Ευχαριστώ για τις πληροφορίες κ. Πολίτη και θα ρίξω μια ματιά στο βιβλίο που αναφέρετε.
Σημειώνω ότι όχι μόνο οι παλιοί αλλά και οι σύγχρονοι κλαριντζήδες καταφέρνουν μια χαρά να βγάλουν μόρια στο κλαρίνο. Πρώτα απ’ όλα και εδώ στην Ελλάδα, που προσπαθούμε να “αποποιηθούμε” τα μόρια στη μουσική, οι γύφτοι κλαριντζήδες, ακόμη και όταν παίζουν σε σουξεδάκια της Βίσση και της Βανδή, “πιάνουν” πεντακάθαρα αραβικά διαστήματα πάνω στο κλαρίνο.
Άλλωστε, στην Ήπειρο ακόμη και σήμερα χαρακτηριστικό είναι το “γλυφτό” πάιξιμο, όπου το πέρασμα από νότα σε νότα γίνεται όχι βηματικά αλλά συνεχώς, αλλάζοντας ομαλά τονικό ύψος με “γλισσάντο” όπως θα έλεγε ένας του ωδείου. Και όχι μόνο αυτό, η κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει κατά κάποιον τρόπο τα δικά της μουσικά διαστήματα που τη χαρακτηρίζουν και αυτός είναι ο λόγος που ό,τι παραδοσιακό τραγούδι και να παίξει κάποιος στο πιάνο (εννοώ τη μελωδία) ακούγεται “ξερό”, ακόμα και όταν βάζει και τσαλίμια.
Γενικά, το κλαρίνο είναι ένα όργανο με πολλές δυνατότητες και επειδή “παλαίβω” να μάθω το τελευταίο καιρό, σημειώνω ότι τα μόρια παίζονται τόσο με τα χείλη όσο και με τα δάχτυλα: το τονικό ύψος αλλάζει, πέφτει (όχι πολύ) χαλαρώνοντας τα χείλη και θέλει αρκετή εξάσκηση για να μη χαλά ο ήχος όταν γίνεται αυτό. Επίσης, γλιστρώντας τα δάχτυλα πάνω στις τρύπες γίνονται τα γλυφτά, και για αυτό το λόγο προτιμάται στα παραδοσιακά κλαρίνο με όσο το δυνατόν λιγότερα κλειδιά. Τέλος, με συνδυασμούς κλειδιών ή δακτυλισμούς που δεν υπάρχουν στη “δυτική” τεχνική μπορούν να προκύψουν νότες όχι συγκερασμένες, σε συνδυασμό πάντα με τεχνική στα χείλη. Κι αν όλα αυτά ακούγονται περίπλοκα στη πράξη δεν είναι τόσο, γιατί το παραδοσιακό όργανο σημαίνει πάντα πολύ εξασκημένο αυτί, και εν τέλει ο μουσικός έτσι ελέγχει τί παίζει.
Στα παραδοσιακά - λαϊκά όργανα οι έννοιες “τεχνική” και “θεωρία” δεν έχουν καμία αξία αυθύπαρκτες και σχεδόν κανένας παραδοσιακός μουσικός δεν μπορεί να τις αναφέρει χωρίς να γίνεται κουραστικός. Υπάρχουν μόνο με προσανατολισμό κάποιο τραγούδι ή κάποιο ύφος. Ίσως, μόνο η Βυζαντική μουσική να έχει ένα θεωρητικό οικοδόμημα κατάλληλο για τέτοιου είδους μουσικές, αλλά και αυτή είναι προσανατολισμένη στο τραγούδι και τη λατρεία του Θεού, οπότε ο παραδοσιακός οργανοπαίχτης τη “βαριέται” λίγο.
Τελος πάντων, επειδή έχω πλατειάσει αρκετά, θέλω να σημειώσω ότι και στη Τουρκία το κλαρίνο παίζεταί μόνο στα παράλια, ακόμα και σήμερα. Στη Κωνσταντινούπολη το παίζουν κυρίως οι τουρκόγυφτοι, δηλαδή οι μουσουλμάνοι γύφτοι της Τουρκίας, κυρίως στη ανατολική Θράκη (αυτό που εμείς λέμε Ευρωπαϊκή Τουρκία). Πιο ανατολικά σπανίζει. Αντίθετα, εδώ στη Βαλκανική απαντάται σε όλες σχεδόν τις χώρες: Ελλάδα, Αλβανία, Σκόπια, Βουλγαρία, Ρουμανία, Σερβία (θυμηθείτε τις μπάντες του Μπρέγκοβιτς) κτλ.