ΤΟ ΜΠΟΧΩΡΙ με την Παπαγκίκα.

  2. Ότι και οι τρείς αυτές παραλλαγές, ανήκουν σ’ ένα από τα πάμπολλα τραγούδια που προέκυψαν από το ΑΠΤΑΛΙΚΟ ΜΙΝΟΡΕ όπως το λέμε στην πιάτσα, κι είναι το Ατάλικο γύρισμα στο τέλος του ΜΙΝΟΡΕ ΤΟΥ ΤΕΚΕ του Ιωάννη Χαλικιά ή Χαλκιά (Jack Gregory), αρχετυπικό Μινόρε γιά μπουζούκι.

  3. Ότι και ο Χαλκιάς, δεν έκανε τίποτ’ άλλο (;)παρά να μεταγράψει γιά μπουζούκι, το παλαιότερο (γύρω στα 1870) Σμυρνέϊκο Μινόρε ή Μινόρε τσ’ αυγής, του Γιάγκου Αλεξίου επονομαζόμενου Γιοβανίκα, που παιζόταν με σαντουρόβιολα και τραγουδιόταν από αμανετζή σολίστα.

  4. Ότι το “Μινόρε τσ’ αυγής” δεν είναι το “Μινόρε της αυγής” του Περιστέρη.

  5. Και σ’ όλα αυτά, να βάλεις χρονολογίες!

Σόρυ, Χρήστο, μην παρεξηγηθείς, δεν ειρωνεύομαι. Πλάκα κάνω φιλική, και λίγο… επίδειξη γνώσεων! Απλά, επειδή μας φαίνεσαι συμπαθής, και αν σε τραβάει το ρεμπέτικο, πέσε με τα μούτρα και άκου τραγούδια, τραγούδια, πολλά τραγούδια, κι άλλα τραγούδια, και πιό πολλά τραγούδια, και κυρίως τις πρώτες παλιές εκτελέσεις σε 78 στροφές.

Και όποια απορία έχεις, εδώ είμαστε.

Κώστα, συμφωνώ μαζί σου και συμπληρώνω στατιστικά στοιχεία για το τραγούδι:

ΜΑΣ ΤΗ ΣΚΑΣΑΝΕ (ΤΟ ΜΠΟΧΩΡΙ) (ΤΟΥ ΚΑΫΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΜΠΟΧΩΡΗ) (Ο ΜΠΟΧΩΡΗΣ) [αδέσποτο / παραδοσιακό, της ανώνυμης εργογραφίας].

  • Αναφέρεται σε περιστατικό που συνέβει προς τα τέλη του 19ου αιώνα στο βαπόρι που έκανε το δρομολόγιο Σμύρνη - Μπουρνόβα. Ο Μποχώρης ήταν μάλλον Εβραίος.
  • Ο Μάρκος Βαμβακάρης στην αυτοβιογραφία του αποκαλεί το “Αντε να πεθάνεις”, παμπάλαιο συριανό χασάπικο, που το τραγουδούσαν στη Σύρο στις αρχές του 20ου αιώνα.
  • Εκτελέσεις:
  • 1η: με τον Γιώργο Κατσαρό-Θεολογίτη, ΗΠΑ, 1920, VICTOR V. 68980 (Παίζει κιθάρα ο Γ. Κατσαρός. Πρόκειται ουσιαστικά για ανάμειξη των στίχων δύο τραγουδιών).
  • 2η: με τον Ελευθέριο Μενεμενλή (1926, COLUMBIA No. 8005).
  • 3η: με τον Αντώνη Διαμαντίδη-Νταλγκά (1927, HMV AO 165 & 201).
  • 4η: με τον Γιώργο Βιδάλη (1927, ODEON GA 1128) (ορχήστρα με βιολί -ο Δ. Σέμσης-Σαλονικιός, σαντούρι και κιθάρα ή λαούτο).
  • 5η: με την Μαρίκα Παπαγκίκα (Ν. Υόρκη ΗΠΑ, COLUMBIA 56158-F, Ιούλιος 1929).
  • 6η: με τον Πρόδρομο Τσαουσάκη (δεκ. '60). (Διασκευή του αδέσποτου “ΜΑΣ ΤΗ ΣΚΑΣΑΝΕ…” από τον Στέλιο Χρυσίνη).
  • 7η με τη Σωτηρία Μπέλλου (1984).
    (Διασκευή του αδέσποτου “ΜΑΣ ΤΗ ΣΚΑΣΑΝΕ…” από τον Στέλιο Χρυσίνη. Ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας: Κώστας Παπαδόπουλος).

Σ.Π.

Γεια σας και Χρόνια Πολλά σε όλους,

Παραθέτω κάποιες πληροφορίες για την ονομασία “μποχόρη” (μποχώρη) που έχω ήδη αναφέρει σε παλιότερη συζήτηση

Σχετικά με το “Ο Μποχόρης” βρήκα μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες στο βιβλίο του Αλμπέρτο Ναρ “Κειμένη επί ακτής θαλάσσης. Μελέτες και άρθρα για την Εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκης”. Σ’ αυτή τη συλλογή αφιερώνει ένα άρθρο για τους Εβραίους και το ρεμπέτικο, “Εβραίοι και ρεμπέτικο”. Αναφέρεται σε σεφαρδίτικα τραγούδια που πλησιάζουν τα ρεμπέτικα στο ύφος, και σε ρεμπέτικα που έχουν εβραϊκό θέμα. Μιλάει, μεταξύ άλλων, για το “Μποχόρη”. Παραθέτω ένα απόσπασμα:

Το πασίγνωστο τραγούδι, που “…για την πατρότητά του πολλοί συνθέτες ερίζουν”, γνώρισε αρκετές ανθολογήσεις και ηχογραφήσεις: με τη Μαρία Παπαγκίκα γύρω στο 1920, απ’οπου οι στίχοι που παραθέσαμε, με το Γ. Βιδάλη και αργότερα με το Πρόδρομο Τσαουσάκη και τη Σωτηρία Μπέλλου. Η λέξη bohor (πρωτότοκος) είναι εβραϊκή. Με αφορμή το επεισόδιο της Βίβλου, όταν ο Ιακώβ απέσπασε τα πρωτοτόκια από τον μεγαλύτερο αδερφό του Ησαύ “αντί πινακίου φακής”, ο πρωτότοκος επικράτησε να σημαίνει μεταφορικά τον ηλίθιο, το βλάκα…Η λέξη “μποχόρ” πέρασε και
σαν κύριο όνομα και σαν επώνυμο στις εβραϊκές κοινότητες στην Ελλάδα. Στις ρωμανιώτικες κοινότητες μάλιστα, όπως στα Γιάννενα, το επίθετο εξελληνίστηκε σε “Μποχορόπουλος” ή “Βεχορόπουλος”. Σχετικά στοιχεία βρίσκουμε στη μέλέτη του Άσσερ Μωυσή όπου αναφέρεται: Εις παλαιοτέραν κάπως εποχήν εις τα πρωτότοκα αγόρια εδίδετο ως προσωρινόν και μόνο δια τριακόντα ημέρας, το όνομα “Μποχόρ” και εις τα κορίτσια “Μποχόρα” ή “Μποχορούλα”…κάποτε μάλιστα το προσωρινόν αυτό όνομα εγίνετο οριστικόν, αφήνον να λησμονηθεί το πραγματικόν όνομα"

Ο Μποχόρης του τραγουδιού είναι ηλίθιος και γι’ αυτό γίνεται εύκολο θύμα κάποιων επιτήδειων.

Σταματάω εδώ. Πάντως το βιβλίο του Ναρ περιέχει πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες και ωραίο φωτογραφικό υλικό, φωτογραφίες της Εσκενάζη και της Χασκήλ μεταξύ άλλων.

Εύα

Γειά σου Εύα.
Πολύ ενδιαφέροντα τα όσα παραθέτεις. Θα ψάξω για το βιβλίο.
Για τις Εσκενάζυ και Χασκίλ που αναφέρεις έχω μια απορία. Καλά η Χασκίλ, είναι Εβραία, η Ρόζα όμως -απ’ ότι γνωρίζω- πρέπει να ήταν Αρμένισα (εκτός κι αν ήταν Αρμενοεβραία).

Σ.Π.

Σάκη, Εβραίισσα αντάμ παπαντάμ η Ρόζα. Εσκεναζη σημαίνει “Εβραίος του Βορρά, της Ευρώπης” σε αντιδιαστολή με τους Σεφαραδιτες που προέρχονταν από το Νότο (Ισπανία).

Γεια σας,

Να προσθέσω μερικές πληροφορίες. Πρόχειρα αναφέρω μια ιστιοσελίδα που έχει μερικά για την οικογενειακή ιστορία της Ρόζας (δεν εγγυώμαι για το κύρος των πληροφοριών, όμως).

http://www.btinternet.com/~judyin.london/rozaeskenazi/rozalife.htm

Όσο για το επίθετο Εσκενάζη (Ashkenazi), σημαίνει “του Βορρά” όπως λέει ο Νίκος, ή ακόμα πιο συγκεκριμένα “της Γερμανίας”. Βέβαια, με την παρόδο των χρόνων, άρχισε να χρησιμοποιείται γενικά για να δηλώνει όλους τους Εβραίους που προέρχονται από βορειοανατολική Ευρώπη και Ρωσία. Παραδόξως, φαίνεται πως και Σεφαρδίτες Εβραίοι είχαν/έχουν Εσκενάζη σαν οικογενειακό όνομα, παρόλο που είναι απόγονοι των Εβραίων που διώχτηκαν από την Ισπανία το 1492!

Sephardic names have numerous origins and these origins can often be gleaned from the name itself. Origins of names such Toledano (from Toledo), Alfasi (from Fez), Ashkenazi (from Germany), Mizrachi (from the east), de Levanti (from the east or Levant) are easy to understand.

Από το Mizrach (Ανατολή) βγήκε και η ονομασία της λεγόμενης “ανατολίτικης” λαϊκής μουσικής του Ισραήλ, Musica Mizrachit…που στην ουσία είναι πολύ πιο κοντά στα ελληνικά λαϊκά παρά στην αραβική ή πέρσικη ανατολική μουσική.

Ο Αλμπέρτος Ναρ αναφέρει και έναν Μορδοχάι Εσδρά, που ήταν σπουδαίος ακορντεονίστας και που έπαιζε μαζί με τον Παπαιωάννου και το Τσιτσάνη.

Εύα

Έχετε δίκιο, η Ρόζα είναι πράγματι Εβραία (το καρατσεκάρισα). Την είχα μπερδέψει στο μυαλό μου με την Νίνου.

Σ.Π.

Εάν δεν σφάλω , η πιό νέα έκδοση είναι της δεκαετίας 1980 vinil σε 33,3 στλ με την Γλυκερία , ο τίτλος του long play είναι: Τά Σμυρνέικα .

Κοίτα να δείς! 2006 / - 08 και όλο και κάτι (για μένα) καινούριο βρίσκεις. Ότι μποχόρ σημαίνει πρώτοτοκος, το ήξερα. Αλλά ότι σήμερα σημαίνει κουτός, ηλίθιος κλπ. και αυτό λόγω της ιστορίας μεταξύ Ησαύ και Ιακώβ (#6), αυτό δεν το ήξερα. Να ΄σαι καλά, Εύα!

1 «Μου αρέσει»

Οι παλιοί σχολιαστές είχαν δίψα για γνώση και όρεξη να τη μοιράζονται, αλλά έπεφταν καμιά φορά σε λάθη που σήμερα κάνουν μπαμ. Για τα δεδομένα του 2006 τέτοια λάθη είναι συγγνωστά.

Ο Μποχώρης δεν είναι μινόρε, και δεν έχει καμία σχέση με το γύρισμα στο τέλος του Μινόρε του Τεκέ. Άλλωστε κανένα από τα δύο δεν είναι απτάλικο.

Κι αυτό είναι σκοπός τελείως άσχετος από τον Μποχώρη. Άλλος ρυθμός (το ανέφερε και ο ίδιος ο Σ.Π. [Σάκης Πάπιστας;]: χασάπικο), άλλος δρόμος (Χουζάμ, ο Μποχώρης είναι Πειραιώτικο) και φυσικά άλλα λόγια.

5 posts were split to a new topic: Ανάκτηση παλιών σχολιαστών στο θέμα “Ο Μποχόρης”

ερωτηση… ειναι κατι κλασικα ρεμπετικα οπως ο μποχωρης, ο μεμετης, το ραδικι, που ΄σουν μαγκα το χειμωνα… που οι περισσοτεροι απο αυτους που υποτιθεται οτι παιζουν ρεμπετικα, για να μην πω σχεδον ολοι, δεν τα ξερουν να τα παιξουν. γιατι…?? :thinking: