Για δείτε αυτό το βίντεο: παίζει, λέει, λύρα Σύμης (sic) ο Βασίλης Γαλανός. Ξέρει κανείς τίποτε σχετικό;
Εγώ το μόνο που ήξερα ήταν ότι έναν λυράρη Συμιακό, φερόμενο ως τον τελευταίο, τον συνάντησε κάποιος ερευνητής τέλη δεκαετίας ‘90 αλλά δεν κατάφερε να τον καταγράψει. Νομίζω ότι ο ερευνητής λεγόταν Εμπειρίκος. Την ιστορία αυτή την έχει γράψει στο φυλλάδιο του δίσκου "Και στης Ροδιάς τ’ αέρι (τραγούδια από τα Δωδεκάνησα)".
Ο γρατζουνιστός και ουδόλως έντεχνος ήχος της λύρας στο βίντεο παραπέμπει πιθανώς σε γνήσιο λαϊκό οργανοπαίχτη, κι όχι κάποιον αναβιωτή που να παίζει κρητική ή έστω κασοκαρπάθικη λύρα. Εξίσου και το γεγονός ότι δεν έχουν κουρδίσει στο διαπασών.
Προς το παρόν δεν μπορώ να βγάλω το κούρδισμα, τη θέση (η κλίμακα του κομματιού είναι τέτοια ώστε επιτρέπει τουλάχιστον δύο επιλογές) και αν είναι 3χ ή 4χ, αλλά με λίγη υπομονή βγαίνει. Αυτό που βγάζω με σχετική βεβαιότητα είναι ότι δεν έχει κουδουνάκια (όπως και στη Λέρο και την Κω, αντίθετα από Κάσο-Κάρπαθο-Χάλκη-Ρόδο, παλιά Κάλυμνο, και νομίζω και Πάτμο, όπου έχουν κουδουνάκια).
Υ.Γ. Δεν ξέρω αν έχει να λέει, αλλά ο ίδιος ανεβάστορας έχει ένα βίντεο από την Κάλυμνο μ’ έναν τσαμπουνιέρη που είναι αρκετές δεκαετίες μακαρίτης και δεν υπάρχει σε κανέναν δίσκο, άρα είναι αρχειακή ηχογράφηση.
Σχετικά με τη λύρα στη Σύμη, τον Αύγουστο έκανε μια έκδοση ο Γιάννης Μεγαλούδης με τη σχολή Τέττιξ , ένας δίσκος με όνομα"Εν τη νήσω Σύμη" και αναφέρουν ότι μέσα παίζει και λύρα.
Δε ξέρω τι και πως, πάντως κάτι βίντεο που ανέβηκαν δεν έπαιζε λύρα αλλά βιολί.
Τώρα ποιος ο λόγος να ανεβάσεις τον “Κουκουμά” με βιολί, ενώ υπάρχει 5678 φορές; Δε θα καταλάβω ποτέ.
Μεγάλη προσφορά αποτελεί η αναβίωση και ηχογράφηση της Συμιακής λύρας που κατασκεύασε και έπαιξε ο Γιάννης Μεγαλούδης, διασώζοντας παράδοση που εδώ και πενήντα χρόνια είχε χαθεί από τη Σύμη.
Από μια παρουσίαση του δίσκου που βρήκα (εφημ. Ροδιακή).
Λοιπόν Περικλή, το cd αυτό μάλλον το άκουσες. Δεν είχε τίποτα σχετικά με λύρα, μα ούτε καν μια προσπάθεια αναβίωσης της. Μόνο λόγια να αγαπιόμαστε.
Εγώ παρόλα αυτά δε βρήκα ηχογραφήσεις, αλλά βρήκα φωτογραφίες και πολλά στοιχεία για τη συμιακή σούστα, οι οποία επηρέασε όλες σχεδόν τις σούστες της Δωδεκανήσου, ειδικά της Κάσου , Καρπάθου, Ρόδου.
Παρεμπιπτόντως, το κανάλι αυτό που είχε την ηχογράφηση, με όνομα Miltiades Kanelos, έκλεισε το λογαριασμό του μάλλον, και μαζί πήρε όλες αυτές τις υπέροχες ηχογραφήσεις, μαζί και την δική μου αγαπημένη εκτέλεση του “Μαρούλι” Καλύμνου με τον Παντελή Γκίνη.
1η φτγρ.: Βλέπω «το Αστραενάκι». Εϊναι από τη γνωστή Αστραδενή της Ευγενίας Φακίνου;
3η φτγρ.: Η λύρα είναι τεράστια ή ο κύριος υπερβολικά μικρόσωμος; Υπάρχει όνομα; Διερωτώμαι αν είναι ο ίδιος που συνάντησε αλλά δεν έγραψε ο Λ. Εμπειρίκος, που έγραφα σε παλιότερο μήνυμα. Όπως και να 'χει, μοιάζει πιθανόν τρίχορδη (βλέπω τρία κλειδιά και δύσκολα μου φαίνεται να έχει χώρο και για τέταρτο παρακάτω). Είναι και με γλώσσα, πιο σύγχρονη από τις άλλες. Και με χτένι.
4η φτγρ.: Αυτή είναι τετράχορδη! Να το πάλι αυτό το μοτίβο με τις 4χορδες δωδεκανησιακές λύρες. Είμαι τόσο συνηθισμένος στις 3χορδες, που μ’ όλες τους τις ποικίλες παραλλαγές (Κάσο, Κάρπαθο, Χάλκη, Κρήτη, Λήμνο, Ικαρία, Εύβοια, άλλα νησιά, Θράκη, Δράμα, Κ’πολη…) ωστόσο έχουν μια κοινή βασική λογική, ώστε αυτό με τις 4χορδες δεν το έχω κατανοήσει πλήρως.
Η 1η, η 2η και η 4η φαίνονται να είναι ίδια κοψιά, όλες χωρίς γλώσσα, χωρίς καλάουρα και μάλλον χωρίς χτένι. Και οι τέσσερις δε χωρίς κουδουνάκια (πράγμα που επιβεβαιώνει και την ηχογράφηση χωρίς κουδουνάκια στο εναρκτήριο μήνυμα).
Το Αστραενάκι είναι από μια θεατρική παράσταση. Θυμάμαι πολύ καλά ότι όταν βρήκα αυτή τη φωτογραφία, ήταν σε κάποια θεατρική παράσταση συμιακων.
Και για κουδουνάκια ούτε εγώ έχω βρει , αλλά το πιθανότερο είναι να είχαν και να τα αφαίρεσαν, για “κοινωνικούς” λόγους που ίσχυσαν και στη Ρόδο…
